Ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ καί τό ἄπειρο ἔλεός Του μᾶς ἀξιώνει νά βρισκόμαστε σήμερα στό κατώφλι τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Αὔριο ξεκινᾶ ἕνα ὄμορφο καί κατανυκτικό ταξίδι 40 ἡμερῶν, στή διάρκεια τοῦ ὁποίου μαθαίνουμε, μέσ΄ ἀπό τήν νηστεία καί τήν προσευχή, νά ἀγαπᾶμε καί νά δοξάζουμε τόν Θεό, ὁ Ὁποῖος μὲ τόν σταυρικό θάνατο καί τήν Ἀνάστασή Του, μᾶς χάρισε τήν σωτηρία καί τὴν αἰώνια ζωή.
Κύριος στόχος αὐτοῦ τοῦ πνευματικοῦ ταξιδιοῦ ἡ συνάντησή μας μέ τόν ἀναστημένο Χριστό στήν ὁλόφωτη πασχάλια νύχτα. Μόνο μέσα ἀπό τό πρίσμα τῆς Ἀναστάσεως μποροῦμε νά βιώσουμε ἀληθινά τά ἄχραντα Πάθη Του. Νά πιστέψουμε στήν πανανθρώπινη Ἀνάσταση. Νὰ βιώσουμε τήν προσωπική μας ἐξανάσταση ἀπό τά πάθη καί τίς ἁμαρτίες, πού μᾶς ταλαιπωροῦν. Προετοιμασία γι’ αὐτὰ εἶναι ὁ ἀγῶνας τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς.
Εἶναι αὐτό, πού τόσο εὔστοχα τονίζει ὁ Παῦλος στούς Γαλάτες ἡ ἑκούσια, δηλαδή ἡ θεληματική, συσταύρωσή μας μέ τόν Χριστό (βλ. β΄20). Μὲ τὴ νηστεία «σταυρώνουμε», τό θέλημά μας, νά φᾶμε καί νά ‘πιοῦμε ὅ,τι ἐπιθυμοῦμε, μεταμορφώνοντάς το σέ ἀποχή ἀπό τά πάθη καί τίς ἁμαρτωλές μας ἐπιθυμίες. Μὲ τὴν ἐγκράτεια, «σταυρώνουμε» τὴν ἀσυδοσία νά κάνουμε ὅ,τι θέλουμε, ἀδιαφορώντας γιὰ τόν πλησίον. Συμμετέχοντας στόν ἐντατικώτερο κανόνα τῆς προσευχῆς αὐτῆς τῆς περιόδου, δὲν δικαιώνουμε ἁπλῶς τούς ἑαυτούς μας ἔναντι τῶν ἄλλων, πού δέν πράττουν ἀναλόγως, ἀλλά «σταυρώνουμε» τήν ἄνεση καὶ ἀναβαθμίζουμε τὴν θρησκευτικότητά μας. Καί ὅλα αὐτά ὡς ἔκφραση ἀγάπης καί εὐγνωμοσύνης πρός τόν Θεό, μέ στόχο τόν ἁγιασμό τῆς ζωῆς μας και ὡς ἀγωνία γιά τή σωτηρία ὅλου τοῦ κόσμου μέσα στὴν ἀναστημένη ζωή!
Γιά τόν λόγο αὐτό, μέσα ἀπό τά σημερινά ἀναγνώσματα τῆς θείας Λειτουργίας, ἡ Ἐκκλησία μᾶς διδάσκει τόν τρόπο τῆς ἄσκησης αὐτῶν τῶν ἡμερῶν.
Στό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα, πού εἶναι ἕνα τμῆμα τῆς ἐπί τοῦ Ὄρους ὁμιλίας, ὁ Κύριος διδάσκει, ὅτι ἡ πνευματική μας προσπάθεια πρέπει νά ἀποφεύγει τήν διαφήμιση, νά διακρίνεται ἀπό τήν ἀμνησικακία καί τήν συγχωρητικότητα καί νά ἐπικεντρώνεται στόν πνευματικό πλουτισμό τῶν ἀρετῶν. Ὁ ἀγῶνας ὅμως δέν εἶναι εὔκολος, διότι καί τά τρία αὐτά ἔρχονται σέ ἀντίθεση μέ τήν νοοτροπία καί τίς συνήθειες τοῦ κόσμου. Ὁ κόσμος παρακινεῖ στήν διαφήμιση καί ἐπίδειξη τῆς ζωῆς. Ἀποζητεῖ τήν εὐαρέσκεια τῶν ἄλλων. Ἀποτρέπει τήν συγχωρητικότητα. Ἐπαινεῖ τήν συσσώρευση ἐπίγειου πλούτου. Καί ὅλα αὐτά πυργώνουν τόν ἐγωϊσμό τοῦ ἀνθρώπου, ἀπό ὅπου προέρχονται ὅλες οἱ ἁμαρτίες.
Ὁ ἀντίστοιχος ἀποστολικός λόγος τοῦ Παύλου πρός τούς Ῥωμαίους, σέ συνέχεια τῆς διδασκαλίας τοῦ Κυρίου, προτρέπει ὁ πνευματικός ἀγῶνας νά μήν γίνεται «γιά τά μάτια τοῦ κόσμου» κατά τήν γνωστή λαϊκή ρήση, ἀλλά γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί την οὐσιαστική σχέση μαζί Του. Γι’ αὐτό τὸ λόγο ὁ ὅποιος ἀγῶνας μας δὲν συνιστᾶ ἀρετὴ, ἀλλὰ εἶναι τρόπος κι ὁ δρόμος γιά νά φθάσουμε στήν ἀρετή, δηλαδή στήν ἁγιότητα. Ἡ προσευχή καί ἡ νηστεία μας, ἡ ἀγρυπνία καί ἡ φιλανθρωπία μας, ἡ ὑπομονή καί ἡ ἀνοχή μας εἶναι ὑπόθεση προσωπικοῦ ἀγῶνα καί μόνον στὸν Κύριο ἀναφέρεται. Γι΄αὐτό ὁ Παῦλος ἐπιτιμᾶ ὅποιον κρίνει καί κατακρίνει τούς ἄλλους!
Ὁ Παῦλος στήν οὐσία ἐφιστᾶ τήν προσοχή μας στήν ἀποφυγή τῆς ὑποκρισίας, πού ἐμφωλεύει μέσα μας λόγῳ τοῦ ἐγωϊσμοῦ καί συνήθως ἐμφανίζεται μέ τό ἔνδυμα τῆς εὐσέβειας ἤ καί τῆς εὐλάβειας! Διότι, πόσες φορές ἐνῶ νηστεύουμε και προσευχόμαστε, ἐνῶ ἀγωνιζόμαστε πνευματικά καί κάτω ἀπό δύσκολες συνθῆκες, στήν πράξη ἀκυρώνουμε τόν ἀγῶνα μας καί χάνουμε τήν θεία Χάρη, ἐπειδή κατηγοροῦμε καί καταδικάζουμε συμπεριφορές ἄλλων, Κληρικῶν ἤ Λαϊκῶν, χωρίς νά γνωρίζουμε, οὔτε ποιές ἰσορροπίες κρατοῦν, οὔτε ποιές δυσκολίες ἀντιμετωπίζουν, οὔτε ποιά ἀγωνία κατατρέχει τήν ψυχή καί τήν διάνοιά τους; Παρασυρόμενοι ἄλλοτε ἀπό τήν συκοφαντική διάθεση τοῦ κόσμου καί ἄλλοτε ἀπό προσωπικές ἐμπάθειες καί μικρότητες, ἄν καί Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, κρίνουμε καί κατακρίνουμε τόν ὁποιονδήποτε ἀδελφό, ξεχνώντας αὐτό πού ἐπισημαίνει ὁ ὅσιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακας, ὅτι μπορεῖ αὐτός νά μετανόησε καί ἐνῶ ὁ Θεός τόν δέχθηκε, ἐμεῖς ὡς «καλοί Χριστιανοί» τόν ἀπορρίπτουμε!
Σάν νά μήν ἀκούσαμε ποτέ τόν λόγο τοῦ Κυρίου: «Μήν κρίνετε, γιά νά μήν κριθεῖτε, γιατί μέ ὅποια κρίση κρίνετε, θά κριθεῖτε κι ἐσεῖς καί μέ ὅποιο μέτρο μετρᾶτε τόν ἄλλον, θά μετρηθεῖτε κι ἐσεῖς» (Βλ. Ματθ. ζ 1-2)
Σάν νά μήν διδαχθήκαμε ποτέ, πώς ἡ Ὀρθόδοξη πίστη μας εἶναι κατά βάσιν σταυρική καί μέ φρόνημα ἀσκητικό! Μιὰ διαρκής ἄσκηση, πού δέν ἐξαντλεῖται στήν ὑλική νηστεία καὶ τούς ἐξωτερικούς τύπους, ἀλλά κυρίως ἀναδύεται στὴν ἐπίπονη καλλιέργεια τῶν ἀρετῶν, συνταιριασμένη πάντοτε μέ τήν διάκριση καὶ τὴν ἀγάπη πρὸς ὅλους. Κι ἐμεῖς, ἀντί νά εἴμαστε ἑνωμένοι ἔναντι τοῦ κακοῦ πού κυριαρχεῖ στὸν κόσμο καί πολεμᾶ διαρκῶς τήν Ἐκκλησία, διακατεχόμενοι ἀπό ἕνα εἶδος κοσμικοῦ φρονήματος, ἐρίζουμε καί φιλονικοῦμε μεταξύ μας, γιά εὐλογοφανεῖς μέν, ἀλλ’ ἐπουσιώδεις αἰτίες καί κυρίως ἀνάξιες τοῦ πόνου καί τοῦ σχίσματος, πού ἐνδέχεται νά προκαλοῦν στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ὁ πνευματικός μας ἀγῶνας χρειάζεται ἀλήθεια καί διάκριση. Ἀλήθεια γιά νά ἰδοῦμε τά λάθη μας, νά συνειδητοποιήσουμε τά πάθη μας καί νά θεραπεύσουμε τήν ψυχή μας μέσα ἀπό τή μυστηριακή ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας. Διάκριση γιά νά συντηρεῖται τό ταπεινό φρόνημα στή ζωή μας καί νά ἐπιτυγχάνεται ἡ ποθούμενη προσωπική κοινωνία μέ τόν Χριστό, σέ κοινή συνάφεια μέ τό ὑπόλοιπο σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Δέν ὠφελεῖ νά παριστάνουμε τούς καλούς Χριστιανούς. Ὀφείλουμε νά νά ζοῦμε, ὅπως θέλει ὁ Θεός. Διότι ὁ Θεός γνωρίζει τά κρύφια τῆς καρδιᾶς μας καί κυρίως δὲν ἐμπαίζεται, «ὁ Θεός οὐ μυκτηρίζεται» (Γαλ. στ΄ 7)!
Ἄς θυμηθοῦμε, ὅτι ζοῦμε στόν κόσμο ἀλλά δέν εἴμαστε τοῦ κόσμου, ὅπως ὁ Χριστός μέ ἔμφαση τονίζει στούς Μαθητές (βλ. Ἰω. ιε 18). Ἄν θέλουμε νά ἀνήκουμε στόν Χριστό, θά πρέπει νά διαχωρίσουμε τήν θέση μας ἀπό τήν κοσμική συνήθεια. Στό ξεκίνημα αὐτῆς τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἄς ἀκούσουμε τόν Μέγα Βασίλειο, ὅπως μᾶς συμβουλεύει: «Ἄς νηστέψουμε νηστεία εὐπρόσδεκτη καί εὐάρεστη στόν Θεό. Ἀληθινή νηστεία εἶναι ἡ ἀπομάκρυνση ἀπό ὁ,τιδήποτε τό κακό καί ἐφάμαρτο. Ἡ ἐγκράτεια τῆς γλώσσας, ἡ ἀποχή ἀπό τόν θυμό, ὁ χωρισμός ἀπό τίς αἰσχρές ἐπιθυμίες, τήν καταλαλιά, τό ψέμμα καί τήν ἐπιορκία. Ἡ ἀπουσία καί ἡ στέρηση ἀπό αὐτά εἶναι ἀληθινή νηστεία. Ὅταν ἀγωνιζόμαστε γιά ὅλα αὐτά τότε ἡ νηστεία μας εἶναι καλή καί ὠφέλιμη».