«Κάποτε οι γλώσσες βρέθηκαν σε σύγχυση εξαιτίας της τόλμης (του θράσους) του χτισίματος ενός πύργου (της Βαβέλ). Τώρα οι γλώσσες έγιναν σοφές, για χάρη της δόξας του να γνωρίζουμε τον Θεό. Εκεί κατεδίκασε ο Θεός τους ασεβείς για την αμαρτία τους. Εδώ φώτισε ο Χριστός τους ψαράδες, διά του Αγίου Πνεύματος. Τότε πραγματώθηκε η αφωνία, η αδυναμία των ανθρώπων να μιλήσουν την ίδια γλώσσα, για τιμωρία τους. Τώρα πλέον καινούργιο έργο είναι η συμφωνία Θεού και ανθρώπων για την σωτηρία των ψυχών μας».
«Κατά την Πεντηκοστή οι Εβραίοι γιόρταζαν την κακοπάθειά τους στην έρημο, μετά το πέρασμα της Ερυθράς θάλασσας, και το πώς, μετά από πολλές θλίψεις εισήλθαν στην γη της επαγγελίας και τότε απόλαυσαν τους καρπούς της γης αυτής, όπως επίσης και τον σίτο και τον οίνο της. Αυτή η γιορτή πενήντα μέρες μετά το Πάσχα, και για μας τους χριστιανούς μας θυμίζει την κάκωση την οποία είχαμε υποστεί εξαιτίας της απιστίας μας, καθώς και την είσοδό μας στην Εκκλησία, όταν πλέον αξιωνόμαστε να μεταλαμβάνουμε του Σώματος και του Αίματος του Χριστού. Οι Εβραίοι γιορτάζουν την λήψη του Νόμου από τον Μωυσή. Εμείς γιορτάζουμε την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος στους μαθητές του Χριστού και σε όλους εμάς, που αποτελούμε τα μέλη της Εκκλησίας. Κι αυτή την κάθοδο την τιμούμε και την δεύτερη ημέρα της εορτής, την Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος» (από το συναξάριο του Όρθρου της εορτής της Πεντηκοστής).
Αν δεν γνωρίζουμε την Βίβλο, την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, πώς μπορούμε να γνωρίσουμε και να κατανοήσουμε σε ποιον πολιτισμό ζούμε; Ιδίως στην εορτή της Πεντηκοστής, αποτυπώνεται η πορεία του κόσμου μας με βάση το νόημα των δύο εορτών. Από την μία ο ιουδαϊκός κόσμος θυμάται και γιορτάζει την δωρεά του Νόμου από τον Θεό στον Μωυσή και στην ανθρωπότητα. Ο Νόμος έρχεται να βάλει συγκεκριμένα όρια στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι βλέπουν τον Θεό και την ζωή. «Ένας είναι ο Θεός σου. Δεν θα κάνεις είδωλα και αγάλματα, όπως οι ειδωλολάτρες, αλλά θα Τον λατρεύεις πνευματικά. Δεν θα βάλεις στο στόμα σου το όνομά Του χωρίς λόγο. Την έβδομη ημέρα της εβδομάδος, το Σάββατο, θα την αφιερώνεις σ’ Αυτόν. Θα τιμάς τους γονείς σου. Δεν θα μοιχεύσεις. Δεν θα σκοτώσεις. Δεν θα κλέψεις. Δεν θα δώσεις ψεύτικη μαρτυρία εις βάρος του πλησίον σου. Δεν θα επιθυμήσεις κάτι που ανήκει στον πλησίον σου». Μ’ αυτούς τους κανόνες μπαίνει σε σειρά μια ανθρωπότητα η οποία είχε το θράσος και την τόλμη να θεωρεί τον εαυτό της ίσο με τον Θεό, χτίζοντας έναν πύργο, αυτόν της γνώσης, της επιστήμης, της τεχνικής, της εξουσίας. Μ’ αυτούς τους κανόνες ο άνθρωπος κατανοεί τα όριά του. Μ’ αυτούς τους κανόνες ο Θεός δείχνει στον άνθρωπο ότι πρέπει να σταματήσει να είναι αλαζόνας, να μην θεοποιεί την αμαρτία του, να μην πιστεύει ότι μπορεί να ικανοποιήσει κάθε επιθυμία του, για να είναι καλά. Δεν είναι το να ανεβαίνεις ψηλά η ευτυχία, διότι τότε έρχεται η σύγχυση, η αδυναμία να μιλήσεις την ίδια γλώσσα με τον συνάνθρωπό σου, ακόμη και με τον πιο κοντινό και οικείο.
Από την άλλη έρχεται ο κόσμος της Καινής Διαθήκης, στον οποίο οι άνθρωποι, χωρίς να λησμονούμε τον Νόμο, εισερχόμαστε στην περίοδο της χάριτος και γιορτάζουμε την παρουσία του Αγίου Πνεύματος στην Εκκλησία, της οποίας είμαστε μέλη. Χάρις σημαίνει αγάπη. Σημαίνει να μην κυβερνιόμαστε από τα πάθη και τις αμαρτίες μας, ούτε να ποθούμε την εξουσία έναντι του κόσμου, αλλά να παραδιδόμαστε στην «καινή εντολή» της αγάπης, την οποία ο Χριστός μας έδωσε. Η αγάπη γίνεται πίστη στον Θεάνθρωπο Χριστό, σ’ Αυτόν που έδειξε ότι όταν αγαπούμε μπαίνουμε στην θέση του συνανθρώπου μας, όχι για να τον κολακέψουμε ή να υποταχτούμε σ’ εκείνον, αλλά για να του δείξουμε την αλήθεια, ότι η ζωή δίδεται σε όσους παλεύουν να αγαπήσουν, να μοιραστούν, να συνυπάρξουν όχι για να τους υπηρετούν, αλλά για να υπηρετούν οι ίδιοι. Και τότε εμφανίζεται αυτή η καινούργια, αλλά και από την αρχή της ιστορίας του κόσμου μοναδική γλώσσα. Η αγάπη γίνεται συμφωνία Θεού και ανθρώπων μέχρι το τέλος της ιστορίας. Γίνεται ενότητα. Γίνεται συμπόρευση. Γίνεται επίγνωση ποιος είναι ο Θεός, Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα. Γίνεται Εκκλησία, δηλαδή συνάντηση προσώπων που θέλουν αληθινά να αγαπούνε, με οποιοδήποτε κόστος. Και αυτή η συμφωνία επισφραγίζεται στην θεία Ευχαριστία, στην μετάληψη του Σώματος και του Αίματος του Χριστού.
Το Άγιο Πνεύμα λειτουργεί ως ο δωρεοδότης και ταυτόχρονα ως ο εγγυητής αυτής της συμφωνίας. Και γι’ αυτό, με έναν μυστικό και αδιόρατο τρόπο καθιστά τους χριστιανούς μέλη του σώματος του Χριστού, μέλη της Εκκλησίας και φορείς της χάριτος, φορείς αυτής της συνεχώς ανακαινιστικής γλώσσας, που δεν ξεχωρίζει κανέναν στην συν-ομιλία, υπενθυμίζει όμως σε όλους από ποιον κόσμο έχουμε διαφύγει: από αυτόν που ο Νόμος θέλησε να οριοθετήσει. Ο παλαιός κόσμος, αυτός της σύγχυσης, της αφωνίας, της θεοποίησης της αμαρτίας μας, της τεχνικής, της επιστήμης, της γνώσης των παρόντων, του ανθρώπου που μόνο θέλει, αυτός ο κόσμος εξακολουθεί σήμερα να παραμένει κυρίαρχος, καθώς κυβερνιέται από τον άρχοντα του κόσμου τούτου, τον διάβολο. Ο Νόμος είναι παιδαγωγός. Δεν φτάνει όμως να τιθασεύσει τον κόσμο, διότι από μόνος του δεν νικά τον θάνατο. Το Άγιο Πνεύμα μας καταδεικνύει τον Χριστό και είναι ο Παράκλητός μας. Μας παρηγορεί για όσα δεν μπορούμε να καταφέρουμε, μας φωτίζει και μας αγιάζει για τον δρόμο της κοινωνίας με τον Χριστό και τον συνάνθρωπο στην Εκκλησία, μας ελεεί και μας συγχωρεί για τις πτώσεις μας και μας δείχνει ότι μας περιμένει η ανάσταση και η αγιότητα.
Λίγοι είμαστε συγκριτικά με όσους ακολουθούν την οδό της Βαβέλ. Οι πολλοί, ακόμη κι αν πιστεύουν, στην πράξη παραμένουν στην ψευδαίσθηση ότι ο Νόμος είναι αρκετός. Στην Εκκλησία όμως χωράμε μεν όλοι, ο δρόμος όμως είναι ένας: διά της Χάριτος να βρίσκουμε νόημα και σωτηρία. Ας προχωρούμε λοιπόν στην χαρά και τους καρπούς της αγάπης!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός