(Με αφορμή τη Γενοκτονία των Ποντίων)
"Παιδί μ' τα μάτια σκούπισε και πάψε να δακρύζεις,
κι ένα μονάχα να σκεφτείς και μες στο νου σου βάλε:
Άμα δεμένοι σαν γροθιά και δυνατοί σαν βράχος,
όλη την ιστορία μας αξέχαστη κρατούμε
και με της λύρας τους σκοπούς πάντοτε τραγουδούμε,
Κάστρο σπουδαίο κι άπαρτο θάναι για πάντα ο Πόντος!"
(Θωμάς Ακριτίδης)
"Ποντιακή λύρα", Β. Καρυοφυλλίδης(από: trapezounta.gr)
Είναι ένα έγχορδο όργανο με 3 χορδές, που παίζεται με δοξάρι και το "σκάφος" της(κυρίως σώμα του οργάνου) είναι φιαλόσχημο.
Τη γούλα ή λαιμό, κρατάει ο λυράρης με το αριστερό χέρι.
Στο κιφάλ, ή κεφαλή του οργάνου, δηλαδή το ανώτερο τμήμα του στερεώνονται τα 3 κλειδιά.
Πάνω στο καπάκι της λύρας υπάρχουν τα "ρωθώνια, ή μάτια", 12 μικρές τρύπες
Η ταστιέρα που οι Πόντιοι ονομάζουν "μπερντέ", έχει μήκος 33 εκατοστά.
Η ποντιακή λύρα, έχει και "ψυχή". Πρόκειται για ένα ευλύγιστο ξύλο που είναι σφηνωμένο στο εσωτερικό του οργάνου, ανάμεσα στο ηχείο και την πλάτη του.
Η λύρα είναι γνωστή και με το όνομα "κεμετζές", που κατά τους ερευνητές προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη κέλης (σκάφος) ή το ρήμα κέλομαι (παροτρύνω).
Χαρακτηριστικό επίσης είναι πως οι Πόντιοι διατυπώνουν μια άποψη που συσχετίζει τη λύρα με τη θρησκεία.
Συγκεκριμένα γίνεται μια αναλογία των χαρακτηριστικών της λύρας με στοιχεία της Ορθόδοξης παραδοσης:
Π.χ :
Τα 3 κλειδιά και οι 3 χορδές με την Αγία Τριάδα.
Οι 12 οπές με τους 12 Αποστόλους
Το μήκος του μπερντέ (33 εκ.) με τα χρόνια του Χριστού και
Κατά την εκτέλεση το δοξάρι με τη λύρα κρατιέται με τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζεται το ιερό σχήμα του Σταυρού.
Η μνήμη είναι το μόνο όπλο να καταδικάσουμε τέτοιες αποτρόπαιες βαρβαρότητες...
Και η συγκεκριμένη αναφορά είναι το ελάχιστο, ως μνημόσυνο για τους αδίκως σφαγιασθέντες.
Στη μνήμη τους ηχεί από την ιερή λύρα ένας μακρόσυρτος "Θρήνος", ένας μουσικός λυγμός για τις βαναυσότητες κατά των αθώων του Ελληνισμού του Πόντου...