Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης
Αὐτὴ ἡ νοερὰ προσευχὴ εἶναι τὸ μόνο δυνατό, τὸ μόνο βοηθητικό, καὶ τὸ μόνο νικητικὸ ἅρμα στὸν νοερὸ πόλεμο τῶν λογισμῶν. Γιατί καὶ πρεπόντως ὁ νοερὸς πόλεμος, νοερὰ ἅρματα χρειάζεται γιὰ νὰ νικηθεῖ.
Καὶ κοίτα πῶς ὅλα τὰ αἴτια τῶν κακῶν λογισμῶν γιατρεύει ἡ μονολόγιστη αὐτή προσευχή:
α΄ Γιατὶ συνηθίζοντας νὰ ἐπιστρέφει στὸν ἑαυτό του ὁ νοῦς, καὶ νὰ συνομιλεῖ νοερά μὲ τὸν Θεὸ, διὰ τῆς προσευχῆς, οὔτε αὐτὰ τὰ αἰσθητὰ ἀγαπᾷ νὰ βλέπει, οὔτε τίς αἰσθήσεις του νὰ κινεῖ, κατ᾽ ἐκεῖνο τὸ γνωμικό. «Ὀλίγα κινοῦσι τὴν αἴσθησιν. Οἱ πλεῖστα τῇ διανοίᾳ χρώμενοι».
β΄ Γιατὶ ὁ ἐνδιάθετος λόγος τῆς καρδίας μελετῶντας πάντοτε καὶ λέγοντας τὴν εὐχὴ τοῦ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ», παύει ἀπὸ τὸ νὰ γίνεται ὄργανο τῶν πνευμάτων τῆς πονηρίας, καὶ νὰ λαλεῖ λογισμοὺς αἰσχρούς, καὶ πονηρούς καὶ γιατὶ ἡ φαντασία, πού εἶναι ἡ γέφυρα τῶν δαιμόνων, διά τῆς ὁποίας σμίγουν μὲ τὴν ψυχή, κατὰ τοὺς Θείους Πατέρες (ὅρα Φιλοκαλία σελ. 1068), αὐτή λέω, καθαρίζεται ἀπὸ κάθε εἴδωλο ἐμπαθές, μὲ τὸ νὰ κατεβαίνῃ στὴν καρδιά ἡ ἐνέργεια τοῦ νοός, γυμνὴ καὶ καθαρή ἀπὸ κάθε σχῆμα καὶ εἶδος τῆς φαντασίας. Διότι διὰ τῆς στενότητας στήν καρδιά διυλίζεται αὐτή, καὶ μέ κάποιο τρόπο ἐκδύεται, καὶ ἀφήνει ἔξω κάθε χονδρὸ φάντασμα [σημ. μας: φάντασμα = φανταστικό, δημιούργημα της; φαντασίας], καθὼς καὶ ὁ ὅφις ἀπὸ τοὺς στενοὺς τόπους διερχόμενος ἐκδύεται τὸ παλαιὸ δέρμα του.
γ΄ Γιατὶ ἡ θέρμη ἡ γινομένη, ἀπὸ τὴν ἐν καρδίᾳ συχνὴ μελέτη τῆς ἱερᾶς προσευχῆς, διώκει καὶ καταφλέγει, ὡς μῦγες, τίς προσβολές τῶν πονηρῶν λογισμῶν, κατὰ τὸν Θεσσαλονίκης Μέγαν Γρηγόριον (Λόγος εἷς τὴν γ΄ Κυριακὴν τῶν νηστειῶν), Διαλύει, σὰν σύννεφα καὶ καπνό, τὰ πάθη τοῦ λογιστικοῦ μέρους τῆς ψυχῆς, καὶ λαμπρὸ καὶ φωτοειδὲς τό ἀπεργάζεται, γλυκαίνει καὶ εἰρηνεύει τὰ τοῦ θυμικοῦ πάθη, σκορπίζει τὰ πάθη τοῦ ἐπιθυμητικοῦ, καὶ ὅλην ἐκείνου τὴν ἀγαπητικὴ δύναμη ἑλκύει στὸν ἑαυτόν της καὶ στὴν ἀγάπη τοῦ μελετώμενου Ἰησοῦ Χριστοῦ.
δ΄ Γιατὶ τὸ γλυκό καὶ πρᾶγμα καὶ ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ στήν καρδιά διαπαντὸς μελετώμενο μαστιγώνει, πληγώνει καὶ διώκει ἀπό τήν καρδιά τοὺς δαίμονες, τοὺς ἀρχηγοὺς καὶ δημιουργοὺς ὅλων τῶν κακῶν λογισμῶν καὶ παθῶν τῆς ψυχῆς. Γι’ αὐτό εἶπε ὁ Θεῖος ᾿Ἰωάννης τῆς Κλίμακος: «Ἰησοῦ ὀνόματι μάστιζε πολεμίους».
Καὶ ε΄ Διατὶ ἡ πολυποίκιλη μνήμη τῶν κακῶν λογισμῶν, ἡ ἐκ τῆς παρακοῆς τοῦ Ἀδάμ προξενηθεῖσα, ἁπλῆ γίνεται, καὶ θεραπεύεται διὰ τῆς ἑνοειδοῦς μνήμης τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, κατὰ τὸν Σιναΐτη Γρηγόριο λέγοντα: «᾿Ιᾶται δὲ τὴν μνήμὴν κυρίως ἡ Θεία παγιωθεῖσα ἔμμονος διὰ προσευχῆς μνήμη, ἀπὸ τοῦ κατὰ φύσιν εἰς τὸ ὑπὲρ φύσιν ἀνακραθεῖσα τῷ πνεύματι».