«Ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν» (Ματθ. 6, 14)
«῍Αν δὲν συγχωρήσετε στοὺς ἀνθρώπους τὰ παραπτώματά τους, οὔτε κι ὁ Πατέρας σας θὰ συγχωρήσει τὰ δικά σας παραπτώματα».
Δεν είναι τυχαίες οι επισημάνσεις του Χριστού στην επί του Όρους ομιλία, τις οποίες μάς υπενθυμίζει η Εκκλησία εν όψει της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, καθώς ακούγονται στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της Κυριακής της Τυρινής.
Πρώτον, μας υπενθυμίζει ο Χριστός ότι ο Θεός είναι Πατέρας μας. Σε κάθε περίοδο, ιδιαιτέρως όμως κατ’ αυτήν της άσκησης, της ηθελημένης δηλαδή παραίτησης από το δικαίωμα κατανάλωσης κάθε τροφής και της επιλογής με τον τρόπο της Εκκλησίας, της υπακοής δηλαδή σε μια αρχή που είναι πιο πάνω από το «εγώ», τόσο το ατομικό όσο και το κοινωνικό, καλούμαστε να μη λησμονήσουμε ότι όλος ο αγώνας της ζωής γίνεται διότι έχουμε Πατέρα εν ουρανοίς. Ο Πατέρας δεν είναι ο αφέντης εξουσιαστής, αλλά Εκείνος που μας υπενθυμίζει ότι η ζωή έχει όρια. Μας υπενθυμίζει ότι η αγκαλιά Του είναι ανοιχτή. Ότι όσο κι αν μέσα μας το θέλημά μας μάς λέει ότι έχουμε δικαίωμα να ζήσουμε, να επιλέξουμε, να παραβιάσουμε, να αρνηθούμε, εντούτοις Εκείνος είναι παρών και περιμένει και την μετάνοιά μας. Και όχι μόνο. Περιμένει την απόφασή μας να είμαστε παιδιά Του στην πράξη. Διότι η ζωή της Εκκλησίας είναι μία συνεχής πρόσκληση αποδοχής της υιότητας, της αναγνώρισης της πατρότητας, της εμπιστοσύνης στον Πατέρα. Και ιδίως κατ’ αυτήν την περίοδο, το ζήτημα της ελευθερίας μας είναι κομβικό. Δεν είναι η Σαρακοστή εξαναγκασμός, ούτε «πρέπει». Παλεύουμε στο πνευματικό σκοτάδι των καιρών, διότι έχουμε Πατέρα και θέλουμε να επιστρέφουμε σ’ Αυτόν.
Δεύτερον, μας υπενθυμίζει ο Χριστός ότι η σχέση μας με τον Θεό ως Πατέρα περνά μέσα από τους ανθρώπους. Από την μία μάς καλεί να συγχωρέσουμε όσους μας οφείλουν και από την άλλη η νηστεία μας να μην γίνεται προς το θεαθήναι τοις ανθρώποις. Μας καλεί ο Χριστός να κοιτάξουμε εντός μας, να ξαναδούμε τις σχέσεις μας με τους άλλους, να δούμε ποιοι μας πλήγωσαν και σε ποιους η καρδιά μας έχει ψυχρότητα και να κάνουμε το μεγάλο βήμα να αφήσουμε ό,τι μας χωρίζει πίσω, ανεξαρτήτως της ανταπόκρισης των άλλων, ανεξαρτήτως του κατά πόσον έχουμε δίκιο, περισσότερο ή λιγότερο. Μπορεί αυτό να είναι επώδυνο. Είναι όμως αυθεντική απόδειξη ότι γνωρίζουμε τι θέλει και τι πρόκειται να κάνει ο Θεός ως Πατέρας. Ζητά από εμάς τη δική Του συνέπεια, τον δικό Του τρόπο. Εκείνος δεν κρατά σε κανέναν καμία οφειλή. Το ίδιο θέλει και από εμάς. Να είμαστε έτοιμοι να ξαναχτίσουμε σχέσεις ή, τουλάχιστον, να μπορούμε να συνυπάρξουμε τόσο εσωτερικά, στην καρδιά μας, όσο και εξωτερικά, στην καθημερινότητά μας, με όσους μας πλήγωσαν. Είναι ασήμαντη η οφειλή, μπροστά στην αγάπη. Και ο Χριστός ζητά από εμάς να μη λησμονούμε ότι στο όριο της ζωής μας που είναι ο θάνατος, θα επέλθει η δικαιοσύνη της φανέρωσης και των δικών μας οφλημάτων, για τα οποία θα θέλουμε άφεση. Ας μην μείνουμε λοιπόν εγκλωβισμένοι στο τι ζητάμε, αλλά ας κάνουμε το βήμα του τι δίνουμε.
Όμως και η νηστεία δεν πρέπει να γίνεται για να μας επιδοκιμάσουν οι άνθρωποι. Αυτό είναι στην πραγματικότητα η απόφαση του νηστεύοντος να κάνει τη νηστεία για να δοξαστεί από τους άλλους και όχι για να βρει τα όριά του, ό,τι τον χωρίζει από τον Πατέρα. Υπακούει στην ανθρωπαρέσκεια και όχι στην Εκκλησία που του ζητά την ταπεινοσύνη. Καμία σχέση, ούτε με τον Θεό ούτε με τους ανθρώπους, δεν θα προχωρήσει αυθεντικά αν η δική μας επίδειξη είναι το κίνητρο.
Τέλος, ο Χριστός μας υπενθυμίζει ότι κέντρο της ζωής μας είναι η καρδιά μας. Όπου ανήκει η καρδιά μας, στον θησαυρό που έχουμε επιλέξει, εκεί είναι και το νόημα της ζωής μας, εκεί κρινόμαστε. Κι αυτή η περίοδος της Σαρακοστής είναι μία εξαιρετική ευκαιρία να δούμε ποιος είναι ο θησαυρός μας και πού βρίσκεται η καρδιά μας. Είναι τα επίγεια, αγαθά, δόξα, απολαύσεις, εγωκεντρισμός, αίσθηση ότι δεν υπάρχει ουρανός, παράδοση στην κατά βάθος ματαιότητα ή η καρδιά μας γυρίζει στην αγάπη, στο μοίρασμα, στη συγχώρεση, στην αναζήτηση του Θεού και του πλησίον; Η ζωή της Εκκλησίας, βάζοντάς μας τα όρια που είναι δοκιμασμένα στους αιώνες χάρις στην παράδοσή μας, μάς δείχνει τον δρόμο που αναδεικνύει την μοναδική αξία της ύπαρξης, η οποία δεν μένει στο παρόν, αλλά ζητά ουρανό!
Καλόν αγώνα, καλό στάδιο, καλή Σαρακοστή!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός