Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ

 

Πρὸς ναυτιλλομένους

~ Εἶναι γνωστὴ ἡ παροιμία «ὁ καλὸς ὁ καπετάνιος στὴ φουρτούνα φαίνεται».

Δὲν ἦταν ἑπομένως δυνατόν, τὰ «ἐπίλεκτα στελέχη» -δηλ. οἱ μαθητὲς- ποὺ ἐπρόκειτο νὰ γίνουν οἱ πρῶτοι κυβερνῆτες τῆς Κιβωτοῦ τῆς σωτηρίας, δηλαδὴ τῆς Ἐκκλησίας, νὰ μὴν περάσουν «σκληρὴ ἐκπαίδευση».

Ἀσκήσεις Καρτερίας

Δὲν εἶναι ἡ πρώτη φορὰ ποὺ οἱ μαθητὲς τοῦ Χριστοῦ ἀντιμετωπίζουν σφοδρὴ θαλασσοταραχή. Ἤδη ἔχουν περάσει τὴν πρώτη ἄσκηση. Τότε ἦταν ἀτελέστεροι· καὶ γι’ αὐτὸ ἦταν μαζί τους στὸ πλοῖο καὶ ὁ Χριστὸς «εἰς παραμυθίαν», ὅπως ἐπισημαίνει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος. Στὰ δύσκολα, βέβαια, χρειάστηκε νὰ τὸν ξυπνήσουν, ἐπειδὴ κοιμόταν. Τώρα ὅμως, ἐξασκώντας τους «ἐπὶ μείζονα ὑπομονήν», τοὺς ἔχει ἀφήσει μόνους στὴ θάλασσα, πηγαίνοντας στὸ ὄρος γιὰ νὰ προσευχηθεῖ κατ’ ἰδίαν. Καὶ παραχωρεῖ νὰ σηκωθεῖ μεγάλη φουρτούνα, ὥστε μὴ ἔχοντάς τον κοντά τους νὰ γίνουν καρτερικότεροι.

Σὲ τέτοιες στιγμὲς ποὺ τὸ ἕνα λεπτὸ βιώνεται σὰν νὰ εἶναι ὁλόκληρος αἰώνας, μπορεῖ κανεὶς νὰ ὑποψιαστεῖ τί σημαίνει «οὐκ εὐθέως αὐτοῖς ἐπέστη». Ἀργεῖ ὁ Χριστός. Μερικὲς φορὲς δὲν φαίνεται καὶ τόσο γοργοϋπήκοος. Καὶ φυσικά, Αὐτὸς ποὺ εἶναι ὁ μόνος ἀληθινὰ πολυέλεος, τὸ κάνει ἀπὸ φιλανθρωπία. Μᾶς παιδαγωγεῖ, κατὰ τὸν Χρυσορρήμονα, νὰ μὴ ζητᾶμε «ταχέως λύσιν τῶv δυσχερῶν», ἀλλὰ νὰ ὑπομένουμε μὲ γενναιότητα καὶ καρτερία. Κι ἂν αὐτὸ ἰσχύει γιὰ τοὺς «ἐπιβάτες» τῆς Κιβωτοῦ, πόσο μᾶλλον ἦταν ἀναγκαῖο γιὰ τοὺς ὑποψήφιους «κυβερνῆτες», τοὺς Ἀποστόλους.

Ἀλλὰ καὶ ὅταν ἀποφασίζει νὰ ἔλθει νὰ τοὺς βοηθήσει, «ἕτερα χαλεπώτερα δεινὰ ἐπάγει». Εἶναι κάτι ποὺ τὸ συνηθίζει· «ἀεὶ γὰρ τοῦτο ποιεῖ», προφανῶς στοὺς προχωρημένους. Ἐκεῖ ποὺ περιμένεις τὸ τέλος μιᾶς δοκιμασίας, μιὰ χειρότερη ἔρχεται. Τὸν ἀπὸ τοῦ κλύδωνος φόβο, τὸν διαδέχεται ὁ φόβος ἑνὸς φαντάσματος, ποὺ τὸ βλέπουν νὰ περπατάει πάνω στὰ κύματα. Καὶ ἦταν τόσο μεγαλύτερος αὐτὸς ὁ φόβος τους, ὥστε «ἔκραξαν». Ξέσπασαν σὲ κραυγὲς τρόμου. Τότε μόνο τοὺς ἀποκαλύπτεται ὁ Χριστὸς καὶ τοὺς καθησυχάζει μὲ τὰ λόγια: «Ἔχετε θάρρος. Ἐγὼ εἶμαι· μὴ φοβεῖσθε».

Πίστη καὶ ταπείνωση

Ὁ Πέτρoς, πάντα αὐθόρμητος καὶ ἐκδηλωτικός, τοῦ ζητάει «κέλευσόν με», ὄχι «βαδίσαι ἐπὶ τὰ ὕδατα», ἀλλὰ πρὸς σὲ ἐλθεῖν». Τὸ πρῶτο, κατὰ τὸν ἅγιο Θεοφύλακτο Βουλγαρίας, θὰ ἦταν σημάδι ἐπιδείξεως, ἐνῶ τὸ δεύτερο εἶναι ἔνδειξη ἀγάπης πρὸς τὸν Χριστό. Καὶ ὁ Χριστὸς γιὰ χάρη του «ὑπέστρωσε τὴν θάλασσαν» καὶ ὁ Πέτρoς ἄρχισε νὰ περπατάει πάνω στὸ νερό. Ὄχι ὅμως γιὰ πολὺ· σὲ λίγο ἄρχισε νὰ βουλιάζει, ὄχι ἐξαιτίας τῆς σφοδρότητας τοῦ ἀνέμου, ἀλλὰ λόγῳ τῆς ὀλιγοπιστίας του. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Χριστός, τείνοντας τὸ χέρι του καὶ πιάνοντάς τον, ἐπετίμησε ὄχι τὸν ἄνεμο, ἀλλὰ τὴν ἀσθενική του πίστη: Ὀλιγόπιστε, γιατί δείλιασες;

Ἀξίζει νὰ ἐπαναλάβουμε ὅτι ὁ Πέτρoς ἄρχισε νὰ βουλιάζει ὄχι γιὰ νὰ ἐπιτιμηθεῖ κάποια τάση του γιὰ ἐπίδειξη, ἀλλὰ μόνο λόγῳ τῆς ἔλλειψης ἰσχυρᾶς πίστης. Δὲν εἶχε τέτοιο φρόνημα ὁ Πέτρoς. Φορεῖς αὐτοῦ τοῦ πνεύματος τῆς πλάνης ἦταν ἐκεῖνοι οἱ αἱρετικοί, ποὺ – διαστρέφοντας τὸ νόημα τοῦ θαύματος τοῦ Χριστοῦ – πῆγαν κάποτε στὸ κοινόβιο τοῦ Μεγάλου Παχωμίου καὶ τὸν προκαλοῦσαν νὰ περπατήσουν μαζὶ πάνω στὸ νερὸ τοῦ ποταμοῦ, γιὰ νὰ φανεῖ πoιὸς ἔχει μεγαλύτερη παρρησία πρὸς τὸν Θεό. Καὶ ὁ Ἅγιος ἀγανακτισμένος τοὺς ἀπάντησε: «Ὁ ἀγώνας μου καὶ ὅλη μου ἡ σπουδὴ δὲν εἶναι νὰ περάσω αὐτὸν τὸν ποταμὸ περπατώντας πάνω στὸ νερό, ἀλλὰ πῶς μὲ τὴ δύναμη τοῦ Θεοῦ θὰ ὑπερπηδήσω τέτοιες σατανικὲς παγίδες, καὶ πῶς θὰ ἀποφύγω τὴ θεία καταδίκη λόγω τῶν ἁμαρτιῶν μου».

Γιὰ τοὺς ἁγίους Πατέρες, γνήσια πίστη στὸν Θεὸ καὶ ὑγιὴς ταπείνωση συμπορεύονται. Ἡ πρόοδος τῆς μιᾶς προϋποθέτει τὴν αὔξηση τῆς ἄλλης. Τὰ θαύματα τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν Ἁγίων του ἔχουν μοναδικὸ σκοπὸ τὴν τόνωση τῆς πίστης στὸ πρόσωπό του καὶ τὴ δοξολογία του. Καvέvας Ἅγιος δὲν ἐπεδίωξε νὰ γίνει θαυματοποιός. Πολλοί, μάλιστα, βλέποντας τὰ χαρίσματα ποὺ τοὺς ἔδινε ὁ Θεός, τὸν παρακαλοῦσαν νὰ τοὺς τὰ ἀφαιρέσει, γιὰ νὰ μὴν κινδυνέψουν ἀπὸ οἴηση καὶ κενοδοξία. Γιὰ τοὺς ἀληθινὰ Ἁγίους ἡ τρικυμία ἀπὸ αὐτὰ τὰ συγκεκριμένα πάθη ἀποτελεῖ τὸν μεγαλύτερο κίνδυνο ναυαγίου.

Ὁ κυβερνήτης λογισμὸς τῶν Ἁγίων

Ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ἀποφυγὴ ναυαγίων ἀπὸ ὅλα τὰ πάθη καθὼς καὶ ἀπὸ τὶς καταιγίδες τῶν συμφορῶν καὶ τὶς τρικυμίες τῶν λυπηρῶν, ἀπαιτεῖται τὸ ἀτενὲς βλέμμα πρὸς τὸν «Κυβερνήτη» τῆς ζωῆς μας Χριστὸ μὲ πίστη καὶ ταπείνωση. Καὶ φυσικὰ τέτοιο βλέμμα δὲν ἐπιτυγχάνεται χωρὶς σταθερὴ μελέτη τῶν θείων Γραφῶν καὶ δίχως ὑπομονὴ καὶ ἐπιμονὴ στὴν προσευχή. Αὐτὲς οἱ προϋποθέσεις, ἀκόμα καὶ πρὶν ἀπὸ τὴ Σάρκωση τοῦ Λόγου, χάρισαν στὴν Ἐκκλησία φωτεινὰ παραδείγματα πηδαλιούχων, ὅπως τοῦ ἁγίου ἱερέα Ἐλεαζάρου, ποὺ ἑορτάζει τὴν 1η Αὐγούστου. Γιὰ νὰ τηρήσει τὴν κατὰ Θεὸν νηστεία καὶ νὰ μὴ μιαροφαγήσει τρώγοντας εἰδωλόθυτα, ὄχι μόνο ὑπέμεινε ὁ ἴδιος μαρτυρικὸ θάνατο, ἀλλὰ καὶ τὸν ἀκολούθησαν ὄρθιοι στὴ φουρτούνα τοῦ μαρτυρίου οἱ ἑπτὰ μαθητὲς του Μακκαβαῖοι μαζὶ μὲ τὴ μητέρα τους, ἁγία Σολομονή.

Λέει χαρακτηριστικὰ τὸ κείμενο: «Ὁ λογισμὸς τοῦ πατρὸς μας Ἐλεαζάρου, σὰν ἄριστος κυβερνήτης, πηδαλιουχώντας τὸ σκάφος τῆς εὐσεβείας μέσα στὸ πέλαγος τῶν παθῶν καὶ παλεύοντας μὲ τὶς τρικυμίες τῶν βασάνων κράτησε σταθερὸ τὸ τιμόνι τῆς ὑπακοῆς στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, μέχρι ποὺ ἔφτασε στὸ λιμάνι τῆς ἀθάνατης νίκης» (Δ’ Μακ. 7,1). Οἱ πρεσβεῖες αὐτοῦ καὶ τῆς συνοδείας του ἂς μᾶς συνοδεύουν καὶ στὶς δικές μας φουρτοῦνες.

Λαμπρόπουλος Βαρνάβας (Ἀρχιμανδρίτης)