«Υπάρχει κίνδυνος, αν κανείς καταφρονεί τα μικρά, αυτή η καταφρόνηση να προχωρήσει και στα μεγαλύτερα και αγιώτερα, και χωρίς να το καταλάβει, δικαιολογώντας τον εαυτό του ότι αυτό δεν είναι τίποτε, το άλλο δεν πειράζει, να φθάσει, Θεός φυλάξοι, στην τελεία καταφρόνηση των θείων και να γίνει ανευλαβής, αναιδής και άθεος» (όσιος Παΐσιος αγιορείτης, από Ιερομ. Ισαάκ, Βίος Γέροντος Παϊσίου, Άγιον Όρος).
Ο σύγχρονος όσιος μεγάλος Γέροντας του Όρους επισημαίνει ένα καίριο πρόβλημα που αναπτύσσεται στην πνευματική ζωή ενός χριστιανού – το πονηρό αφανές μονοπάτι που παίρνει συχνά ένας πιστός για να καταλήξει, χωρίς να έχει επίγνωση, στην ανευλάβεια, την αναίδεια, την ίδια την αθεΐα! Και ποιο είναι το τραγικό στοιχείο εν προκειμένω; Ότι τη στιγμή που αυτός ο πιστός μπορεί να «κατακεραυνώνει» τους αθέους ανθρώπους ως άφρονες γιατί δεν έχουν ευλάβεια προς τον Θεό και λειτουργούν με αναίδεια απέναντι στους συνανθρώπους τους, την ίδια στιγμή εκείνος ήδη να «περπατάει» στο ίδιο με τους αθέους μονοπάτι, που θα πει σε μικρό ή μεγαλύτερο διάστημα θα τους συναντήσει για να «λατρέψουν» την ίδια θεότητα: τον εαυτό τους και τον εγωισμό τους - ο έλεγχός του είναι στην ουσία μία αυτοκαταδίκη και ένα αυτομαστίγωμα. Πρόκειται, είναι προφανές, για την πνευματική τύφλωση πολλών χριστιανών, των οποίων ο νους είναι μέσα στο σκότος της πλάνης, γιατί η πίστη τους είναι ιδεολογική και λειτουργεί με τον τρόπο τον «ευσεβίστικο» κατά τον όσιο – ο άγιος Παΐσιος διέκρινε την αληθινή ευλάβεια ως αίσθηση του ζώντος Θεού στην ύπαρξη του ανθρώπου από την κακή «ευσέβεια» την οποία κατανοούσε όχι ως την ορθή πίστη αλλά ένα τυπικό πλαίσιο που αποξηραίνει την αλήθεια κατά τον τύπο των Φαρισαίων της εποχής του Κυρίου.
Ποιο το γνώρισμα αυτού του πονηρού αφανούς δρόμου που οδηγεί «στην τελεία καταφρόνηση των θείων» και όλα τα άλλα αρνητικά και δαιμονικά; Η υποβάθμιση των μικρών θεωρουμένων εντολών του Θεού, η «καταφρόνησή» τους κατά τον λόγο του οσίου. Για παράδειγμα: η σχετικοποίηση της νηστείας της Τετάρτης και της Παρασκευής – πόσοι πιστοί εύκολα την ξεπερνούμε με τη σκέψη ότι «τα εξερχόμενα βρωμίζουν τον άνθρωπο και όχι τα εισερχόμενα», ένας λόγος του Κυρίου που τον ερμηνεύουμε κατά το πάθος της φιληδονίας μας και όχι κατά το δικό Του Πνεύμα και των Πατέρων μας. Ακόμη: πόσο εύκολα αφήνουμε την προσευχή, προσωπική ή κοινή με τη Θεία Λειτουργία, με τη δικαιολογία είτε ότι δεν προλαβαίνουμε είτε ότι είμαστε κουρασμένοι - ο εαυτός μας μάς έχει «καλύψει» πλήρως! Επίσης: πόσες φορές σε μία δύσκολη κατάσταση ή άδικη προσβολή μας από κάποιον δεν σπεύδουμε και εμείς να απαντήσουμε υβριστικά ή να θελήσουμε να εκδικηθούμε για την αδικία που υποστήκαμε; Η δικαιολογία πρόχειρη στα χείλη μας: αν δεν απαντήσω θα με κατασπαράξουν. «Με το σταυρό στο χέρι δεν γίνεται να πορευτούμε στην εποχή μας!» Και δεν είναι ασφαλώς τα μόνα.
Ο άγιος Παϊσιος όμως προχωρεί περαιτέρω τον λόγο του και με τον φωτισμό του Θεού αλλά και με την «τετράγωνη» λογική του: η καταφρόνια των μικρών φέρνει την καταφρόνια και των μεγαλυτέρων και των αγιοτέρων! Αν παραθεωρήσεις μία «μικρή» για εσένα εντολή του Θεού, με μαθηματική ακρίβεια θα προχωρήσεις στην παραθεώρηση και των μεγαλυτέρων! Το επισημαίνουν και τα λαϊκά ακόμη άσματα: «όταν παίρνω φόρα, φόρα κατηφόρα, κι ο Θεός ο ίδιος δεν με σταματά!» Διότι η καταφρόνια των όποιων αληθειών συνιστά πράγματι «κατηφόρα» που δεν έχει σταματημό, όπως γίνεται με μία χιονοστιβάδα. Βάση, το σκεπτικό του αγίου που επισημάναμε: ο άνθρωπος όσο διαγράφει και την παραμικρότερη αλήθεια τόσο και τυφλώνεται πνευματικά, γιατί γιγαντώνεται μέσα του ο εγωισμός του – γίνεται κυριολεκτικά υποχείριο του διαβόλου. Η αθεΐα και η ανευλάβεια και η αναίδεια κτίζονται σιγά σιγά μέσα του.
Το έλλειμμα της πίστεως όμως του πιστού αποκαλύπτεται περίτρανα από την αρχή. Διότι κατά τον λόγο του Θεού δεν υπάρχουν μεγάλες και μικρές εντολές. Όλες εφόσον πηγάζουν από τον λόγο του Θεού συνιστούν προσωπική ενέργεια Εκείνου και συνδέονται αμεσότατα μεταξύ τους. Η κάθε εντολή του Θεού δηλαδή μας ενώνει ή μας απομακρύνει από Εκείνον ανάλογα με τη διάθεσή μας και την πράξη μας. Τηρώ τον κάθε λόγο του Θεού; Θα βρω τον Θεό μέσα μου. Τον παραθεωρώ, γιατί «κρίνω» - όλος ο εγωισμός του ανθρώπου αποκαλύπτεται με τη λέξη αυτή! – ότι δεν έχει τόση «βαρύτητα»; Κάνω πέρα τον Θεό και κάθε θεοποιό σωτήρια ενέργειά Του. Ο ίδιος ο Κύριος μάς αποκάλυψε την αλήθεια αυτή και την κήρυξαν οι απόστολοι και οι άγιοί μας γιατί την έζησαν και την είδαν εμπειρικά. «Όποιος καταργήσει ακόμα και μία από τις πιο μικρές εντολές αυτού του νόμου και διδάξει έτσι τους άλλους, θα θεωρηθεί ελάχιστος στη βασιλεία του Θεού» (Ματθ. 5, 19). Κι ο άγιος Ιάκωβος ο αδελφόθεος λοιπόν θα πει: «όποιος τηρήσει όλες τις διατάξεις του νόμου και παραβεί μία, θεωρείται παραβάτης όλου του νόμου. Γιατί αυτός που είπε μη μοιχεύσεις είπε και μη φονεύσεις. Αν όμως δεν μοιχεύσεις αλλά φονεύσεις, θεωρείσαι παραβάτης όλου του νόμου» (2, 10-11).
Πράγματι, ο Θεός να μας φυλάξει από την κατάντια και την αθεΐα αυτή!
