1.
Η είσοδος τής Θεοτόκου στόν Ναό συνδέεται μέ θαυμαστά γεγονότα. Όταν
μιλάμε γιά Ναό, εννοούμε τόν Ναό τού Σολομώντος καί όταν κάνουμε λόγο
γιά Εισόδια στόν Ναό, εννοούμε τήν είσοδο τής Θεοτόκου στά Άγια τών
Αγίων. Είναι γνωστόν ότι στόν κυρίως Ναό τού Σολομώντος εισέρχονταν
Ιερείς πού επιτελούσαν τήν λατρεία τού θυμιάματος καί στά Άγια τών
Αγίων, θά λέγαμε σήμερα εμείς στό Ιερό Βήμα εισερχόταν ο Αρχιερεύς τού
ενιαυτού εκείνου καί μάλιστα μία φορά κατά τήν διάρκεια τού έτους.
Όταν εορτάζουμε τά Εισόδια τής Θεοτόκου στόν Ναό, εννοούμε τά Εισόδια τής Θεοτόκου στά Άγια τών Αγίων γιά νά παραμείνη εκεί γιά δώδεκα ολόκληρα χρόνια, από τριών ετών έως δεκαπέντε, ζώντας μέσα στό Φώς τού Θεού καί βιώνοντας τήν θέωση. Έτσι ερμηνεύουν τό γεγονός αυτό οι άγιοι Πατέρες τής Εκκλησίας μας.
Ήταν λοιπόν ένα προκλητικό γεγονός, κάποιος άνθρωπος καί μάλιστα ένα κορίτσι νά εισέλθη σέ αυτόν τόν ιερό χώρο, όπου φυλάσσονταν τά πιό ιερά αντικείμενα τού Ισραήλ, όπως η Κιβωτός τής Διαθήκης, η Στάμνα μέ τό Μάννα, η Ράβδος τού Ααρών καί βεβαίως ούτε οι Ιερείς είχαν δικαίωμα νά εισέλθουν, αλλά ούτε καί ο Αρχιερεύς καθημερινώς.
Μέσα στά Άγια τών Αγίων η Θεοτόκος γιά δώδεκα χρόνια τρεφόταν από άρτο πού τής έφερνε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ. Αυτό αναφέρεται στήν παράδοση τής Εκκλησίας μας καί ήταν από τά θαυμαστά γεγονότα. Σέ ένα τροπάρια τού εσπερινού τής εορτής γράφεται: «Δι' αγγέλου εκτρέφεται». Καί σέ άλλο τροπάριο λέγεται: «Επουρανίω τραφείσα, Παρθένε, άρτω πιστώς εν τώ Ναώ Κυρίου».
2. Τί ήταν αυτός ο άρτος από τόν οποίον τρεφόταν η Παναγία; Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αναφερόμενος σέ αυτόν τόν ευλογημένο άρτο πού έτρεφε τήν Παναγία λέγει ότι ο Θεός έστελνε «τροφήν άνωθεν απόρρητον εκεί τή Παρθένω δι' αγγέλου». Όμως δέν ήταν ένας συνηθισμένος άρτος τόν οποίον ο άγγελος έπαιρνε από κάποιο σπίτι καί τόν μετέφερε στήν Παναγία, αλλά στήν πραγματικότητα ήταν η άκτιστη ενέργεια τού Θεού, διά τής οποίας, κατά τόν άγιο Γρηγόριο τόν Παλαμά, «τήν τε φύσιν κρειττόνως ανερρώννυτο (εδυνάμωνε) καί κατά σώμα τών ασωμάτων καθαρωτέρα καί υπερτέρα καί συνετηρείτο καί ετελείτο».
Είναι προφανές ότι δέν ήταν μιά κτιστή τροφή, ένας υλικός άρτος, αλλά μιά άλλη διαφορετική, ξένη τροφή, δηλαδή ήταν η ενέργεια τού Θεού η οποία ενδυνάμωνε τό σώμα τής Παναγίας γιά νά έχη νοερά προσευχή καί θεωρία Θεού. Αυτό σημαίνει ότι η Παναγία γιά δώδεκα χρόνια ήταν μέσα στό Φώς τού Θεού καί είχε κοινωνία μαζί Του, είχε φθάσει στήν θέωση. Στήν πραγματικότητα ζούσε όπως ζούσαν ο Αδάμ καί η Εύα στόν Παράδεισο πρίν τήν πτώση, γι' αυτό καί όταν τήν επισκέφθηκε ο άγγελος κατά τόν Ευαγγελισμό γιά νά τής αναγγείλη ότι θά γίνη Μητέρα τού Χριστού τήν απεκάλεσε Κεχαριτωμένη.
3. Αυτός ο άρτος από τόν οποίο τρεφόταν η Παναγία δέν εξέλιπε από τήν Εκκλησία, εξακολουθεί νά υπάρχη καί σήμερα. Δέν πρόκειται γιά τόν καθημερινό κτιστό άρτο, αλλά γιά τόν Άρτο τής Ζωής πού είναι ο Ίδιος ο Χριστός.
Σέ αυτόν τόν Άρτο αναφερόταν ο Χριστός μέ τόν λόγο τόν οποίο απήντησε στόν διάβολο στό Όρος τών Πειρασμών. Όταν ο διάβολος τού υπέδειξε νά μεταβάλη τίς πέτρες σέ άρτο, Εκείνος απάντησε «ουκ επ' άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος, αλλ' εν παντί ρήματι εκπορευομένω διά στόματος Θεού» (Ματθ. δ', 4).
Εκτός από τόν υλικό άρτο, τόν οποίο γευόμαστε καθημερινώς, υπάρχει καί ο πνευματικός Άρτος, ο ίδιος ο Χριστός καί ο λόγος Του.
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει: «Δύναται ο Θεός καί ρήματι θρέψαι τόν πεινώντα». Καί αυτό φαίνεται από τό αγιολόγιο τής Εκκλησίας μας, πώς οι άγιοι ζούσαν από αυτόν τόν πνευματικό Άρτο.
Ο Χριστός μέ τήν προσευχή πού μάς δίδαξε, τό γνωστό «Πάτερ ημών, συμπεριέλαβε καί τό αίτημα: «Τόν άρτον ημών τόν επιούσιον δός ημίν σήμερον». Πρόκειται γιά τόν άρτον τόν αναγκαίο γιά τήν ουσία τής υπάρξεώς μας, γι' αυτό καί λέγεται επιούσιος. Καί επειδή η Εκκλησία τοποθέτησε τήν Κυριακή προσευχή μέ τήν συγκεκριμένη αυτή αίτηση κατά τήν διάρκεια τής θείας Λειτουργίας καί λίγο πρό τής θείας Κοινωνίας, αυτή η αίτηση αναφέρεται κυρίως στόν ευχαριστιακό άρτο, τήν βρώση τού Σώματος καί τήν πόση τού Αίματος τού Χριστού. Άλλωστε αυτός ο ίδιος ο Χριστός είπε: «Εγώ ειμι ο άρτος ο εκ τού ουρανού καταβάς», Αυτός είναι τό ουράνιο Μάννα.
Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής ερμηνεύοντας αυτό τό αίτημα τής Κυριακής Προσευχής τό συνδέει μέ τήν θεία Κοινωνία τού Σώματος καί τού Αίματος τού Χριστού καί κάνει λόγο γιά τήν «τροφή τού άρτου τής ζωής», «ίνα νικήση τόν θάνατον τής αμαρτίας», από τήν παρούσα ζωή τής θνητότητος. Βεβαίως καί άν θεωρήσουμε ότι στό αίτημα αυτό γιά τήν λήψη τού άρτου αναφέρεται καί ο «εφήμερος άρτος», διά τού οποίου συγκροτείται η παρούσα ζωή, δέν θά αστοχήσουμε.
Μέ αυτόν τόν Άρτο, τήν Χάρη καί ενέργεια τού Θεού, ετρέφετο η Παναγία μέσα στά Άγια τών Αγίων. Μέ αυτόν τόν Άρτο τρεφόμαστε καί εμείς κάθε φορά πού τελούμε τήν θεία Λειτουργία. Καί βεβαίως γιά νά ενεργήση ο Άρτος αυτός, δηλαδή ο Χριστός, «εις ζωήν αιώνιον», πρέπει νά ζούμε κατά τόν τρόπο πού ζούσε η Παναγία.
4. Αυτό τό θαυμάσιο γεγονός πού συνέβη στήν Παναγία έχει πολύ μεγάλη σημασία γιά τήν ζωή μας. Ο άνθρωπος αποτελείται από ψυχή καί σώμα καί είναι επόμενο ότι η υλική τροφή συντηρεί καί διατηρεί σέ καλή κατάσταση τό σώμα, ενώ η Χάρη καί η ενέργεια τού Θεού συντηρεί καί τήν ψυχή καί τό σώμα, τόν όλο άνθρωπο. Μέ αυτές τίς προϋποθέσεις ο άνθρωπος είναι ολοκληρωμένος, έχει νόημα ζωής καί ύπαρξης.
Ζούμε σέ μιά εποχή στήν οποία γίνεται λόγος μόνο γιά τόν υλικό άρτο καί λιγότερο γιά τόν πνευματικό Άρτο. Ο άνθρωπος στήν εποχή μας είναι ένα καταναλωτικό όν πού ρουφά αχόρταγα υλικά αγαθά, θεάματα, ακούσματα καί νομίζει ότι έτσι θά ικανοποιήση τήν πνευματική του πείνα. Γίνεται διαρκώς λόγος γιά αύξηση τού κατά κεφαλήν εισοδήματος. Δέν είμαστε εναντίον κάθε τι πού βελτιώνει τήν ζωή τού ανθρώπου, αλλά δέν μπορούμε νά αποδεχθούμε καί μιά ζωή η οποία στηρίζεται μόνον στά υλικά αγαθά, γιατί σέ μιά τέτοια περίπτωση ο άνθρωπος πάντοτε παραμένει ανικανοποίητος, διότι η ψυχή τού ανθρώπου αναζητά άλλη τροφή καί διψά γιά άλλο νερό. Ο Χριστός είπε «μακάριοι οι πεινώντες καί διψώντες τήν δικαιοσύνην».
Γίνεται λόγος σήμερα γιά κρίση οικονομική, γιά πτώχευση υλική. Αλλά η κρίση στήν πραγματικότητα είναι κρίση πνευματική, κρίση αξιών, ιδανικών, κρίση υπαρξιακών αναζητήσεων. Υπάρχουν άνθρωποι πού πλέουν μέσα στά πλούτη καί αισθάνονται ένα κενό ύπαρξης, αντίθετα υπάρχουν άλλοι πού ζούν μέ ολιγάρκεια καί ασκητικότητα καί αισθάνονται πεπληρωμένοι.
Η εορτή τών Εισοδίων τής Θεοτόκου στόν Ναό καί η διατροφή της από τήν ουράνια τροφή πού τής έφερνε ο άγγελος μάς υποδεικνύει ότι πρέπει νά στραφούμε περισσότερο σέ αυτήν τήν ουράνια τροφή, τόν πνευματικό ουράνιο Άρτο, διότι έτσι θά χορτάσουμε από τήν πνευματική πείνα.
Ευχηθείτε, Μακαριώτατε, νά καταλάβουμε τόν σκοπό τής ζωής μας καί νά προσανατολισθούμε πρός τά υψηλά καί ουράνια, πρός τήν τροφή πού αγίασε τήν Παναγία καί όλους τούς Αγίους, αυτήν τήν τροφή πού έχει πλούσια η Εκκλησία μας.
Όταν εορτάζουμε τά Εισόδια τής Θεοτόκου στόν Ναό, εννοούμε τά Εισόδια τής Θεοτόκου στά Άγια τών Αγίων γιά νά παραμείνη εκεί γιά δώδεκα ολόκληρα χρόνια, από τριών ετών έως δεκαπέντε, ζώντας μέσα στό Φώς τού Θεού καί βιώνοντας τήν θέωση. Έτσι ερμηνεύουν τό γεγονός αυτό οι άγιοι Πατέρες τής Εκκλησίας μας.
Ήταν λοιπόν ένα προκλητικό γεγονός, κάποιος άνθρωπος καί μάλιστα ένα κορίτσι νά εισέλθη σέ αυτόν τόν ιερό χώρο, όπου φυλάσσονταν τά πιό ιερά αντικείμενα τού Ισραήλ, όπως η Κιβωτός τής Διαθήκης, η Στάμνα μέ τό Μάννα, η Ράβδος τού Ααρών καί βεβαίως ούτε οι Ιερείς είχαν δικαίωμα νά εισέλθουν, αλλά ούτε καί ο Αρχιερεύς καθημερινώς.
Μέσα στά Άγια τών Αγίων η Θεοτόκος γιά δώδεκα χρόνια τρεφόταν από άρτο πού τής έφερνε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ. Αυτό αναφέρεται στήν παράδοση τής Εκκλησίας μας καί ήταν από τά θαυμαστά γεγονότα. Σέ ένα τροπάρια τού εσπερινού τής εορτής γράφεται: «Δι' αγγέλου εκτρέφεται». Καί σέ άλλο τροπάριο λέγεται: «Επουρανίω τραφείσα, Παρθένε, άρτω πιστώς εν τώ Ναώ Κυρίου».
2. Τί ήταν αυτός ο άρτος από τόν οποίον τρεφόταν η Παναγία; Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αναφερόμενος σέ αυτόν τόν ευλογημένο άρτο πού έτρεφε τήν Παναγία λέγει ότι ο Θεός έστελνε «τροφήν άνωθεν απόρρητον εκεί τή Παρθένω δι' αγγέλου». Όμως δέν ήταν ένας συνηθισμένος άρτος τόν οποίον ο άγγελος έπαιρνε από κάποιο σπίτι καί τόν μετέφερε στήν Παναγία, αλλά στήν πραγματικότητα ήταν η άκτιστη ενέργεια τού Θεού, διά τής οποίας, κατά τόν άγιο Γρηγόριο τόν Παλαμά, «τήν τε φύσιν κρειττόνως ανερρώννυτο (εδυνάμωνε) καί κατά σώμα τών ασωμάτων καθαρωτέρα καί υπερτέρα καί συνετηρείτο καί ετελείτο».
Είναι προφανές ότι δέν ήταν μιά κτιστή τροφή, ένας υλικός άρτος, αλλά μιά άλλη διαφορετική, ξένη τροφή, δηλαδή ήταν η ενέργεια τού Θεού η οποία ενδυνάμωνε τό σώμα τής Παναγίας γιά νά έχη νοερά προσευχή καί θεωρία Θεού. Αυτό σημαίνει ότι η Παναγία γιά δώδεκα χρόνια ήταν μέσα στό Φώς τού Θεού καί είχε κοινωνία μαζί Του, είχε φθάσει στήν θέωση. Στήν πραγματικότητα ζούσε όπως ζούσαν ο Αδάμ καί η Εύα στόν Παράδεισο πρίν τήν πτώση, γι' αυτό καί όταν τήν επισκέφθηκε ο άγγελος κατά τόν Ευαγγελισμό γιά νά τής αναγγείλη ότι θά γίνη Μητέρα τού Χριστού τήν απεκάλεσε Κεχαριτωμένη.
3. Αυτός ο άρτος από τόν οποίο τρεφόταν η Παναγία δέν εξέλιπε από τήν Εκκλησία, εξακολουθεί νά υπάρχη καί σήμερα. Δέν πρόκειται γιά τόν καθημερινό κτιστό άρτο, αλλά γιά τόν Άρτο τής Ζωής πού είναι ο Ίδιος ο Χριστός.
Σέ αυτόν τόν Άρτο αναφερόταν ο Χριστός μέ τόν λόγο τόν οποίο απήντησε στόν διάβολο στό Όρος τών Πειρασμών. Όταν ο διάβολος τού υπέδειξε νά μεταβάλη τίς πέτρες σέ άρτο, Εκείνος απάντησε «ουκ επ' άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος, αλλ' εν παντί ρήματι εκπορευομένω διά στόματος Θεού» (Ματθ. δ', 4).
Εκτός από τόν υλικό άρτο, τόν οποίο γευόμαστε καθημερινώς, υπάρχει καί ο πνευματικός Άρτος, ο ίδιος ο Χριστός καί ο λόγος Του.
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει: «Δύναται ο Θεός καί ρήματι θρέψαι τόν πεινώντα». Καί αυτό φαίνεται από τό αγιολόγιο τής Εκκλησίας μας, πώς οι άγιοι ζούσαν από αυτόν τόν πνευματικό Άρτο.
Ο Χριστός μέ τήν προσευχή πού μάς δίδαξε, τό γνωστό «Πάτερ ημών, συμπεριέλαβε καί τό αίτημα: «Τόν άρτον ημών τόν επιούσιον δός ημίν σήμερον». Πρόκειται γιά τόν άρτον τόν αναγκαίο γιά τήν ουσία τής υπάρξεώς μας, γι' αυτό καί λέγεται επιούσιος. Καί επειδή η Εκκλησία τοποθέτησε τήν Κυριακή προσευχή μέ τήν συγκεκριμένη αυτή αίτηση κατά τήν διάρκεια τής θείας Λειτουργίας καί λίγο πρό τής θείας Κοινωνίας, αυτή η αίτηση αναφέρεται κυρίως στόν ευχαριστιακό άρτο, τήν βρώση τού Σώματος καί τήν πόση τού Αίματος τού Χριστού. Άλλωστε αυτός ο ίδιος ο Χριστός είπε: «Εγώ ειμι ο άρτος ο εκ τού ουρανού καταβάς», Αυτός είναι τό ουράνιο Μάννα.
Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής ερμηνεύοντας αυτό τό αίτημα τής Κυριακής Προσευχής τό συνδέει μέ τήν θεία Κοινωνία τού Σώματος καί τού Αίματος τού Χριστού καί κάνει λόγο γιά τήν «τροφή τού άρτου τής ζωής», «ίνα νικήση τόν θάνατον τής αμαρτίας», από τήν παρούσα ζωή τής θνητότητος. Βεβαίως καί άν θεωρήσουμε ότι στό αίτημα αυτό γιά τήν λήψη τού άρτου αναφέρεται καί ο «εφήμερος άρτος», διά τού οποίου συγκροτείται η παρούσα ζωή, δέν θά αστοχήσουμε.
Μέ αυτόν τόν Άρτο, τήν Χάρη καί ενέργεια τού Θεού, ετρέφετο η Παναγία μέσα στά Άγια τών Αγίων. Μέ αυτόν τόν Άρτο τρεφόμαστε καί εμείς κάθε φορά πού τελούμε τήν θεία Λειτουργία. Καί βεβαίως γιά νά ενεργήση ο Άρτος αυτός, δηλαδή ο Χριστός, «εις ζωήν αιώνιον», πρέπει νά ζούμε κατά τόν τρόπο πού ζούσε η Παναγία.
4. Αυτό τό θαυμάσιο γεγονός πού συνέβη στήν Παναγία έχει πολύ μεγάλη σημασία γιά τήν ζωή μας. Ο άνθρωπος αποτελείται από ψυχή καί σώμα καί είναι επόμενο ότι η υλική τροφή συντηρεί καί διατηρεί σέ καλή κατάσταση τό σώμα, ενώ η Χάρη καί η ενέργεια τού Θεού συντηρεί καί τήν ψυχή καί τό σώμα, τόν όλο άνθρωπο. Μέ αυτές τίς προϋποθέσεις ο άνθρωπος είναι ολοκληρωμένος, έχει νόημα ζωής καί ύπαρξης.
Ζούμε σέ μιά εποχή στήν οποία γίνεται λόγος μόνο γιά τόν υλικό άρτο καί λιγότερο γιά τόν πνευματικό Άρτο. Ο άνθρωπος στήν εποχή μας είναι ένα καταναλωτικό όν πού ρουφά αχόρταγα υλικά αγαθά, θεάματα, ακούσματα καί νομίζει ότι έτσι θά ικανοποιήση τήν πνευματική του πείνα. Γίνεται διαρκώς λόγος γιά αύξηση τού κατά κεφαλήν εισοδήματος. Δέν είμαστε εναντίον κάθε τι πού βελτιώνει τήν ζωή τού ανθρώπου, αλλά δέν μπορούμε νά αποδεχθούμε καί μιά ζωή η οποία στηρίζεται μόνον στά υλικά αγαθά, γιατί σέ μιά τέτοια περίπτωση ο άνθρωπος πάντοτε παραμένει ανικανοποίητος, διότι η ψυχή τού ανθρώπου αναζητά άλλη τροφή καί διψά γιά άλλο νερό. Ο Χριστός είπε «μακάριοι οι πεινώντες καί διψώντες τήν δικαιοσύνην».
Γίνεται λόγος σήμερα γιά κρίση οικονομική, γιά πτώχευση υλική. Αλλά η κρίση στήν πραγματικότητα είναι κρίση πνευματική, κρίση αξιών, ιδανικών, κρίση υπαρξιακών αναζητήσεων. Υπάρχουν άνθρωποι πού πλέουν μέσα στά πλούτη καί αισθάνονται ένα κενό ύπαρξης, αντίθετα υπάρχουν άλλοι πού ζούν μέ ολιγάρκεια καί ασκητικότητα καί αισθάνονται πεπληρωμένοι.
Η εορτή τών Εισοδίων τής Θεοτόκου στόν Ναό καί η διατροφή της από τήν ουράνια τροφή πού τής έφερνε ο άγγελος μάς υποδεικνύει ότι πρέπει νά στραφούμε περισσότερο σέ αυτήν τήν ουράνια τροφή, τόν πνευματικό ουράνιο Άρτο, διότι έτσι θά χορτάσουμε από τήν πνευματική πείνα.
Ευχηθείτε, Μακαριώτατε, νά καταλάβουμε τόν σκοπό τής ζωής μας καί νά προσανατολισθούμε πρός τά υψηλά καί ουράνια, πρός τήν τροφή πού αγίασε τήν Παναγία καί όλους τούς Αγίους, αυτήν τήν τροφή πού έχει πλούσια η Εκκλησία μας.
Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ἦχος δ’.
Σήμερον τῆς εὐδοκίας Θεοῦ τὸ προοίμιον, καὶ τῆς τῶν ἀνθρώπων σωτηρίας ἡ προκήρυξις ἐν Ναῷ τοῦ Θεοῦ, τρανῶς ἡ Παρθένος δείκνυται, καὶ τὸν Χριστὸν τοῖς πᾶσι προκαταγγέλλεται. Αὐτῇ καὶ ἡμεῖς μεγαλοφώνως βοήσωμεν, Χαῖρε τῆς οἰκονομίας τοῦ Κτίστου ἡ ἐκπλήρωσις.
Ἦχος δ’.
Σήμερον τῆς εὐδοκίας Θεοῦ τὸ προοίμιον, καὶ τῆς τῶν ἀνθρώπων σωτηρίας ἡ προκήρυξις ἐν Ναῷ τοῦ Θεοῦ, τρανῶς ἡ Παρθένος δείκνυται, καὶ τὸν Χριστὸν τοῖς πᾶσι προκαταγγέλλεται. Αὐτῇ καὶ ἡμεῖς μεγαλοφώνως βοήσωμεν, Χαῖρε τῆς οἰκονομίας τοῦ Κτίστου ἡ ἐκπλήρωσις.
Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου
