"Μὲ τὴν πίστη κατατρόπωσαν βασίλεια, ἐπέβαλαν τὸ δίκαιο, πέτυχαν τὴν πραγματοποίηση τῶν ὑποσχέσεων τοῦ Θεοῦ, ἔφραξαν στόματα λεόντων· ἔσβησαν τὴ δύναμη τῆς φωτιᾶς, διέφυγαν τὴ σφαγή, ἔγιναν ἀπὸ ἀδύνατοι ἰσχυροί, ἀναδείχτηκαν ἥρωες στὸν πόλεμο, ἔτρεψαν σὲ φυγὴ ἐχθρικὰ στρατεύματα".
Η Ορθοδοξία δεν είναι μόνο μία πίστη, μία διδασκαλία, ένα τελετουργικό, μία υπόσχεση, μία ελπίδα. Είναι πρόσωπα. Είναι όλες εκείνες οι μορφές, οι οποίες στο διάβα των αιώνων, μοιράστηκαν την πίστη και όλες τις υποσχέσεις του Θεού, έζησαν την εμπειρία του Θεού και την έδωσαν στον πλησίον και στον κόσμο και συνεχίζουν να αποτελούν την εγγύηση ότι η πίστη είναι ζωή.
Ο απόστολος Παύλος, αναφερόμενος στην προς Εβραίους επιστολή του, στους δίκαιους της Παλαιάς Διαθήκης, άνδρες, γυναίκες, νέους, παιδιά, σπουδαίους και άσημους, κάνει λόγο για όλα εκείνα τα πρόσωπα τα οποία κατατρόπωσαν βασίλεια, επέβαλαν το δίκαιο μέσα από την τήρηση των εντολών του Θεού, οδήγησαν τον λαό του Ισραήλ στην γη της επαγγελίας και τον κατέστησαν αναρίθμητο, έκαναν -όπως ο προφήτης Δανιήλ-τα άγρια θηρία να σιωπήσουν και να μην έχουν την δύναμη να καταβροχθίσουν τους ανθρώπους που πίστευαν, έσβησαν-όπως οι τρεις Παίδες- την δύναμη της φωτιάς, ξέφυγαν από την δύναμη των όπλων που οι εχθροί κράδαιναν εναντίον τους, έγιναν από αδύναμοι ισχυροί, αναδείχτηκαν ως ηρωικές μορφές στον πόλεμο, έτρεψαν -μεταξύ των οποίων η περίφημη γυναίκα κριτής, η Δεββώρα-σε φυγή εχθρικά στρατεύματα. Υπέταξαν τις ανθρώπινες εξουσίες, τα φυσικά φαινόμενα, έκαναν το αδύνατο κατορθωτό, ακριβώς διότι είχαν στην καρδιά τους ως όπλο και ελπίδα την πίστη.
Η Ορθοδοξία στηρίχτηκε και στηρίζεται στα πρόσωπα. Γι 'αυτό και τα εικονίζει στους ναούς της. Γι' αυτά και τα λιτανεύει. Η Ορθοδοξία δεν πιστεύει μόνο σε έναν πνευματικό κόσμο, ασώματο, άυλο. Δεν πιστεύει και δεν προσδοκά μιαν άλλη ζωή, αρνούμενη το παρόν. Η Ορθοδοξία, απεικονίζοντας τον Χριστό, μάς θυμίζει ότι έγινε άνθρωπος για να είναι μαζί μας σε όλα, στην χαρά, στην λύπη, στην αγάπη, στον θάνατο, στο φαγητό, στην κούραση, στον καημό. Η Ορθοδοξία μάς καλεί όλους να κρατήσουμε ζώσα την πίστη μας και να παλέψουμε για την εμπειρία του Θεού, που δεν είναι μόνο πνευματική. Γι' αυτό και κοινωνάμε σώμα και αίμα Χριστού στην μεταβολή του άρτου και του οίνου. Γι' αυτό και οσφραινόμαστε στην προσευχή μας το λιβάνι. Κρατάμε κεριά. Χρησιμοποιούμε το λάδι στο καντήλι. Ψάλλουμε με τις φωνές μας. Διαβάζουμε. Κάνουμε κόλλυβα για τους κεκοιμημένους μας. Μοιραζόμαστε το πιάτο του φαγητού μας. Μοιραζόμαστε τα δάκρυά μας και τα χαμόγελά μας. Γινόμαστε ένα με τον συνάνθρωπο, όπως ο Χριστός έγινε ένα με τον καθέναν μας και γίνεται.
Στα πρόσωπα διασώζεται και συνεχίζει η Ορθοδοξία. Χωρίς αυτά θα ήταν μια ιστορία που θα παρέρχονταν. Μπορεί ο κόσμος μας να βάζει πιο πάνω τις δομές, την μάζα, τα Μέσα, να αφήνει στο περιθώριο τα συναισθήματα και τις σκέψεις του ενός, στο όνομα του καταναλωτισμού, της εμπορευματοποίησης, της μαζικότητας, όμως η Ορθοδοξία, όσο θα υπάρχει άνθρωπος, θα κρατά τον τρόπο του καθενός και θα τον εντάσσει στο σώμα του Χριστού, στην Εκκλησία. Θα αγιάζει το προσωπικό βίωμα, αρκεί αυτό να μην αποκτά την υπερήφανη αίσθηση ότι είναι πιο πάνω από την πίστη και την Εκκλησία, ούτε ότι είναι κανόνας. Και μέσα από τα πρόσωπα των αγίων θα συνεχίζει η Ορθοδοξία να πορεύεται, σε διάλογο με τους καιρούς, άλλοτε συντηρητική, άλλοτε πιο ανοιχτή, άλλοτε πιο κοντά στον τρόπο του κόσμου, άλλοτε πιο ερημική, πάντοτε όμως αγαπητική και χωρίς εκπτώσεις στην διδασκαλία του Χριστού, των Αποστόλων, των Πατέρων, των Αγίων, έτοιμη να αγκαλιάσει κάθε στιγμή, να παρηγορήσει, να νοηματοδοτήσει, να βοηθήσει στην προοπτική της ανάστασης.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός