Σε αυτό το άρθρο αυτό που μας ενδιαφέρει προσωπικά, είναι να
ασχοληθούμε και να αναδείξουμε την Εκκλησιαστική πραγματικότητα και
όποιος έχει συνειδητή σχέση με την εκκλησιαστική ζωή, γνωρίζει πολύ
καλά, ότι την πραγματικότητα την διαμορφώνει το εορτολόγιο της
Εκκλησίας, όπως αυτό διαμορφώνεται στον ετήσιο, εβδομαδιαίο και ημερήσιο
κύκλο της.
Επομένως κάποια πράγματα και θέματα
αναγκαστικά ανακυκλώνονται, αλλά όσο και να ασχοληθεί και να μιλήσει
κανείς γι’ αυτά, πάντα θα βρει κάτι νέο και βαθύτερο να κατανοήσει, κάτι
που δεν είχαμε προσέξει τόσο πριν.
Θα ασχοληθούμε λοιπόν, για άλλη μια φορά και χρονιά, σε άρθρο μας, με
την περίοδο του Τριωδίου. Μια παρεξηγημένη ή άγνωστη περίοδο για
πολλούς, που πρέπει να τονίσουμε την προοπτική της και το περιεχόμενο
που δίνει η Εκκλησία και την παραχάραξη και την διαφορά στη πράξη, που
προβαίνει ο πολύ κόσμος. Για να το συνδέσουμε και το προηγούμενο άρθρο
μας, την παρελθούσα Πέμπτη, εξαρτάται σε ποια κατηγορία ανθρώπου
βρισκόμαστε (αυτού που ζητά την χάρη Του Θεού ή δηλώνει αυτοθεούμενος;).
Σκοπός του Τριωδίου, αυτής της κατανυκτικής περιόδου, που
ξεκινά από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου, είναι η μετάνοια του
ανθρώπου και η κατάλληλη προετοιμασία του πιστού, να συναντήσει τον
Αναστημένο Χριστό το βράδυ του μεγάλου Σαββάτου, ξημερώνοντας τη Κυριακή
του Πάσχα. Διακρίνεται σε τρεις προπαρασκευαστικές Κυριακές
(Τελώνου και Φαρισαίου, Ασώτου Υιού, της Κυριακής της Αποκρέω-Κρίσεως)
και μαζί με τη Κυριακή της Τυροφάγου, όπου θυμόμαστε την τραγική ημέρα
της εξορίας των Πρωτοπλάστων από τον Παράδεισο. αποτελεί ένα στάδιο
σταδιακής προετοιμασίας προς την είσοδο για την αυστηρή νηστεία της
Μεγάλης Σαρακοστής και είσοδο στα κοσμοσωτήρια πάθη και γεγονότα, της
Μεγάλης Εβδομάδος.
Οι Κυριακές της Μ. Τεσσαρακοστής που τελείται η Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου είναι :
α) Κυριακής της Ορθοδοξίας, β) Κυριακή του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, γ)
της Σταυροπροσκυνήσεως, δ) του Αγίου Ιωάννου της Κλίμακος, ε) της Αγίας
Μαρίας της Αιγυπτίας και στ) της Βουβής εβδομάδος που ολοκληρώνεται με
την Κυριακή των Βαΐων.
Σε ημερήσιο και εβδομαδιαίο κύκλο, ιδιαίτερα στη Μεγάλη Σαρακοστή,
έχουμε και εκεί πολλές διαφορές, από τις άλλες περιόδους της Εκκλησίας
μας. Τα άμφια του Ναού και των Κληρικών είναι πένθιμα, πλεονάζει η
ανάγνωση και το βιβλικό στοιχείο και όχι η ψαλμωδία. Οι μέρες Δευτέρα
έως Παρασκευή θεωρούνται άμνημες ημέρες (μη εορτάσιμες δηλαδή) εκτός από
μερικές εξαιρέσεις (όπως των Αγίων Τεσσαράκοντα και η Εορτή του
Ευαγγελισμού της Παναγίας μας). Επομένως δεν τελείται κανονική Θεία
Λειτουργία, αλλά μόνο Τετάρτη και Παρασκευή, Προηγιασμένες Θείες
Λειτουργίες. Το Μεγάλο Απόδειπνο, κατά τις πρώτες τέσσερις ημέρες της
Νηστείας (Δευτέρα έως Πέμπτη), μαζί με το Μεγάλο Κανόνα τμηματικά του
Αγίου Ανδρέα Κρήτης και όλος μαζί την Πέμπτη του Μεγάλου Κανόνα. Ενώ τις
Παρασκευές τελείται το Μικρό Απόδειπνο μαζί με τον Ακάθιστό Ύμνο της
Θεοτόκου, τμηματικά τις τέσσερις εβδομάδες και όλος μαζί την 5η
Παρασκευή των Νηστειών, του Ακαθίστου Ύμνου.
Τα Σάββατα, που τελείται η Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του
Χρυσοστόμου, έχουν και αυτά την δική τους θεολογική αξία και ιδιαίτερο
χρώμα. Εκτός από τη μνήμη των κεκοιμημένων που ισχύει και για τα άλλα
Σάββατα έχουμε : Της Α΄ εβδομάδας των Νηστειών ακούμε το πρόλογο της
Επιστολής (Εβρ. 1,1-12) με τη ιεροπρεπή του επιβεβαίωση για την
Δημιουργία, τη Μετάνοια και την αιώνια Βασιλεία του Θεού. Ο Χριστός
ανατρέπει τα υποκριτικά ταμπού του Ιουδαϊκού Σαββάτου κηρύσσοντας: …το
Σάββατο για τον άνθρωπο έγινε και όχι ο άνθρωπος για το Σάββατο
(Μαρκ.2,23-3,5). Μια νέα εποχή έρχεται, μια αναδημιουργία του ανθρώπου
έχει αρχίσει.
Επίσης εορτάζομε το δια κολλύβων θαύμα του Αγίου Θεοδώρου του
Τήρωνος. Το Β΄ Σάββατο ακούμε το λεπρό να λέει στο Χριστό: …εάν θέλεις
μπορείς να με καθαρίσεις. Ο δε Ιησούς… του λέγει: Θέλω, καθαρίσου (Μαρκ.
1,35-44).Το Γ΄ Σάββατο βλέπουμε το Χριστό να σπάει όλα τα ταμπού και
να: «τρώει με τελώνες και αμαρτωλούς..» (Μαρκ.2,14-17). Το Δ΄ Σάββατο,
στο «καλά λίαν» της Γένεσης (Γεν.1) το Ευαγγέλιο απαντά με το χαρμόσυνο
επιφώνημα: Καλώς όλα τα έκανε και τους κουφούς να ακούνε και τους
άλαλους να μιλάνε (Μαρκ.7,31-37).
Τελικά το Ε΄ Σάββατο όλα αυτά φτάνουν στο αποκορύφωμά τους με την
αποφασιστική ομολογία του Πέτρου: …συ είσαι ο Χριστός (Μαρκ.8,29). Εδώ ο
άνθρωπος αποδέχεται το μυστήριο του Χριστού, το μυστήριο της Νέας
Δημιουργίας. Αυτό είναι το τελευταίο ανάγνωσμα πριν το Σάββατο του
Λαζάρου οπότε από το χρόνο της προσδοκίας αρχίζουμε το «πέρασμα» στο
χρόνο του «πληρώματος».
Όλα τα παραπάνω τα βλέπουμε και τα αναφέρουμε επιγραμματικά βέβαια,
αλλά διακρίνει κανείς την έντονη κατανυκτική περίοδο, σε συνδυασμό την
ψυχοσωματική άσκηση, που καλείται κανείς να υιοθετήσει στη ζωή του,
ιδιαιτέρως αυτή την περίοδο. Όμως δυστυχώς ο κόσμος, δεν μπορεί να
απαλλαγεί από το αρχαιοελληνικό παρελθόν, που έχει αφήσει γερά τα
παγανιστικά κατάλοιπα, με νέο βέβαια και σύγχρονο μανδύα. Τις μέρες του
Τριωδίου, για άλλους σημαίνει μέρες γλεντιού, της διασκεδάσεως, του
«μασκαρέματος», της μεταμφίεσης, που έχει παραμείνει από τις αρχαιότερες
«Διονυσιακές γιορτές» των αρχαίων Ελλήνων, όπου οι άνθρωποι
μεταμφιέζονταν, χόρευαν, τραγουδούσαν πίνοντας κρασί και το κέφι έφτανε
στο κατακόρυφο προς τιμή του Διόνυσου.
Η Εκκλησία μας όμως, μας καλεί να στραφούμε στο μέσα μας, με άσκηση
προσευχή και νηστεία, ενώ αντίθετα ο κόσμος θέλει να το ρίξει έξω,
διασκεδάζοντας μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες, φορώντας προσωπεία και
οξύνοντας τα κατώτερα και γεώδη ένστικτα του ανθρώπου, που τον
εγκλωβίζουν στις εφήμερες ηδονές και τις κραιπάλες, αφήνοντας την
νηφαλιότητα και την διαύγεια μακριά.
Ας είμαστε συνεπείς με την πίστη μας και την πράξη μας προς
τον Θεό. Ας το καταλάβουμε ότι Καρνιβαλιστής και Χριστιανός δεν
συμβιβάζονται, όσο και να προσπαθούν να το παντρέψουν κάποιοι με σκοπό
το κέρδος και την διαφυγή μας δήθεν από τα πολλά μας προβλήματα…!Αμήν!
