ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ!!!

Του Κωνσταντίνου Γανωτή

῾Η μεγάλη χαρά, ποὺ δίνει στοὺς γονεῖς καὶ σὲ ὅλη τὴν εὐρύτερη οἰκογένεια ἕνα καινούργιο παιδί, ἀποτελεῖ μιὰ φάση τῆς οἰκογενειακῆς εὐτυχίας καὶ οἱ γονεῖς τὴν ἀπολαμβάνουν μ’ ἕνα αἴσθημα εὐχαριστίας πρόθυμοι νὰ ὑποστοῦν κάθε θυσία, γιὰ νὰ ἐξασφαλίσουν τὴ ζωή, τὴν ὑγεία καὶ τὴ χαρὰ τοῦ παιδιοῦ τους…

Τὰ προβλήματα ἀρχίζουν ἀπὸ τὴν ὥρα, ποὺ ἀνακαλύπτουν οἱ εὐτυχισμένοι γονεῖς ὅτι τὸ μωρό τους δὲν ἔχει μόνον ἀνάγκη ἀπὸ τροφὴ καὶ ψυχαγωγία ἀλλὰ καὶ ἀπὸ ἀγωγή. ᾿Επηρεασμένοι οἱ σύγχρονοι γονεῖς ἀπὸ τὸ πνεῦμα τοῦ διαφωτισμοῦ καὶ ἀνυποψίαστοι ἀπὸ τὴν ἐμπειρία, ποὺ ἔχει ὁ κόσμος σχετικὰ μὲ τὴν ἀγωγή, ἐμπειρία ἀποτυχίας συνήθως, κρίνουν ὅτι τὰ πάντα μαθαίνονται ἀπὸ πληροφορίες καὶ φέρνουν στὸ παιδὶ βιβλία, ῥαδιοφωνάκια, τηλεοράσεις μὲ τὴν ἀφθονία ποὺ συνηθίζουν νὰ φέρνουν καὶ τὰ παιγνίδια. Συγχρόνως ψάχνουν γιὰ «καλὰ σχολεῖα», γιὰ νὰ ἀναθέσουν σ’ αὐτὰ τὴν ἀγωγή τοῦ παιδιοῦ τους. Καὶ τὸ κριτήριο γιὰ τὸ καλὸ σχολεῖο εἶναι πόσες ὧρες ἀπασχολεῖ τὸ παιδί, πόσες γλῶσσες τοῦ διδάσκει κλπ. ῎Αλλωστε ὑπάρχουν καὶ συμπληρώματα τοῦ σχολείου ἔξω στὴν κοινωνία κι ἔτσι συμπληρώνουν μ’ αὐτὰ τὴν ἐκμάθηση τῆς ξένης γλώσσας, τοῦ μαθαίνουν καὶ καράτε, μπαλέτο, μουσικὴ καὶ ἄλλα. ῎Ετσι μπορεῖ στὴ σύγχρονη ἀστικὴ κοινωνία ἕνας γονιὸς νὰ ἔχει τὴ συνείδησή του ἥσυχη, ἂν τὸ παιδί του τὸ προετοίμασε γιὰ τὴ ζωὴ μὲ φροντιστήρια γιὰ τὶς ἀνώτερες σχολές, μὲ ξένες γλῶσσες, μὲ ἀθλήματα καὶ καλλιτεχνικὲς ἐπιδόσεις.

Δὲν ὑποπτεύεται ὁ σύγχρονος γονιὸς ὅτι ὅλ’ αὐτὰ εἶναι ἀνεπαρκῆ, γιὰ νὰ βγάλει τὸ παιδί του στὴ ζωὴ μὲ μιὰ σωστὴ εἰκόνα τῆς ἀλήθειας, γιὰ νὰ διακρίνει τὸ καλὸ ἀπὸ τὸ κακό. ᾿Αφοῦ, σοῦ λέει, τοῦ δίνω τόσα πολλά, δὲν μπορεῖ νὰ μὴν εἶναι ἐπαρκῆ.

Οἱ ὑποψίες γιὰ τὴν ποιοτικὴ ἀνεπάρκεια τῆς σύγχρονης ἀγωγῆς, ποὺ δίνομε στὰ παιδιά μας, ἀρχίζουν ἀπὸ τὰ λεγόμενα ψυχολογικὰ προβλήματα, ποὺ ἔχουν σχεδὸν ὅλοι οἱ νέοι μας καὶ μάλιστα καὶ οἱ μεγαλύτεροι ἀκόμα. ῾Η κατάθλιψη, οἱ μελαγχολίες, ἡ ἀποτυχία στὴν προσπάθεια νὰ συνάψουν ὑγιεῖς καὶ ὁμαλὲς σχέσεις, ἡ ῥοπὴ στὶς κάθε λογῆς ἐξαρτήσεις, ἡ φυγὴ ἀπὸ τὶς εὐθῦνες καί πολλὰ ἄλλα τέτοια φαινόμενα ταράζουν τὴν μακαριότητα τῶν γονιῶν, ποὺ εἶχαν φορτώσει τὰ παιδιά τους μὲ τέτοιους ὄγκους μόρφωσης καὶ τόσο ἄφθονες πληροφορίες…

᾿Εμεῖς ὅμως ξεκινῶντας τὴν οἰκογένειά μας μὲ τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ αἰσθανόμαστε τὸ θησαυρό, ποὺ μᾶς ἔχει ἐμπιστευθεῖ, καὶ δὲν μποροῦμε νὰ τὸν ἐμπιστευθοῦμε σὲ κανένα χωρὶς τὴν ἐπίβλεψή μας. Σὲ παλιότερες ἐποχές, ὅπου ὁλόκληρη ἡ κοινωνία ζοῦσε μέσα σ’ ἕνα ἐκκλησιαστικὸ κλῖμα, ἡ παιδεία ποὺ προσφερόταν ἐξασφάλιζε πράγματι μιὰ σωστὴ θρησκευτική, ἐθνικὴ καὶ πολιτικὴ ἀγωγὴ στὰ παιδιά. ᾿Αρκεῖ νὰ ῥίξει κανεὶς τὴ ματιά του στὰ παλιὰ ἀναγνωστικὰ βιβλία τῶν σχολείων, καὶ θὰ πεισθεῖ γι’ αὐτό. Αὐτὴ ἡ ἐξαχρείωση καὶ δαιμονοποίηση τῆς παιδείας εἶναι κατάσταση πολὺ πρόσφατη, εἶναι φαινόμενο τῶν τελευταίων δεκαετιῶν. ῎Ισως εἴμαστε καὶ σ’ αὐτὸ καθυστερημένοι, πήραμε δηλαδὴ τὴ γεύση τῆς Εὐρώπης μὲ καθυστέρηση μισοῦ ἢ ἑνὸς αἰῶνος.

Αὐτὴ ἡ ἀνάμνηση τῶν παλιῶν σχολείων κρατήθηκε ἀπὸ μᾶς τοὺς ἀστοὺς ὡς ἄλλοθι γιὰ τὴν ἐγκατάλειψη τῶν παιδιῶν μας στὴν ἀγωγή, ποὺ δίνουν τὰ σύγχρονα σχολεῖα. Ξεχνοῦμε ὅμως ὅτι, ἂν εἴχαμε εὐσεβεῖς καὶ σοβαροὺς δασκάλους σὲ παλιότερες ἐποχές, ποὺ δὲν εἶχε ἐφευρεθεῖ ἀκόμα ὁ συνδικαλισμός, αὐτὸ ὀφειλόταν καὶ στὸ ὅτι οἱ οἰκογένειες καλλιεργοῦσαν ὡς αὐτονόητο καὶ ἐπιβεβλημένο αὐτὸ τὸ πνεῦμα. Σχολεῖο, οἰκογένεια καὶ ᾿Εκκλησία ἐπικοινωνοῦσαν καὶ ἀλληλοστηρίζονταν.

῾Η ἀλήθεια εἶναι ὅτι τὴ βασικὴ θρησκευτικὴ ἐθνικὴ καὶ κοινωνικὴ ἀγωγὴ τὴν ἔπαιρνε τὸ παιδὶ πρῶτα ἀπὸ τὴν οἰκογένειά του. Τὰ χωριὰ καὶ οἱ πόλεις ἦταν γεμᾶτες ἐκκλησιὲς καὶ ξωκκλήσια. Οἱ μόνες γιορτὲς ἦταν οἱ θρησκευτικὲς καὶ ὅλος ὁ πολιτισμός, καὶ τὰ γράμματα καὶ ἡ τέχνη, βρίσκονταν καὶ λειτουργοῦσαν μέσα στοὺς ναούς. ῎Ετσι οἱ γονεῖς μποροῦσαν νὰ βγάζουν τὸ ψωμὶ τῆς οἰκογένειας μὲ τὶς φοβερὲς ἀντίξοες συνθῆκες τῶν ἐποχῶν ἐκείνων ἀλλὰ καὶ μὲ τὴ συνείδηση ἥσυχη ὅτι ὅλο τὸ κοινωνικὸ περιβάλλον προσφέρει τὴν καλύτερη δυνατὴ παιδεία στὰ παιδιά τους.

Τώρα ὅμως τὰ παιδιά μας βρίσκονται σὰν τὸν ᾿Οδυσσέα ἀνάμεσα στὶς σειρῆνες τῶν πάσης φύσεως πειρασμῶν καὶ χωρὶς νὰ ἔχουν βουλωμένα τ’ αὐτιά τους μὲ κερί. Κι ὁ μεγαλύτερος πειρασμὸς ἔρχεται ἀπ’ ἐκεῖ ποὺ δὲν θὰ τὸ περιμέναμε, ἀπὸ τὴν παιδεία!

῞Οσοι ἀπὸ μᾶς εἴμαστε τόσο μεγάλοι, ὥστε νὰ ἔχομε ἐμπειρία τοῦ δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, θὰ θυμούμαστε μιὰ γερμανικὴ νεολαία, ποὺ μὲ ἄψογη ἐμφάνιση καὶ παραδειγματικὴ πειθαρχία κατακρεούργησε ὅλη τὴν Εὐρώπη καὶ κατέστρεψε ὅ,τι συναντοῦσε μπροστά της… Αὐτὴ ἡ νεολαία εἶχε πάρει τὴν παιδεία της ἀπ’ εὐθείας ἀπὸ τοὺς πιὸ φημισμένους παιδαγωγοὺς τοῦ κόσμου. ᾿Αποτελοῦσε τὸ κλασσικὸ παράδειγμα τῆς διεφθαρμένης παιδείας, ποὺ ὅμως διέθετε ὅλα τὰ ἄλλα προσόντα ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἀλήθεια.

Σ’ αὐτὴ τὴν κατεύθυνση πορεύεται καὶ ἡ παιδεία στὶς μέρες μας καὶ εἶναι δύσκολο, πολὺ δύσκολο, νὰ ἀνακοπεῖ ἡ πορεία αὐτή, γιατὶ σ’ αὐτὴ συμβάλλουν οἱ ἐνοχὲς ὅλων τῶν παραγόντων. Αὐτὴ τὴν παιδεία σχεδιάζουν οἱ ἰδεολόγοι, αὐτὴ ἐξυπηρετεῖ τοὺς πολιτικοὺς καὶ οἰκονομικοὺς παράγοντες.

῍Αν ἀνοίξατε αὐτὸ τὸ βιβλίο ἀπὸ ἀγωνία γιὰ τὸ τί πρέπει νὰ κάνομε, γιὰ ν’ ἀλλάξει ὁ κόσμος ἢ τοὐλάχιστον τὰ παιδιά μας κι ἐμεῖς οἱ γονεῖς τους, θὰ ἐκτιμήσετε τὶς προτάσεις ποὺ θὰ ἀκολουθήσουν τοὐλάχιστον σὰν προσπάθεια, γιὰ νὰ βρεθεῖ κάποια λύση.

῾Η βασική μου πρόταση εἶναι νὰ ξαναγίνει τὸ σπίτι, ἡ οἰκογένεια σχολεῖο. Καὶ πρῶτα-πρῶτα οἱ γονεῖς μὲ τὸ παράδειγμά τους καὶ μὲ τὶς συμβουλές τους νὰ δείξουν στὰ παιδιὰ τὴν οὐσία τῆς θρησκείας μας…

Μιὰ οἰκογένεια, ποὺ ἔχει τὸ εἰκονοστάσι τῆς πίστης της μέσα στὸ σπίτι καὶ πέφτει στὰ γόνατα γιὰ τὴ λύση τῶν προβλημάτων της, ἐφοδιάζει μὲ δύναμη τὰ παιδιά της ν’ ἀντέξουν τὰ πολλὰ καὶ βαριὰ χτυπήματα τῆς ζωῆς αὐτῆς. ῾Η οἰκογένεια ποὺ ξέρει πότε καὶ γιατί χτυποῦν οἱ καμπάνες τῆς ᾿Εκκλησίας, πότε γιορτάζουν οἱ ἅγιοι, πότε νηστεύομε καὶ πότε καταλύομε, αὐτὴ ἡ οἰκογένεια κρατάει ζεστὲς τὶς καρδιὲς τῶν παιδιῶν της καὶ δὲν θὰ τὶς παγώσει αὐτὲς τὶς καρδιὲς ἡ ψυχρὴ παιδεία καὶ τὸ ψυχρὸ κοινωνικὸ περιβάλλον…

Τώρα ὅ,τι ἀπὸ τὴν παιδεία, ποὺ παίρνουν τὰ παιδιὰ στὰ σχολεῖα, συμφωνεῖ καὶ οἰκοδομεῖται πάνω στὴν οἰκογενειακὴ παιδεία, ποὺ περιγράψαμε, ἀσφαλῶς θὰ προστεθεῖ καὶ θὰ πλουτίσει τὴν προσωπικότητα τοῦ παιδιοῦ. Τὰ ἀρνητικὰ ὅμως θὰ βροῦν ἰσχυρὴ ἀντίσταση καὶ μποροῦμε νὰ ἐλπίζομε ὅτι δὲν θὰ καταπιοῦν τὸ παιδί.

Καὶ θὰ πεῖτε τώρα, ἂν μιὰ οἰκογένεια τὰ καταφέρει ὅλ’ αὐτά, τί θὰ κάνει ἡ παιδεία; ῾Η παιδεία καλεῖται ἀπὸ τὸ λαὸ νὰ ἐπιβεβαιώσει, νὰ πλουτίσει, νὰ διευρύνει αὐτά, ποὺ διδάσκει μὲ τὸ παράδειγμα καὶ τὸν ἁπλό της λόγο ἡ οἰκογένεια. ῾Η οἰκογένεια ἀποτελεῖ τὸν πνευματικὸ νομοθέτη τῆς παιδείας. ῾Η παιδεία μεγαλώνει τὸ ἔργο τῆς οἰκογένειας. Αὐτὸς εἶναι ὁ ἰδανικὸς συνδυασμὸς τῶν δύο αὐτῶν κοινωνικῶν θεσμῶν.

Βρισκόμαστε ὅμως μπροστὰ σὲ μιὰ θλιβερὴ πραγματικότητα, ἡ παιδεία σήμερα νὰ γκρεμίζει τὸ ἔργο τῆς καλῆς οἰκογένειας, ὅπου ὑπάρχει κάποια καλὴ οἰκογένεια, καὶ ἡ παιδεία νὰ διεκδικεῖ τὸ ἀλάθητο, γιατὶ στηρίζεται, λέει, στὴν ἐπιστήμη καὶ ἀπὸ τὴν ἐπιστήμη δὲν παραδέχονται τίποτε ἀνώτερο. ῾Η οἰκογένεια δὲν ἔχει αὐτὸ τὸ κῦρος τῆς ἐπιστήμης καὶ ἔχει ἀκόμα νὰ πολεμήσει μὲ τὴν ἰδέα ὅτι δὲν ὑπάρχει ἄλλο κῦρος στὸν κόσμο. Βλέπομε ὅτι τὰ ἀποτελέσματα τῆς ἐπιστήμης εἶναι θεαματικά, δὲν μποροῦμε ὅμως νὰ ἐξηγήσομε γιατί ὁ τόσο εὐνοημένος ἀπὸ τὴν ἐπιστήμη σημερινὸς κόσμος ἔχασε τὴ χαρὰ καὶ τὴν καλωσύνη τῶν προηγουμένων γενεῶν καὶ δὲν ἔχει λόγο εὐχαριστίας γιὰ τὰ ἀγαθά, ποὺ ἀπολαμβάνει…

Πρέπει, λοιπόν, ἀγαπητοί μου, νὰ ἔχομε κι ἐμεῖς τὸ λόγο μας. Πέρα ἀπὸ τὸ παράδειγμα καὶ τὸ βίωμα ὁ σημερινὸς νέος ζητεῖ καὶ τὸ λόγο, μιᾶς καὶ ἡ παιδεία, ποὺ τοῦ δίνομε, εἶναι παιδεία διανοητική. Δὲν μπορεῖ νὰ σπουδάζομε τὰ παιδιά μας διανοούμενους κι ἐμεῖς νἄχομε σβήσει ἀπὸ τὸ νοῦ μας καὶ τὶς γνώσεις, ποὺ εἴχαμε πάρει στὸ δημοτικὸ σχολεῖο. Καιρὸς εἶναι νομίζω νὰ μάθομε κι ἐμεῖς ἢ μᾶλλον νὰ θυμηθοῦμε ὁρισμένα πράγματα, γιὰ νὰ ἔχομε ἕνα διάλογο μὲ τὰ παιδιά μας.

῞Οταν λ.χ. τὰ παιδιά μας διδάσκονται ἀπὸ τὰ σχολεῖα τους μιὰ ῾Ιστορία, ποὺ ἐξυπηρετεῖ τὶς ἰδεολογίες τῶν συγγραφέων κι αὐτῶν, ποὺ κρύβονται πίσω ἀπ’ αὐτούς, μιὰ ῾Ιστορία ποὺ ἀφαιρεῖ τὴν ἱερότητα καὶ τὸ ἠθικὸ μεγαλεῖο τόσων ἡρωϊκῶν πράξεων, ἐμεῖς μποροῦμε νὰ δώσομε τὸ στίγμα τοῦ ἤθους τῆς ῾Ιστορίας, ποὺ διδαχτήκαμε καὶ ποὺ ζήσαμε ἀκόμα οἱ παλιότεροι. Μπορεῖ νὰ μὴν ἔχομε τὸ κῦρος τοῦ ἐπιστήμονος ὅλοι, ἔχομε ὅμως τὸ κῦρος τοῦ γονιοῦ καὶ τὸ κῦρος τοῦ δημιουργοῦ τῆς ῾Ιστορίας…

Δὲν μένει πιὰ ἀμφιβολία γιὰ τὴν ἀποτυχία τῆς παιδείας. Γι’ αὐτὸ πρέπει νὰ ξανακάνομε τὰ σπίτια μας σχολεῖα, σχολεῖα ἤθους καὶ ἄσκησης, σχολεῖα βασικῆς φιλοσοφίας καὶ μουσικῆς, γιὰ νὰ ξανακούσουμε τὸ γέλιο, τὸ ἀθῷο γέλιο καὶ τὸ τραγούδι τῶν παιδιῶν μας.