1. Αδελφοί χριστιανοί, αν θέλετε να προοδεύσετε πνευματικά – και
βέβαια θέλετε –, σας συνιστώ να αγαπήσετε την προσευχή και να διαβάζετε
τους βίους και την διδασκαλία των πατέρων της Εκκλησίας μας.
Σ᾽ αυτά θα δείτε το μεγαλείο της ορθόδοξης πίστης μας, αλλά και πως
την ζούμε στην καθημερινή μας ζωή. Ένας μεγάλος πατέρας της Εκκλησίας
μας, ο οποίος όμως μας ήταν άγνωστος, γιατί δεν μας μιλούσαν γι᾽ αυτόν
οι ιεροκήρυκες στα κηρύγματα και στα κατηχητικά, είναι ο άγιος Γρηγόριος
ο Παλαμάς, Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης. Λίγα λόγια θα σας πω εγώ σ᾽ αυτό
το φυλλαδιάκι γι᾽ αυτόν το μεγάλο πατέρα, και σείς, σαν φιλομαθείς που
είστε, ζητήστε να μάθετε περισσότερα.
2. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, αγαπητοί μου, καταγόταν από
ευσεβέστατους γονείς, που ζούσαν σαν να ήταν μοναχοί. Από αυτούς τους
γονείς έλαβε από μικρή ηλικία βαθειά ευλάβεια προς τον Θεό. Αλλά
μορφώθηκε δυνατά και με την ανθρώπινη σοφία. Προτίμησε όμως να αφιερωθεί
στον Θεό και έγινε μοναχός. Ο Θεός τον προετοίμαζε να μπεί πολύ βαθειά
στα πνευματικά νοήματα της πίστης μας και της αγιότητας. Τον προετοίμαζε
να γίνει θεόπτης. Κατέφυγε στο Άγιο Όρος και εκεί, με την καθοδηγία
εμπείρων και αγίων Γερόντων, άρχισε τον αγώνα για να καθαριστεί η ψυχή
του από τα πάθη. Η προσευχή, που την έλεγε συχνά, ήταν το, «Κύριε Ιησού
Χριστέ φώτισόν μου το σκότος». Ιδιαίτερα δε για την κάθαρση της ψυχής
του παρακαλούσε την Υπεραγία Θεοτόκο, στην Οποία είχε ιδιαίτερη αγάπη
και ευλάβεια από την παιδική του ηλικία. Το ακόμη δε ωραίο για τον νεαρό
μοναχό Γρηγόριο ήταν ότι μαζί με την προσευχή και την άσκηση μελετούσε
πολύ την διδασκαλία των αγίων Πατέρων. Έτσι ήθελε να ζει και η μικρή
μοναχική του συνοδία, που απέκτησε αργότερα. Μάλιστα ο άγιος Γρηγόριος
θεωρούσε ως ζημιά για την πνευματική τους πρόοδο την απασχόλησή τους για
την ετοιμασία του λιτού φαγητού τους και παρακάλεσε γι᾽ αυτό την
Παναγία να αναλάβει Αυτή την διατροφή τους. Έτσι πραγματικά και έγινε. Η
Υπεραγία Θεοτόκος έστελνε Αυτή κάθε μέρα κάποιο πιστό χριστιανό, για να
φέρει φαγητό στην ιερή συνοδία του αγίου Γρηγορίου. Με τέτοια άγια ζωή ο
άγιος Γρηγόριος εκάθαρε την ψυχή του από τα αμαρτωλά πάθη και έγινε
δοχείο της Χάριτος του Θεού. Ανέβηκε πολύ στην αγιότητα. Όλα όσα έκανε
ήταν θεικά. Ιδιαίτερα ήταν θεολογικός ο λόγος του. Έμοιζε με μία γυάλα,
που ξεχείλιζε καθαρό και θαυμαστό γάλα, όπως είδε ο ίδιος σε μία του
οπτασία. Ήταν η θεία του διδασκαλία, που έλαβε μήνυμα από άγγελο να την
μεταδίδει στους πιστούς.
3. Ο Θεός, αγαπητοί, με τα χαρίσματα που δώρισε στον άγιο Γρηγόριο
τον ετοίμασε για να πολεμήσει μία μεγάλη αίρεση, που εμφανίστηκε εκείνη
την εποχή, την αίρεση του βαρλααμισμού. Λίγα μόνο λόγια θα σας πω για
την αίρεση αυτή. Ο Βαρλαάμ ήρθε στο χώρο μας από την Δύση και έφερε μαζί
του ένα άλλο Θεό. Τον Θεό τον πίστευε όχι ως γλυκό Πατέρα, πολύ κοντά
στον πόνο μας και την αδυναμία μας, αλλά τον πίστευε ως ΟΥΣΙΑ μόνο.
Δηλαδή, πίστευε ένα Θεό φοβερό και φρικτό, που κάθεται εκεί ψηλά και
βροντάει και αστράφτει. Ένα Θεό, που δεν μπορεί να έχει καμιά σχέση με
τα ανθρώπινα, γιατί πραγματικά δεν μπορεί η Ουσία του Θεού να κοινωνήσει
με τον γήινο άνθρωπο. Και όμως, εμείς οι Ορθόδοξοι νοιώθουμε τον Θεό
πολύ κοντά μας. Τον νοώθουμε δίπλα μας και μέσα μας. Και μάλιστα λέμε
ότι ο σκοπός μας είναι να ενωθούμε με τον Θεό και την ένωση αυτή την
λέμε ΘΕΩΣΗ. Έχουμε δε εμείς οι Ορθόδοξοι αυτή την διδασκαλία, γιατί
πιστεύουμε ότι ο Θεός μας δεν είναι μόνο ΟΥΣΙΑ, αλλά και ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ.Και
διά των θείων Του Ενεργειών ο Θεός έρχεται σε επικοινωνία με τον κόσμο.
Με τις θείες Του Ενέργειες ο Θεός έκανε τον κόσμο και με τις θείες Του
Ενέργειες εμείς γευόμαστε την Δόξα του Θεού και θεωνόμαστε.
Και βέβαια, αφού ο Θεός είναι άκτιστος, το ίδιο και οι θείες
Ενέργειές Του είναι άκτιστες. Δεν κατασκευάζονται δηλαδή από μας, αλλά
προέρχονται από τον άκτιστο Θεό. Ο Βαρλαάμ, που δεν δεχόταν Ενέργειες
στο Θεό, δεν δεχόταν ότι ο άνθρωπος μπορεί να γίνει άγιος και να θεωθεί.
Άρα αρνείτο τον σκοπό για τον οποίο πλαστήκαμε. Πλαστήκαμε, αγαπητοί
μου, για να βούμε τον Θεό και να ενωθούμε μαζί Του. Να γίνουμε άγιοι,
θεούμενοι, και όχι απλώς καλοί άνθρωποι. Και είναι δυνατόν να το
πετύχουμε αυτό, γιατί ο Θεός έχει άκτιστες Ενέργειες και όχι Ουσία μόνο,
όπως έλεγε ο Βαρλαάμ.
Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
