Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ
Μιλώντας ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
για τον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου μας, του οποίου την παγκόσμια ύψωση
εορτάζει η Εκκλησία μας στις 14 Σεπτεμβρίου, γράφει τα εξής
χαρακτηριστικά : «Ο Σταυρός… έφερε τη συμφιλίωση, έκαμε τη γη
ουρανό, ανέμιξε τους ανθρώπους με τους αγγέλους, γκρέμισε την ακρόπολη
του θανάτου, παρέλυσε τη δύναμη του διαβόλου, εξαφάνισε τη δύναμη της
αμαρτίας, απάλλαξε τη γη από την πλάνη, ξαναέφερε την αλήθεια, έδιωξε
τους δαίμονες… ανέτρεψε βωμούς… θεμελίωσε τις Εκκλησίες».
Το γεγονός αυτό μας θυμίζει, αφ΄ενός μεν την εύρεση του από την Αγία
Ελένη και την πρώτη ύψωση τον 4ο αιώνα από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων
Μακάριο στον άμβωνα του Ναού της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα, αφ΄ετέρου δε
τη δεύτερη ύψωση, το 629, όταν ο αυτοκράτορας Ηράκλειος Τον επανέφερε
από την αιχμαλωσία των Περσών.
Α. Τι είναι ο Σταυρός;
Για τους Χριστιανούς, είναι το σύμβολο της σωτηρίας από τα δεσμά του θανάτου και της αμαρτίας. Ο Μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού με τον σταυρικό θάνατο κατήργησε «τον το κράτος έχοντα του θανάτου, τουτ’ έστι τον διάβολον», ανέπλασε το ανθρώπινο γένος και το οδήγησε στο αρχέγονο κάλλος, χαρίζοντας ακόμη την ελευθερία και τη δυνατότητα της αιωνίου ζωής. Γι’ αυτό και έγινε:
– το προσφιλέστατο σύμβολο,
– το τείχος το αρραγές,
– το όπλον το αχείρωτον,
– των πλουτούντων η ασφάλεια,
– των πενήτων η ευπορία,
– των πολεμουμένων το όπλο,
– των παθών η αναίρεση,
– της αρετής η κτίση,
– το σημείον το θαυμαστόν και παράδοξον.
Γι’ αυτό και Τον τιμά η Εκκλησία μας, ως σύμβολο της μεγάλης θυσίας του Χριστού από Τον οποίο απορρέει η χάρη, ο αγιασμός και η σωτηρία του ανθρώπου. Γι’ αυτό και Τον ασπάζεται τιμητικά και Τον προσκυνά ως το σημείο του Υιού του ανθρώπου, που έχει προσλάβει μυστικά και ακατάληπτα τη χάρη και τη δύναμη του Σταυρωθέντος Κυρίου, αλλά και ως υποπόδιο των ποδών Αυτού καθώς ψάλλει ο Προφητάναξ Δαυίδ : «Υψούτε Κύριον τον Θεόν ημών και προσκυνείτε τω υποποδίω των ποδών αυτού, ότι άγιος εστί».
Β. Η τιμή του Σταυρού.
Η αρχή της τιμής του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού χάνεται στα βάθη των αιώνων. Μας παραδίδεται ήδη από τους αποστολικούς χρόνους. Ο Σταυρός, θα γράψει η χρυσή αηδόνα της Εκκλησίας ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, «είναι το θέλημα του Πατρός, η δόξα του Υιού, η αγαλλίαση του Αγίου Πνεύματος, το καύχημα του Αποστόλου Παύλου», ο οποίος στην προς Γαλάτας επιστολή του θα γράψει : «εμοί δε μη γένοιτο καυχάσθαι ει μη εν τω σταυρώ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, δι’ ου εμοί κόσμος εσταύρωται καγώ τω κόσμω».
Το Σταυρό του Χριστού τιμά ο Απόστολος Πέτρος, ο οποίος ικετεύει τους δημίους του λέγοντας : «Δεν είμαι άξιος να με σταυρώσετε όρθιο, όπως το Χριστό μου. Εκείνος σταυρώθηκε έτσι για να βλέπει στη γη, επειδή θα πήγαινε στον άδη να ελευθερώσει τις ψυχές που βρίσκονται εκεί. Εμένα όμως να με σταυρώσετε με το κεφάλι κάτω, για να βλέπω τον ουρανό όπου πρόκειται να πάω»
Τον αντικρύζει γεμάτος χαρά ο πρωτόκλητος μαθητής Απόστολος Ανδρέας, ο οποίος και αναφωνεί με δέος και συγκίνηση : «Χαίρε, σταυρέ, που με το σώμα του Χριστού αγιάστηκες και με τα μέλη του, σαν με μαργαριτάρια, στολίστηκες! Πριν καρφωθεί επάνω σου ο Κύριός μου, ήσουν φοβερός για τους ανθρώπους. Τώρα όμως όλοι οι πιστοί γνωρίζουν πόση χάρη είναι κρυμμένη μέσα σου. Άφοβα και χαρούμενα σε πλησιάζω. Πρόθυμα δέξου με και εσύ, το μαθητή του εσταυρωμένου Χριστού… Ω μακάριε και παμπόθητε σταυρέ, πάρε με από τους ανθρώπους και παρέδωσέ με στο Δάσκαλό μου»
Τον χρησιμοποιεί ως σύμβολο αγιασμού και χάριτος η Αγία μας Εκκλησία από αρχαιοτάτων χρόνων. Γράφει ένας από τους μεγάλους απολογητές, ο Τερτυλλιανός : «Οπουδήποτε κι αν πρόκειται να φθάσουμε, για οπουδήποτε κι αν πρέπει να ξεκινήσουμε, όταν φθάνουμε κι όταν ξεκινούμε, όταν βάζουμε τα παπούτσια μας, όταν πλενόμαστε, όταν τρώμε, όταν ανάβουμε το λυχνάρι, όταν πέφτουμε στο κρεβάτι, όταν καθόμαστε στο σκαμνί, όταν αρχίζουμε κάποια συζήτηση, κάνουμε στο μέτωπό μας το σημείο του σταυρού».
Γ. Όσοι φέρουμε το Σταυρό του Χριστού στο στήθος μας και μάλιστα από την ημέρα της αναγεννήσεως μας στην ιερά κολυμβήθρα, θα πρέπει απαραίτητα να αποδεχόμαστε τις δωρεές Του και να ζούμε σύμφωνα με τις εντολές του Σωτήρος Χριστού.
Όσοι φέρουμε το Σταυρό του Χριστού, θα πρέπει να μας διακρίνει ο αγώνας για τον προσωπικό αγιασμό, για την επικράτηση της ειρήνης και της δικαιοσύνης, για την παρουσία της αγάπης και της πραότητος, της αγαθοεργίας και της θυσίας. Δεν είναι εύκολο και μάλιστα στην εποχή μας να είναι κανείς σταυροφόρος, αφού ο αγώνας του κάθε χριστιανού είναι ευγενής, ήρεμος, μέσα στο διωγμό και τη θλίψη, απελευθερωτικός, γενναίος και υπομονετικός. Ο σταυροφόρος δεν παραφέρεται, δεν ασχημονεί, δεν εγκληματεί, παρά μόνο προσφέρει, θυσιάζεται, κάνει τα πάντα για τη σωτηρία του άλλου, ακολουθεί τον ίδιο δρόμο του πρώτου σταυροφόρου Ιησού Χριστού, εναρμονίζεται με τη βιωματική εμπειρία του Αποστόλου Παύλου : «τοις πάσι γέγονα τα πάντα, ίνα πάντως τινάς σώσω».
Εάν ισχύουν πάντα τα ανωτέρω, ο Σταυρός θα γίνεται για τον καθένα μας «ο φύλαξ εν νυκτί, εν ημέρα πύργος, εν σκότει χειραγωγός, εν ευθυμία χαλινός, εν αθυμία ψυχαγωγός, εν πειρασμοίς βοηθός, εν κινδύνοις σωτήρ, εν λύπαις παρήγορος, εν ανάγκαις πρόμαχος, εν θαλάσση κυβερνήτης, εν συμφοραίς ανάψυξις»
Σταυρέ του Χριστού σώσον ημάς τη δυνάμει σου!
Για τους Χριστιανούς, είναι το σύμβολο της σωτηρίας από τα δεσμά του θανάτου και της αμαρτίας. Ο Μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού με τον σταυρικό θάνατο κατήργησε «τον το κράτος έχοντα του θανάτου, τουτ’ έστι τον διάβολον», ανέπλασε το ανθρώπινο γένος και το οδήγησε στο αρχέγονο κάλλος, χαρίζοντας ακόμη την ελευθερία και τη δυνατότητα της αιωνίου ζωής. Γι’ αυτό και έγινε:
– το προσφιλέστατο σύμβολο,
– το τείχος το αρραγές,
– το όπλον το αχείρωτον,
– των πλουτούντων η ασφάλεια,
– των πενήτων η ευπορία,
– των πολεμουμένων το όπλο,
– των παθών η αναίρεση,
– της αρετής η κτίση,
– το σημείον το θαυμαστόν και παράδοξον.
Γι’ αυτό και Τον τιμά η Εκκλησία μας, ως σύμβολο της μεγάλης θυσίας του Χριστού από Τον οποίο απορρέει η χάρη, ο αγιασμός και η σωτηρία του ανθρώπου. Γι’ αυτό και Τον ασπάζεται τιμητικά και Τον προσκυνά ως το σημείο του Υιού του ανθρώπου, που έχει προσλάβει μυστικά και ακατάληπτα τη χάρη και τη δύναμη του Σταυρωθέντος Κυρίου, αλλά και ως υποπόδιο των ποδών Αυτού καθώς ψάλλει ο Προφητάναξ Δαυίδ : «Υψούτε Κύριον τον Θεόν ημών και προσκυνείτε τω υποποδίω των ποδών αυτού, ότι άγιος εστί».
Β. Η τιμή του Σταυρού.
Η αρχή της τιμής του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού χάνεται στα βάθη των αιώνων. Μας παραδίδεται ήδη από τους αποστολικούς χρόνους. Ο Σταυρός, θα γράψει η χρυσή αηδόνα της Εκκλησίας ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, «είναι το θέλημα του Πατρός, η δόξα του Υιού, η αγαλλίαση του Αγίου Πνεύματος, το καύχημα του Αποστόλου Παύλου», ο οποίος στην προς Γαλάτας επιστολή του θα γράψει : «εμοί δε μη γένοιτο καυχάσθαι ει μη εν τω σταυρώ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, δι’ ου εμοί κόσμος εσταύρωται καγώ τω κόσμω».
Το Σταυρό του Χριστού τιμά ο Απόστολος Πέτρος, ο οποίος ικετεύει τους δημίους του λέγοντας : «Δεν είμαι άξιος να με σταυρώσετε όρθιο, όπως το Χριστό μου. Εκείνος σταυρώθηκε έτσι για να βλέπει στη γη, επειδή θα πήγαινε στον άδη να ελευθερώσει τις ψυχές που βρίσκονται εκεί. Εμένα όμως να με σταυρώσετε με το κεφάλι κάτω, για να βλέπω τον ουρανό όπου πρόκειται να πάω»
Τον αντικρύζει γεμάτος χαρά ο πρωτόκλητος μαθητής Απόστολος Ανδρέας, ο οποίος και αναφωνεί με δέος και συγκίνηση : «Χαίρε, σταυρέ, που με το σώμα του Χριστού αγιάστηκες και με τα μέλη του, σαν με μαργαριτάρια, στολίστηκες! Πριν καρφωθεί επάνω σου ο Κύριός μου, ήσουν φοβερός για τους ανθρώπους. Τώρα όμως όλοι οι πιστοί γνωρίζουν πόση χάρη είναι κρυμμένη μέσα σου. Άφοβα και χαρούμενα σε πλησιάζω. Πρόθυμα δέξου με και εσύ, το μαθητή του εσταυρωμένου Χριστού… Ω μακάριε και παμπόθητε σταυρέ, πάρε με από τους ανθρώπους και παρέδωσέ με στο Δάσκαλό μου»
Τον χρησιμοποιεί ως σύμβολο αγιασμού και χάριτος η Αγία μας Εκκλησία από αρχαιοτάτων χρόνων. Γράφει ένας από τους μεγάλους απολογητές, ο Τερτυλλιανός : «Οπουδήποτε κι αν πρόκειται να φθάσουμε, για οπουδήποτε κι αν πρέπει να ξεκινήσουμε, όταν φθάνουμε κι όταν ξεκινούμε, όταν βάζουμε τα παπούτσια μας, όταν πλενόμαστε, όταν τρώμε, όταν ανάβουμε το λυχνάρι, όταν πέφτουμε στο κρεβάτι, όταν καθόμαστε στο σκαμνί, όταν αρχίζουμε κάποια συζήτηση, κάνουμε στο μέτωπό μας το σημείο του σταυρού».
Γ. Όσοι φέρουμε το Σταυρό του Χριστού στο στήθος μας και μάλιστα από την ημέρα της αναγεννήσεως μας στην ιερά κολυμβήθρα, θα πρέπει απαραίτητα να αποδεχόμαστε τις δωρεές Του και να ζούμε σύμφωνα με τις εντολές του Σωτήρος Χριστού.
Όσοι φέρουμε το Σταυρό του Χριστού, θα πρέπει να μας διακρίνει ο αγώνας για τον προσωπικό αγιασμό, για την επικράτηση της ειρήνης και της δικαιοσύνης, για την παρουσία της αγάπης και της πραότητος, της αγαθοεργίας και της θυσίας. Δεν είναι εύκολο και μάλιστα στην εποχή μας να είναι κανείς σταυροφόρος, αφού ο αγώνας του κάθε χριστιανού είναι ευγενής, ήρεμος, μέσα στο διωγμό και τη θλίψη, απελευθερωτικός, γενναίος και υπομονετικός. Ο σταυροφόρος δεν παραφέρεται, δεν ασχημονεί, δεν εγκληματεί, παρά μόνο προσφέρει, θυσιάζεται, κάνει τα πάντα για τη σωτηρία του άλλου, ακολουθεί τον ίδιο δρόμο του πρώτου σταυροφόρου Ιησού Χριστού, εναρμονίζεται με τη βιωματική εμπειρία του Αποστόλου Παύλου : «τοις πάσι γέγονα τα πάντα, ίνα πάντως τινάς σώσω».
Εάν ισχύουν πάντα τα ανωτέρω, ο Σταυρός θα γίνεται για τον καθένα μας «ο φύλαξ εν νυκτί, εν ημέρα πύργος, εν σκότει χειραγωγός, εν ευθυμία χαλινός, εν αθυμία ψυχαγωγός, εν πειρασμοίς βοηθός, εν κινδύνοις σωτήρ, εν λύπαις παρήγορος, εν ανάγκαις πρόμαχος, εν θαλάσση κυβερνήτης, εν συμφοραίς ανάψυξις»
Σταυρέ του Χριστού σώσον ημάς τη δυνάμει σου!
