Κάθε μέρα ν’ αμαρτάνεις και κάθε μέρα να μετανιώνεις, τούτο δεν μπορείς να το πάρεις για πρόοδο, αλλά σαν ποδοβολητό στο ίδιο μέρος του βαδίσματος μπροστά.
Έως ότου η μετάνοια να υπερέχει και η αμαρτία να μειωθεί, οι μέρες μας θα είναι γεμάτες με το χτίσιμο και γκρέμισμα ενός και του ίδιου πύργου.
Πρέπει, λοιπόν, να μεριμνήσεις, ώστε μία μέρα να μπορέσεις να δείξεις κάτι από το χθεσινό χτίσιμο αγκρέμιστο.
Τούτη θα είναι η πρώτη μέρα της ζωής σου.
Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς
Βοάς το «Κύριε Ιησού Χριστέ» και αναδίδεται η ευωδία του Αγίου Πνεύματος, λαμβάνεις «άρραβωνα Θείου Πνεύματος».
Διότι «το Άγιον Πνεύμα συμπάσχον ημίν εποφοιτά» και «προτρέπεται εις έρωτα πνευματικής προσευχής». Μάλιστα προσεύχεται και αυτό, αντί δι’ ημάς που ξεχνούμε, και αναλαμβάνει τα υστερήματά μας, τας ακαθαρσίας ημών, την πτωχείαν της υπάρξεώς μας.
Διότι είμεθα έκαστος ναός Θεού και, όταν προσευχώμεθα, γινόμεθα ιερουργοί μεγάλου μυστηρίου.
Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης μας λέει: «Όταν ακούωμεν θυμιατό να κτυπάη, ας ενθυμηθούμε ότι ναός είμεθα ημείς και ας νοιώθωμεν νοερώς ότι θυμιάζομεν τον Χριστόν, που είναι μέσα ειςημάς, και έτσι να προσκυνώμεν ταύτην την σκηνήν του Αγίου Πνεύματος».
Τὸ Μέγα Βάθος τῆς Ἐλεημοσύνης
῞Οταν ὁ Ὅσιος Νήφων, Ἐπίσκοπος Κωνσταντιανῆς, ἤθελε νὰ δώσει σὲ φτωχὸ κανένα νόμισμα ἢ τίποτε ἄλλο, ἔλεγε:
– «Τὰ Σὰ ἐκ τῶν Σῶν Σοὶ προσφέρομεν, Κύριε, κατὰ πάντα καὶ διὰ πάντα». Καὶ ἔσκυβε πρῶτος τὸ κεφάλι του, προσκυνώντας εὐλαβικὰ τὸν ζητιάνο.
Ἂν τὸν ἐρωτοῦσε κανείς, γιατὶ τὸ ἔκανε αὐτό, ἀποκρινόταν:
– Δὲν φτάνει ποὺ ἔρχεται ὁ Χριστὸς μπροστὰ στὰ πόδια μας νὰ ζητιανέψει; Πρέπει καὶ νὰ μᾶς προσκυνάει καὶ νὰ παρακαλάει καὶ νὰ μᾶς ἱκετεύει μὲ δάκρυα;
Ὄχι δά!…
Ἀντίθετα, ἐμεῖς ὀφείλουμε ὄχι μόνο τὴν ἐντολὴ τῆς ἐλεημοσύνης νὰ τηροῦμε, ἀλλὰ καὶ νὰ παρηγοροῦμε καὶ νὰ ὑπηρετοῦμε καὶ σεβασμὸ νὰ δείχνουμε στὸν φτωχὸ συνάνθρωπό μας.
Μακάριος εἶναι ὅποιος φροντίζει γιὰ τὰ πλάσματα τοῦ Χριστοῦ!
Ἔτσι λοιπόν, μέσα στὴν βαθειὰ ταπείνωση, κυλοῦσε ἡ ζωὴ τοῦ Ὁσίου…
Τίποτα δεν είναι ίσο με την Εκκλησία. Μη μου αναφέρεις όπλα και τείχη. Γιατί τα τείχη με τον καιρό παλιώνουν, ενώ η Εκκλησία ποτέ δεν γερνάει. Τα τείχη τα γκρεμίζουν οι βάρβαροι, την Εκκλησία ωστόσο ούτε οι δαίμονες δεν τη νικούν.
Και ότι δεν είναι κούφια κομπορρημοσύνη τα λόγια μου, το μαρτυρούν τα πράγματα.
Πόσοι και πόσοι δεν πολέμησαν την Εκκλησία! Όλοι τους χάθηκαν, αυτή όμως υψώθηκε πάνω από τους ουρανούς!
Τέτοιο μέγεθος και τέτοιαν ιδιότητα έχει η Εκκλησία: Όταν πολεμείται, νικά· όταν υπονομεύεται, δυναμώνει· όταν συκοφαντείται, γίνεται λαμπρότερη.
Δέχεται τραύματα, μα δεν πέφτει κάτω από τις πληγές· κλυδωνίζεται, μα δεν καταποντίζεται· χειμάζεται, μα δεν ναυαγεί· παλεύει, μα δεν καταβάλλεται· πυγμαχεί, μα δεν νικιέται…
Νά, υπερηφανεύθηκε, τόν πλάνησε ο διάβολος, τόν πήγε στό πηγάδι καί τού είπε: «Άμα θά πέσεις κάτω, θά στείλει ο Χριστός τούς αγγέλους Του καί θά σέ κρατήσουν, γιατί αυτό είναι γραμμένο στό Ψαλτήρι: Τοίς αγγέλοις αυτού εντελείται περί σου τού διαφυλάξαι σέ εν πάσαις ταίς οδοίς σου καί επί χειρών αρούσι σέ, ίνα μή προσκόψης πρός λίθον τόν πόδα σού. Επομένως, πέσε κι εσύ κάτω καί δέν θά πάθεις τίποτα, θά τό δείς στήν πράξη». Καί έπεσε καί πνίγηκε, καί αυτό λογίζεται ως αυτοκτονία.
Οι πατέρες τό γράφουν στό Γεροντικό όχι γιά νά κατακρίνουν τόν πατέρα αυτόν πού τό έπαθε, αλλά πρός παραδειγματισμό τών μεταγενεστέρων, νά προσέξουν νά μή φουσκώνει τό μυαλό τους κι έρχονται στήν οίηση καί καταλήγουν στήν πλάνη. Έτσι καί εμείς, όταν καμιά φορά διηγούμαστε κάτι, δέν τό λέμε γιά νά θεατρίσουμε κάποιον, αλλά γιά παράδειγμα τών νεωτέρων μοναχών.
Γενικά όμως πρέπει νά προσέχουμε τή γλώσσα μας, πότε πρέπει νά μιλήσουμε καί τί πρέπει νά πούμε, επειδή δέν είμαστε πνευματικοί άνθρωποι καί συνεχώς σφάλλουμε. «Κάλλιον πεσείν εξ ύψους ή από γλώσσης». Καλύτερα είναι κανείς νά πέσει από ένα ύψος καί νά σπάσει τό κεφάλι καί τά πόδια του, τά οποία είναι σωματικά καί θεραπεύσιμα, παρά νά πέσει από τή γλώσσα, η οποία κάνει φοβερά σφάλματα καί μέ ένα λόγο μπορεί νά οδηγήσει τόν άλλο ακόμη καί στήν αυτοκτονία.
Όταν κατακρίνουμε καί εξευτελίζουμε τόν άλλο, μπορεί νά τόν φέρουμε σέ απελπισία, ή καί μέ ένα λόγο μας νά πάρει τόν δρόμο τής αμαρτίας. Λέμε: «Μά ένα λόγο είπα». Κι όμως ένας λόγος γιά κοίταξε τί έκανε!
Στό Μοναστήρι τής Σιμωνόπετρας είχε πάει ένας δαιμονισμένος. Μετά τήν αγρυπνία, έτσι όπως είχαν βγεί οι πατέρες εκεί λίγο στόν εξώστη, ήταν κι αυτός. Ο διάβολος, γιά νά ενοχοποιήσει έναν μοναχό, ο οποίος ήταν πολύ καλός καί ασκητής από τά Κατουνάκια, έκανε τό εξής: Πάει ο δαιμονισμένος κοντά του καί τού λέει: «Μού λέει ο λογισμός νά πέσω κάτω από τό μπαλκόνι». Ο μοναχός τό πήρε γιά αστείο καί τού λέει: «Καί δέν πέφτεις!» Αυτός «τσάκ», έπεσε καί σκοτώθηκε!
Ο μοναχός νόμισε ότι αστειευόταν, αλλά εκείνος μιλούσε σοβαρά. Καί μετά ο λογισμός χρόνια καί χρόνια πείραζε τόν αδελφό. Ο διάβολος ούτως ή άλλως θά τόν σκότωνε, αλλά παρέσυρε καί τόν μοναχό, γιά νά τόν τυραννάει εφ όρου ζωής. Ένας μόνο λόγος πόση τυραννία τού προξένησε!
Όπως πολλές φορές συμβαίνει μέ τίς γυναίκες, πού θέλουν νά κάνουν έκτρωση. Πάνε καί συμβουλεύονται: «Τί νά κάνω, βρέ αδελφή» «Τί θές καί τό κρατάς, τόσα παιδιά έχεις, δέν τό ρίχνεις!» Αυτή λίγο ήθελε, ήταν κατά τό ήμισυ αποφασισμένη. Συμπλήρωσε καί τό άλλο μισό η άλλη μέ τόν λόγο της καί πάει, ρίχνει τό παιδί καί γίνεται ο φόνος! Βέβαια έχει καί η άλλη τήν ευθύνη γιά τόν μισό φόνο.
Ή όπως μερικές μητέρες, πού δέν έχουνε μυαλό, άν τύχη η κόρη τους νά κάνει ένα λάθος, τήν συμβουλεύουν: «Άντε, θά γίνουμε ρεζίλι, πήγαινε καί βγάλτο». Πάει η κοπέλα καί τό σκοτώνει τό παιδί. Ποιός έχει τήν ευθύνη; Η μάννα, πού είπε αυτή τή συμβουλή. Βλέπετε ένας λόγος τί κακό μπορεί νά κάνει; Γι αυτό θέλει πάρα πολλή προσοχή στά όσα λέμε. Πόσο πάει νά μάς υποσκελίσει ο διάβολος!
Καί σέ μάς τούς πνευματικούς καμιά φορά έρχονται νά ζητήσουν συμβουλή σέ κάτι δύσκολα θέματα! Πώς τό σκέπτεσαι νά μετρήσεις τήν κάθε λέξη! Λές μία λέξη παραπάνω καί τήν παίρνουν στραβά. Καί ύστερα «τρέχα γύρευε». Πάρα πολλή προσοχή χρειάζεται σέ όλους μας.
Πρέπει να μάθουμε να κτυπήσουμε αυτή την καρδιά, να σπάσει η καρδιά μας. «Σύντριψόν μου την καρδία την πεπορωμένη», να σπάσει η καρδιά μας, να γίνει συντετριμμένη καρδιά, ώστε να αποκτήσει ελεημοσύνη προς όλη την κτίση.
Οι Άγιοι πολλές φορές είχαν τέτοια ελεήμονα διάθεση, ώστε καιγόταν η
καρδιά τους υπέρ όλης της κτίσεως, υπέρ όλου του κόσμου, υπέρ των
ερπετών, των φυτών, των δέντρων, των ανθρώπων και των δαιμόνων ακόμα.
Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος
Ήτο Μέγα Σάββατο απόγευμα. Περίμεναν νά εορτάσουν τό Άγιο Πάσχα. Οι αδελφοί έψαχναν απελπισμένοι ολόκληρο τό μοναστήρι. Δέν ζητούσαν μεγάλα πράγματα.
Γιά τίποτε φαγώσιμο, ούτε συζήτησι πιά δέν γινόταν. Μιά μικρή προσφορά εκοίταζαν νά βρούν, ξεχασμένη από άλλη φορά, γιά νά μή στερηθούν τή Θεία Κοινωνία. Αδύνατον ν ανακαλύψουν. Κι εδώ στέρησις, συλλογίζονταν.
Τό είπαν στόν Γέροντά τους, τόν Όσιο Θεοδόσιο. Τούς άκουσε μέ απόλυτη ηρεμία σάν νά συνέβαιναν όλα αυτά σέ ξένη περιοχή. Ούτε τήν ανησυχία τους φαινόταν νά συμμερίζεται ο ουράνιος εκείνος άνθρωπος καί διαταγή έδωσε νά είναι έτοιμο γιά τή νυκτερινή Λειτουργία τό Άγιο Βήμα, ακόμη κι η τράπεζα γιά τό πασχαλινό γεύμα. Μάταιη παρηγοριά, ψιθύρισαν μερικοί. Ο Όσιος έκανε πώς δέν άκουσε. Μήπως έγινε ασθενέστερος στή δύναμι ή ατονώτερος στό νά χορηγή καί σήμερα Εκείνος πού έθρεψε μέ τό μάννα ολόκληρο λαό στήν έρημο καί χόρτασε τόσο πλήθος μέ πέντε ψωμιά;
Εθαύμαζαν οι μοναχοί τήν πεποίθησι τού Ηγουμένου τους, μά δέν κατώρθωσαν νά τή συμμερισθούν. Βασίλευε ο ήλιος, όταν κτύπησε τήν πόρτα τού μοναστηριού κάποιος άγνωστος. Μαζί του έφερνε δυό καμήλες φορτωμένες.
Πήγαινα μιά μικρή δωρεά σέ κάποια σκήτη λίγο πιό πέρα από τό Μοναστήρι σας, εξήγησε στούς αδελφούς. Μά μόλις έφθασα εδώ, τά ζώα μου σταμάτησαν καί μέ κανένα τρόπο δέν μπορούσα νά τά κάνω νά προχωρήσουν βήμα. Λέγω μήπως θέλει ο Θεός ν αφήσω σέ σάς αυτά τά λίγα τρόφιμα;
Λίγα τρόφιμα! Αυτά έφθασαν ως τήν Πεντηκοστή καί πέρα ακόμη. Ούτε προσφορές έλειπαν γιά τή Θεία Λειτουργία από τήν ανέλπιστη δωρεά. Πολύ μεγάλη η ελπίδα! έλεγαν μεταξύ των οι καλόγεροι τού Οσίου Θεοδοσίου κι ευλαβούντο τόν Άγιο Γέροντά τους πού τόν στόλιζε κι αυτή η αρετή.
Από τό Γεροντικό
αρχιμ. Αιμιλιανού Σιμωνοπετρίτου
Μη λες στον άλλον όχι. Ό,τι και αν σου πη, πες του ναι.
Και αν χρειάζεται να μην κάνης το ναι, γιατί είναι αμαρτία, τότε θυμήσου την σοφία των παλαιών μοναχών: πες, ευλόγησον, και κάνε ό,τι θέλεις· πες όμως το ευλόγησον.
Και αν σου πη να το κάνης τώρα, πες, δεν μπορώ τώρα, θα το κάνω αύριο. Αλλά μέχρι αύριο θα έχη τακτοποιηθή η υπόθεσις.
Καλύτερα να συναναστρέφεσαι δαίμονες, αρχικά δαιμόνια που οδηγούν σε αιρέσεις και σχίσματα, παρά άνθρωπο ο οποίος αρνείται ή δικαιολογείται.
Μου κάνεις, λόγου χάριν, παρατήρησι λέγοντας, γιατί χρησιμοποιείς κόκκινο χρώμα; πράσινο έπρεπε να πάρης· και σου απαντώ, σε ρώτησα και μου είπες πάρε ό,τι θέλεις, και εγώ έφερα κόκκινο· έκανα μάλιστα και θυσία, πήγα στην Αθήνα.
Αλλά εσύ ο επιπόλαιος επιμένεις για το πράσινο. Τότε εγώ πρέπει να σου πω: Έχεις δίκαιο, δεν το είχα προσέξει. Τώρα που το βλέπω, κατάλαβα ότι έχεις δίκαιο.
Έτσι τελείωσε η διαφωνία, οπότε και το κόκκινο θα μείνη, και ο αδελφός μου δικαιώθηκε. Όλα είναι απλά, δεν υπάρχει καμία δυσκολία.
Δεν υπάρχει περίπτωσις, εάν ο άνθρωπος έχη την ελαχίστη σοφία του κοσμικού, να μην μπορή να διατηρή την ευσέβειά του, την πίστι του, την χριστιανική αγάπη του, για να μην πω και την άλογη ακόμη αγάπη των ζώων.
Μόνον ο άνθρωπος λογομαχεί.
Εσύ απόφευγε τις λογομαχίες. Μην αντιφέρεσαι ποτέ, μη διαφωνής με κάποιον, διότι θα δημιουργήσης παράλογη κατάστασι.
Εάν το ένα χέρι μας χτυπούσε το άλλο, και εάν το ένα μάτι μας έβγαζε το άλλο, θα μέναμε έκπληκτοι από το παράλογο του γεγονότος. Το ίδιο παράλογο είναι και το να λέμε κάτι που θίγει τον άλλον και δεν διατηρεί την ενότητα του Πνεύματος.
Η ζωή μας είναι μεν θεία και πνευματική, αλλά έχει ένα ανθρώπινο στοιχείο, λόγω της σωματικότητος την οποία φέρομε. Όλοι μας είμεθα εύθραυστοι, ευαίσθητοι, έχομε προσωπικότητα.
Εάν δεν θα είμεθα σώφρονες, ώστε να μη μας ξεφεύγη λόγος ή ενέργεια που δεν αρέσει στον άλλον, ή που είναι αντίθετη προς την γνώμη του, δεν θα είναι δυνατόν να διατηρήται η ειρήνη και η αγάπη του Θεού.
Γι’ αυτό και ο άγιος λέγει, απόφευγε τάς λογομαχίας, μην έρχεσαι σε αντίθεσι με κάποιον· ο τρόπος σου να μην είναι διαφορετικός από αυτόν που προσδοκά ο άλλος.
Και μην εμπλέκεσαι σε συναναστροφή, στην οποία οι άνθρωποι διαφωνούν. Βλέπεις δυο και διαπληκτίζονται; Φύγε αμέσως, διότι θα μπλέξης μαζί τους και θα αμαρτήσης. Θα πας άγγελος και θα φύγης δαίμονας.
1,8. «ο και δηλώσας ημίν την υμών αγάπην εν Πνεύματι».
Στον χριστιανό το παν είναι Θεανθρώπινο και τίποτε καθαρά ανθρώπινο. Αυτό ισχύει και για την χριστιανική αγάπη. Αυτή προέρχεται από το Άγιο Πνεύμα και όλη βρίσκεται στο Άγιο Πνεύμα.
Εμείς δίνουμε την καρδιά μας και το Άγιο Πνεύμα δίνει την αγάπη μας. «Η αγάπη του Θεού εκκέχυται εν ταις καρδίαις ημών δια Πνεύματος Αγίου του δοθέντος ημίν». (Ρωμ. 5, 5). Η αγάπη του Θεού δοσμένη διαμέσου των ιερών μυστηρίων και των αγίων αρετών.
Γι’ αυτό η χριστιανική αγάπη είναι μοναδική, κατά πάντα, στον δικό μας ανθρώπινο κόσμο: Όλη είναι άγια, όλη χωρίς πάθος, όλη αθάνατη και αιώνια. Και ο ιερός Χρυσόστομος ευαγγελίζεται. «Η πνευματική όμως αγάπη είναι απ’ όλες ανώτερη, όπως ακριβώς κάποια βασίλισσα που εξουσιάζει τα δικά της. Γιατί τίποτε το γήινο δεν την παράγει, ούτε η συνήθεια, ούτε η ευεργεσία, ούτε η φύση, ούτε ο χρόνος, αλλά κατέρχεται από πάνω, από τον ουρανό. Και γιατί θαυμάζεις, εάν δεν χρειάζεται την ευεργεσία για να υπάρξει, όπου βέβαια ούτε με την κακή μεταχείριση ανατρέπεται;… Στην περίπτωση όμως της πνευματικής φιλίας και αγάπης τίποτε απ’ αυτά δεν υπάρχει. Ούτε ο χρόνος, ούτε τα πολλά ταξίδια, ούτε η κακή μεταχείριση, ούτε η επίκριση (αποδοκιμασία), ούτε ο θυμός, ούτε η ύβρη (βρισιά), ούτε τίποτε άλλο επεισέρχεται, ούτε μπορεί να την διαλύσει» (Ιερού Χρυσοστόμου. Ομιλίαι Α’ προς Κολασσαείς).
Αγ. Ιουστίνου Πόποβιτς
Συμβαίνει να έχουμε προβλήματα ανυπέρβλητα, που ό,τι και να κάνει ο άνθρωπος δεν μπορεί να τα αλλάξει. Είναι εκεί υπαρκτά, ως γεγονότα, όπως π.χ. η ανίατη ασθένεια, ο θάνατος αγαπημένου προσώπου, η διακοπή μιας όμορφης σχέσης, τα δύσκολα γηρατειά, κι ένα σωρό άλλα που θα ζήσουμε στη ζωή μας.
Ο μέσα μας κόσμος διαλύεται, παντού επικρατεί σκοτάδι, «φως ουδαμού». Κυριαρχεί η απόγνωση, κάθε ελπίδα έχει εκπνεύσει. Φαίνεται σαν να είμαστε μόνοι σ’ ένα αφιλόξενο κόσμο.
Ο Γέροντας Αιμιλιανός Σιμωνοπετρίτης μιλώντας στους μοναχούς και μοναχές του για την αποκάλυψη που διενεργεί ο Θεός μέσω της νήψεως, της πνευματικής, δηλαδή, εργασίας που κάνει στην καρδιά του ο άνθρωπος που θέλει να είναι στη ζωή του ο Χριστός, αναφέρει το εξής παράδειγμα, κάπως ακραίο αλλά χαρακτηριστικό για τη «λύση» του μεγάλου προβλήματός μας:
«Έρχεσαι να μου μιλήσεις εσύ πνιγμένος στα προβλήματά σου. Είσαι άρρωστος, αμάρτησες, εξώκειλες, σε έδιωξαν από το μοναστήρι, σου είπαν ότι έχεις καρκίνο και θα πεθάνεις. Σου μιλάω εγώ, με ακούς και μετά από λίγο μου λες με δάκρυα: Γέροντα, λύθηκε το πρόβλημά μου. Λύθηκε; Πώς; Ο καρκίνος δεν θεραπεύθηκε, η εγχείρηση θα γίνει, τελικά θα πεθάνεις. Από το μοναστήρι σε έδιωξαν, πώς λύθηκε το πρόβλημά σου; Κι όμως εσύ λες λύθηκε, διότι άλλαξε η εσωτερική κατάστασίς σου, άλλαξε το βίωμα σου. Θεία ενέργεια φώτισε τα έγκατα σου, κι ένοιωσες ότι λύθηκε το πρόβλημά σου. Δεν λύνονται τα προβλήματά μας, διότι προκαλούνται από τους άλλους κι από τις καταστάσεις. Εντούτοις, το πρόβλημα δεν είναι οι άλλοι αλλά η σχέση μου με το Θεό, εγώ κι ο Θεός. Όταν αυτήν την τακτοποιούμε, δεν υπάρχει πλέον πρόβλημα».
Στο παράδειγμα που αναφέρεται υπάρχουν δύο σημεία:
Ζούμε σ’ ένα απρόβλεπτο κόσμο με απρόβλεπτους ανθρώπους. Από τη μια στιγμή στην άλλη ανατρέπονται τα δεδομένα μας και μένουμε μετέωροι. Η προσπάθεια να «βρούμε άνθρωπο» και να μην μείνουμε μόνοι, κλεισμένοι ασφυκτικά στο πρόβλημα, θα μας δώσει τη δυνατότητα να ζήσουμε όντως. Θα μπορέσουμε να δούμε το πρόβλημα μέσα στο Φως του Χριστού, μέσα στο σχέδιο Του για μας. Ένα σχέδιο που πηγάζει από την απέραντη αγάπη Του, από την αιώνια προοπτική της ύπαρξής μας, από τη ματαιότητα των εγκοσμίων.
Τότε, το πρόβλημα θα είναι εκεί αλλά η θέα του θα περνά όχι πλέον από το σκοτάδι της απόγνωσης αλλά από το φως της ελπίδας, της ελπίδας της Ανάστασης που ήλθε «δια του Σταυρού» κι έφερε «χαρά εν όλω τω κόσμω».
π. Ανδρέας Αγαθοκλέους
Η οδός του χριστιανού σε γενικές γραμμές είναι τέτοιας λογής. Στην αρχή ο άνθρωπος προσελκύεται από το Θεό με τη δωρεά της χάρης, κι όταν έχει πια προσελκυσθεί, τότε αρχίζει μακρά περίοδος δοκιμασίας. Δοκιμάζεται η ελευθερία του ανθρώπου και η εμπιστοσύνη του στο Θεό, και δοκιμάζεται «σκληρά».
Στην αρχή οι αιτήσεις προς το Θεό, μικρές και μεγάλες, ακόμη και οι παρακλήσεις που μόλις εκφράζονται, εκπληρώνονται συνήθως με γρήγορο και θαυμαστό τρόπο από το Θεό. Όταν όμως έλθει η περίοδος της δοκιμασίας, τότε όλα αλλάζουν και σαν να κλείνεται ο ουρανός και να γίνεται κουφός σ’ όλες τις δεήσεις.
Για το θερμό χριστιανό όλα στη ζωή του γίνονται δύσκολα. Η συμπεριφορά των ανθρώπων απέναντι του χειροτερεύει, παύουν να τον εκτιμούν αυτό που ανέχονται σ” άλλους, σ” αυτόν δεν το συγχωρούν, η εργασία του πληρώνεται, σχεδόν πάντοτε, κάτω από το νόμιμο, το σώμα του εύκολα προσβάλλεται από ασθένειες. Η φύση, οι άνθρωποι, όλα στρέφονται εναντίον του.
Παρότι τα φυσικά του χαρίσματα δεν είναι κατώτερα από τα χαρίσματα των άλλων, δεν βρίσκει ευνοϊκές συνθήκες να τα χρησιμοποίηση. Επί πλέον υπομένει πολλές επιθέσεις από τις δαιμονικές δυνάμεις και το αποκορύφωμα είναι η ανυπόφορη θλίψη από τη θεία εγκατάλειψη.
Τότε κορυφώνεται το πάθος του, γιατί πλήττεται ο όλος άνθρωπος σ” όλα τα επίπεδα της υπάρξεως του.
Ο Θεός εγκαταλείπει τον άνθρωπο;… Είναι δυνατό αυτό;…
Κι εν τούτοις στη θέση του βιώματος της εγγύτητας του Θεού έρχεται στην ψυχή το αίσθημα πως Εκείνος είναι απείρως, απροσίτως μακριά, πέρα από τους αστρικούς κόσμους κι όλες οι επικλήσεις προς Αυτόν χάνονται αβοήθητες στο αχανές του κοσμικού διαστήματος. H ψυχή εντείνει εσωτερικά την κραυγή της προς Αυτόν, αλλά δεν βλέπει ακόμα ούτε βοήθεια ΟΥΤΕ προσοχή. Όλα τότε γίνονται φορτικά.
Όλα κατορθώνονται με δυσανάλογα μεγάλο κόπο. H ζωή γεμίζει από μόχθους κι αναδεύει μέσα στον άνθρωπο το αίσθημα πως βαραίνει πάνω του η κατάρα και η οργή του Θεού.
Όταν όμως περάσουν αυτές οι δοκιμασίες, τότε θα δει πως η θαυμαστή πρόνοια του Θεού τον φύλαγε προσεκτικά σ” όλες τις πτυχές της ζωής του.
Χιλιόχρονη πείρα, που παραδίνεται από γενιά σε γενιά, λέει πώς, όταν ο Θεός δει την πίστη της ψυχής του αγωνιστή γι’ Αυτόν, όπως είδε την πίστη του Ιώβ, τότε τον οδηγεί σε αβύσσους και ύψη που είναι απρόσιτα σ” άλλους.
Όσο πληρέστερη και ισχυρότερη είναι η πίστη και η εμπιστοσύνη του ανθρώπου στο Θεό, τόσο μεγαλύτερο θα είναι και το μέτρο της δοκιμασίας και η πληρότητα της πείρας, που μπορεί να φτάσει σε μεγάλο βαθμό.
Τότε γίνεται ολοφάνερο πως έφτασε στα όρια, που δεν μπορεί να ξεπεράσει ο άνθρωπος.
Είναι ανάπηρος στο νου, είναι φίλος του Διαβόλου, είναι εφευρέτης κάθε πονηρίας, είναι δημιουργός συγκρούσεων, είναι φίλος των υβρεολόγων, είναι σύντροφος αυτών που κακολογούν τους άλλους, σύμβουλος αυτών που αυθαδιάζουν, συντελεστής στη χειροτέρευση αυτών οι οποίοι φθονούν, εργάτης της υπερηφάνειας,σκεύος της αλαζονείας.
Και με ένα λόγο, αυτός που δεν απέκτησε την αγάπη είναι όργανο του Εχθρού, και πλανιέται σε όλα τα μονοπάτια της ζωής του, και δεν ξέρει ότι βαδίζει μέσα στο σκοτάδι.
του πατρός Δημητρίου Μπόκου
Την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως οράται και προσκυνείται ο Σταυρός. Η Σταύρωση του Χριστού είναι μυστήριο που δεν θα κατανοηθεί ποτέ σε όλο το βάθος του.Το μυστήριο του Σταυρού διενεργείται από καταβολής κόσμου. Το σταυρικό πάθος του Χριστού και η Ανάσταση είναι η σωτηρία που εργάζεται απ’ αρχής και διά μέσου των αιώνων για χάρη μας ο Θεός «εν μέσω της γης».
Τα συγκλονιστικά γεγονότα της σωτηρίας μας, αχώρητα στην πεπερασμένη λογική μας, προλέγονται, προτυπώνονται, προεικονίζονται ποικιλοτρόπως, αλλά και λαμβάνουν χώρα με εξ ίσου ακατανόητο και μυστηριώδη τρόπο για μας.
Μια πολύ πρώιμη προτύπωση του Σταυρού έχουμε απ’ την αρχαία εποχή, όταν ο άνθρωπος ήταν ακόμα κάτοικος της Εδέμ. Ο Θεός έχει φτιάξει τον κόσμο του, τον ουρανό και τη γη με όλο τον διάκοσμό τους. Έφτιαξε τον άνθρωπο και τον εγκατέστησε στον Παράδεισο. Όλα ήταν τέλεια, μα ο Αδάμ ήταν μόνος του. «Ουχ ευρέθη βοηθός όμοιος αυτώ». Τότε ο Θεός «επέβαλεν έκστασιν επί τον Αδάμ, και ύπνωσε». Τον υπέβαλε, θα λέγαμε, σε νάρκωση. Και έγινε η πρώτη εγχείρηση. Ο Θεός αφαίρεσε μία από τις πλευρές του Αδάμ και από την πλευρά αυτή έπλασε την πρώτη γυναίκα, την Εύα. Και την έδωσε στον Αδάμ για σύντροφό του.
Ερχόμαστε τώρα στα γεγονότα του Σταυρού. Ο Χριστός έχει ήδη παραδώσει το πνεύμα του, υπνώττει πάνω στον Σταυρό τον ύπνο του ζωοποιού θανάτου,«σαρκί υπνώσας ως θνητός». Εβραίοι και Ρωμαίοι επείγονται να τελειώνουν με την υπόθεσή του. Μια λόγχη αναλαμβάνει να πιστοποιήσει το γεγονός του θανάτου του. Ένας στρατιώτης «λόγχη την πλευράν αυτού ένυξε. Και ευθέως εξήλθεν αίμα και ύδωρ».Το παράδοξο, όσο και αφύσικο αυτό γεγονός είναι εξόχως πολυσήμαντο. Το αίμα και το ύδωρ παραπέμπουν ευθέως στα δύο βασικά μυστήρια: Στη Θεία Ευχαριστία και το Βάπτισμα. Στην ίδια δηλαδή την Εκκλησία.
Και όπως απ’ το άνοιγμα της πλευράς του Αδάμ εξήλθε η πρώτη παρθένος γυναίκα, η Εύα, έτσι και από το άνοιγμα της θείας πλευράς του Σωτήρος γεννήθηκε η «αγία και άμωμος» παρθένος, η Εκκλησία. Χάριν αυτής σταυρώθηκε και θανατώθηκε ο Χριστός, ώστε με το αίμα του και με το λουτρό του ύδατος (Βάπτισμα), να την καθαρίσει, να την αγιάσει, να την παραστήσει δίπλα του ως νύμφη του ένδοξη, «μη έχουσαν σπίλον ή ρυτίδα ή τι των τοιούτων».
Μέγα όντως, δυσθεώρητο,το βάθος του μυστηρίου του Σταυρού!
Καλή Σαρακοστή!
Εἶπε ὁ Κύριος «῞Οποιος θέλει νὰ μὲ ἀκολουθήσει, ἂς ἀπαρνηθεῖ τὸν ἑαυτό του, ἂς σηκώσει τὸν σταυρό του κι ἂς μὲ ἀκολουθεῖ»
Τι σημαίνει άραγε ο λόγος του Χριστού που έρχεται ως προτροπή για τον καθέναν μας «αράτω τον σταυρόν αυτού»; Πώς αυτός ο λόγος μπορεί να μεταφραστεί στην ζωή μας;
Συνήθως σηκώνουμε σταυρούς που δεν έχουμε επιλέξει εμείς. Είναι είτε λόγω περιστάσεων της ζωής (ασθένειες, απώλειες, άλλες δοκιμασίες) είτε λόγω σφαλμάτων μας, αποτυχιών μας, αμαρτιών μας που έχουν συνέπειες για την πορεία μας που αισθανόμαστε βάρος και φορτίο, το οποίο αποκαλούμε «σταυρό». Άλλοτε είναι τα πρόσωπα που μας δυσκολεύουν. Οι συνάνθρωποί μας που λειτουργούν ως εχθροί μας, ως μέριμνες, με αποτέλεσμα η χαρά από την συναναστροφή και κοινωνία μαζί τους να αίρεται και να απομένει ένα άγχος, ένα αγκομαχητό νου και καρδιάς, το οποίο αποκαλούμε «σταυρό». Αν ερωτηθούμε, κανείς μας δεν θα έλεγε εύκολα «ναι» στην άρση αυτών των σταυρών. Ο Χριστός όμως μάς ζητά να αναλάβουμε εθελοντικά τον σταυρό μας και να Τον ακολουθήσουμε, αφού απαρνηθούμε τον εαυτό μας.
Δεν είναι σταυροί ό,τι περιγράψαμε; Προφανώς και είναι. Όμως δεν είναι ο Σταυρός που ζητά ο Χριστός από εμάς. Οι σταυροί που μας βαραίνουν έχουν να κάνουν με την φθορά του χρόνου, την εξουσία μας επάνω στους άλλους και την εξουσία τους επάνω μας, την αμαρτωλότητα που είναι σημάδι της ζωής και της ύπαρξής μας. Η αποτυχία μας να οπλιστούμε με την αγάπη, ως την κατεξοχήν εντολή και δωρεά του Θεού στον καθέναν μας, και να πορευτούμε με κριτήριο αυτήν στην ζωή μας, είτε έχει να κάνει με την όρεξή μας για έναν τομέα στον οποίο καλούμαστε να παλέψουμε για το «νυν» αυτό του κόσμου (οικογένεια, εργασία, μόρφωση), είτε έχει να κάνει με τον τρόπο διαχείρισης των ανθρώπινων σχέσεων, ιδίως με εκείνους οι οποίοι μόνο ζητούνε από εμάς, κυρίως υλικά αγαθά, αλλά και τον χρόνο και την προσοχή μας, συνθλίβοντάς μας με την απαίτηση μιας αποκλειστικότητας που κουράζει γρήγορα, ως σημάδι καθήλωσης στην παιδικότητα του τα «περιμένω όλα έτοιμα». Είναι σταυροί, προφανώς, αλλά δεν είναι ο Σταυρός.
Αυτό που ζητά ο Χριστός είναι να απαρνηθούμε το θέλημά μας που μας καθηλώνει στο «νυν». Να δούμε τι μας χωρίζει από Εκείνον, που σημαίνει να δούμε την αλήθεια για τον εαυτό μας και τον χαρακτήρα μας, όπως επίσης και ποιον σκοπό έχουμε θέσει ως βάση νοηματοδότησης για την ύπαρξή μας, και να δοθούμε στον δικό Του τρόπο, που είναι η πορεία προς έναν Γολγοθά. Και ο Γολγοθάς δεν είναι μόνο τόπος. Έχει να κάνει με την απόφασή μας να είμαστε μέλη του σώματος του Χριστού, της Εκκλησίας. Διότι είναι Σταυρός να είσαι μέλος της Εκκλησίας. Είναι ευθύνη, είναι θυσία, είναι πορεία. Η ευθύνη έχει να κάνει με το να προσεύχεσαι για τον κάθε πλησίον, να τον διακονείς χωρίς διακρίσεις, ανεξαρτήτως αν είναι οικείος ή εχθρός. Να είσαι διαθέσιμος, διότι νιώθεις πως δεν σε παίρνει να διαχωρίζεις ή να θέτεις ως προτεραιότητα τον εαυτό σου. Είναι θυσία, διότι ό,τι κάνεις δεν έχει ανταμοιβή, ούτε γίνεται για κανέναν μισθό. Είναι πορεία καλοσύνης και ευεργεσίας και δεν είναι εύκολο να το αντέξουμε, όταν ο προσανατολισμός μας είναι εγωκεντρικός. Είναι πορεία, διότι κληθήκαμε να μη σταματάμε, να μην κάνουμε διάλειμμα, αλλά ούτε και μας παίρνει να προχωρούμε προς άλλα μονοπάτια και όταν το θυμόμαστε να επιστρέφουμε στον δρόμο. Συνήθως, ιδίως στους καιρούς μας, η ιδιότητα του μέλους της Εκκλησίας είναι πάρεργο και όχι το κυρίως έργο μας.
Έτσι όμως ακολουθούμε τον Χριστό. Και Αυτός είναι το πρότυπο και το πρωτότυπό μας. Το παρήγορο είναι πως Εκείνος είναι μαζί μας. Η άρση του σταυρού έχει ως Κυρηναίο τον Ίδιο. Αυτός μας δίνει δύναμη, μέσα από την κοινωνία μαζί Του, όταν γίνεται ένα με μας, μέσα από την προσευχή, μέσα από την εμπιστοσύνη ότι κανένας σταυρός δεν μας δίνεται τον οποίο να μην μπορούμε να αντέξουμε, μέσα από την παρηγοριά να συναντούμε και άλλους στον δρόμο αυτό, αγίους και συναμαρτωλούς, που μας ενισχύουν και μας συντροφεύουν.
Χρειάζεται, πάντως, να αλλάξουμε γνώμη για το τι είναι Εκκλησία. Δεν είναι συμφέρον, δεν είναι έθιμο, δεν είναι διαφύλαξη ηθικής. Η Εκκλησία είναι η συνάντηση όλων όσοι έχουμε αποφασίσει να σηκώσουμε τον σταυρό μας, να είμαστε εθελοντές της αγάπης και της πίστης, να έχουμε τον Χριστό ως οδηγό, αλλά και τέρμα της πορείας μας, που είναι η ανάσταση. Γι’ αυτό και προσκυνώντας τον τίμιο Σταυρό, τελικά, θυμόμαστε τον δρόμο που μας σώζει και παίρνουμε δύναμη και συνεχίζουμε, όχι μόνοι μας, αλλά με τον κάθε πλησίον μας. Γι’ αυτό και η Εκκλησία είναι η χαρμολύπη του σταυρού που δίνει νόημα και στον νυν και στον μέλλοντα αιώνα.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Διακόνου Επιφανίου Παπαντωνίου
Πρωτότυπο Κείμενο
Εἶπεν ὁ Κύριος· Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι. Ὅς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν· ὃς δ᾿ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου, οὗτος σώσει αὐτήν. Τί γὰρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδήσῃ τὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ; Ἢ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ; Ὅς γὰρ ἐὰν ἐπαισχυνθῇ με καὶ τοὺς ἐμοὺς λόγους ἐν τῇ γενεᾷ ταύτῃ τῇ μοιχαλίδι καὶ ἁμαρτωλῷ, καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπαισχυνθήσεται αὐτὸν ὅταν ἔλθῃ ἐν τῇ δόξῃ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ μετὰ τῶν ἀγγέλων τῶν ἁγίων. Καὶ ἔλεγεν αὐτοῖς· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι εἰσί τινες τῶν ὧδε ἑστηκότων, οἵτινες οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου ἕως ἂν ἴδωσι τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ἐληλυθυῖαν ἐν δυνάμει.
Νεοελληνική Απόδοση
Είπε ο Κύριος: «Όποιος θέλει να με ακολουθήσει, ας απαρνηθεί τον εαυτό του, ας σηκώσει το σταυρό του κι ας με ακολουθεί. Γιατί όποιος θέλει να σώσει τη ζωή του θα τη χάσει· όποιος όμως χάσει τη ζωή του εξαιτίας μου και εξαιτίας του ευαγγελίου, αυτός θα τη σώσει. Τι θα ωφεληθεί ο άνθρωπος, αν κερδίσει ολόκληρο τον κόσμο αλλά χάσει τη ζωή του; Τι μπορεί να δώσει ο άνθρωπος αντάλλαγμα για τη ζωή του; Όποιος, ζώντας μέσα σ΄ αυτή τη γενιά την άπιστη κι αμαρτωλή, ντραπεί για μένα και για τη διδασκαλία μου, θα ντραπεί γι’ αυτόν και ο Υιός του Ανθρώπου, όταν έρθει με όλη τη λαμπρότητα του Πατέρα του, μαζί με τους αγίους αγγέλους». Τους έλεγε ακόμη ο Ιησούς: «Σας βεβαιώνω πως υπάρχουν μερικοί ανάμεσα σ΄ αυτούς που βρίσκονται εδώ, οι οποίοι δε θα γευτούν το θάνατο, πριν δουν να έρχεται δυναμικά η βασιλεία του Θεού».
Αρχιμ. Αυγουστίνου Κκαρά
Πρωτότυπο Κείμενο
Ἀδελφοί, ἔχοντες ἀρχιερέα μέγαν διεληλυθότα τοὺς οὐρανούς, ᾿Ιησοῦν τὸν υἱὸν τοῦ Θεοῦ, κρατῶμεν τῆς ὁμολογίας. Οὐ γὰρ ἔχομεν ἀρχιερέα μὴ δυνάμενον συμπαθῆσαι ταῖς ἀσθενείαις ἡμῶν, πεπειραμένον δὲ κατὰ πάντα καθ’ ὁμοιότητα χωρὶς ἁμαρτίας. Προσερχώμεθα οὖν μετὰ παρρησίας τῷ θρόνῳ τῆς χάριτος, ἵνα λάβωμεν ἔλεον καὶ χάριν εὕρωμεν εἰς εὔκαιρον βοήθειαν. Πᾶς γὰρ ἀρχιερεὺς ἐξ ἀνθρώπων λαμβανόμενος ὑπὲρ ἀνθρώπων καθίσταται τὰ πρὸς τὸν Θεόν, ἵνα προσφέρῃ δῶρά τε καὶ θυσίας ὑπὲρ ἁμαρτιῶν, μετριοπαθεῖν δυνάμενος τοῖς ἀγνοοῦσι καὶ πλανωμένοις, ἐπεὶ καὶ αὐτὸς περίκειται ἀσθένειαν· καὶ διὰ ταύτην ὀφείλει, καθὼς περὶ τοῦ λαοῦ, οὕτω καὶ περὶ ἑαυτοῦ προσφέρειν ὑπὲρ ἁμαρτιῶν. Καὶ οὐχ ἑαυτῷ τις λαμβάνει τὴν τιμήν, ἀλλὰ καλούμενος ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, καθάπερ καὶ Ἀαρών. Οὕτω καὶ ὁ Χριστὸς οὐχ ἑαυτὸν ἐδόξασε γενηθῆναι ἀρχιερέα, ἀλλ’ ὁ λαλήσας πρὸς αὐτόν· υἱός μου εἶ σύ, ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά σε· καθὼς καὶ ἐν ἑτέρῳ λέγει· σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ.
Νεοελληνική Απόδοση
Αδελφοί, ας κρατήσουμε, σταθερά την πίστη που ομολογούμε. Γιατί έχουμε μέγαν αρχιερέα, τον Ιησού, τον Υιό του Θεού, που έφτασε ως το θρόνο του Θεού. Δεν έχουμε αρχιερέα που να μην μπορεί να συμμεριστεί τις αδυναμίες μας. Αντίθετα, έχει δοκιμαστεί σε όλα, επειδή έγινε άνθρωπος σαν κι εμάς, χωρίς όμως να αμαρτήσει. Ας πλησιάσουμε, λοιπόν, με θάρρος το θρόνο της χάριτος του Θεού, για να μας σπλαχνιστεί και να μας δωρίσει τη χάρη του, την ώρα που τη χρειαζόμαστε. Κάθε αρχιερέας που προέρχεται από ανθρώπους, εγκαθίσταται για να υπηρετεί το Θεό για χάρη τους και για να προσφέρει δώρα και θυσίες για τις αμαρτίες τους. Είναι σε θέση να δείχνει ανοχή σ’ όσους ζουν στην άγνοια και στην πλάνη, αφού κι ο ίδιος έχει ανθρώπινες αδυναμίες. Εξαιτίας τους είναι υποχρεωμένος να προσφέρει, όπως για το λαό, έτσι και για τον εαυτό του, θυσίες για τη συγχώρηση των αμαρτιών. Επίσης, κανένας δεν παίρνει μόνος του αυτή την τιμή, αλλά όταν τον καλέσει ο Θεός, όπως ακριβώς κάλεσε τον Ααρών. Έτσι κι ο Χριστός, δεν τίμησε ο ίδιος τον εαυτό του με το αξίωμα του αρχιερέα, αλλά του το έδωσε εκείνος που του είπε: «Εσύ είσαι ο Υιός μου, εγώ σήμερα σε γέννησα». Σ’ ένα άλλο σημείο η Γραφή λέει: «Εσύ είσαι ιερέας για πάντα όπως ο Μελχισεδέκ».
Έχουμε ανάγκη, ιδίως στις δοκιμασίες μας, όπως και όταν είμαστε μπροστά σε προκλήσεις και επιλογές δύσκολες, να ακούσουμε μια φωνή που να μας λέει: «όλα θα πάνε καλά», κι ας είναι ψέμα. Δεν είναι μόνο το ότι «η ελπίδα πεθαίνει τελευταία». Είναι και η ψυχική βοήθεια ότι έχουμε έναν λόγο να το παλέψουμε, να μην εγκαταλείψουμε την προσπάθεια, να μην παραιτηθούμε από το όνειρο. Και συχνά, όσοι μας αγαπούνε τον λένε αυτόν τον λόγο. Δεν τους πάει η καρδιά να πούνε το αντίθετο ή να μη μιλήσουν καθόλου. Διότι τότε υπάρχει ο κίνδυνος τόσο της απογοήτευσής μας, όσο και του θυμού μας εναντίον τους. «Δεν με στηρίζεις, δεν με αγαπάς».
Είναι όμως αυτός ο σωστός δρόμος ή είναι προτιμότερο να μας λένε την αλήθεια;
Η απάντηση είναι δύσκολη. Πολλά εξαρτώνται από το πόσο δυνατοί είμαστε μέσα μας, πόσο έχουμε αποφασίσει να πορευτούμε με κριτήριο την αλήθεια στην ζωή μας. Θέλει απόφαση κάτι τέτοιο. Δεν είμαστε έτοιμοι πάντοτε να αποδεχτούμε ό,τι συμβαίνει. Προτιμούμε την ψευδαίσθηση ότι μπορεί τα πράγματα να πάνε διαφορετικά από ό,τι δείχνουν και να διαχειριστούμε τότε την δυσκολία, παρά να ακούσουμε την αλήθεια, η οποία μπορεί να είναι αποκαρδιωτική. Αν θέλουμε όμως να μην στηριζόμαστε σε ψεύτικες ελπίδες, καλό είναι να ζητάμε την αλήθεια που είναι απελευθερωτική. Διότι τότε οργανώνουμε καλύτερα και ρεαλιστικότερα τις όποιες άμυνες μπορούμε να φέρουμε απέναντι στα γεγονότα και καταλαβαίνουμε τα όριά μας.
Στην πνευματική μας παράδοση υπάρχει η φράση της Κυριακής προσευχής «γενηθήτω το θέλημά Σου». Ο άνθρωπος δεν επιλέγει το δικό του θέλημα να είναι πιο πάνω από αυτό του Θεού. Δεν γίνεται συνεχιστής της οδού της παρακοής των πρωτοπλάστων στον Παράδεισο, αλλά μαθητής Εκείνου που είπε «εγώ είμαι η οδός και η αλήθεια και η ζωή». Θέλουμε την αλήθεια για την ζωή μας, εμπιστευόμαστε όμως τον Θεό ως Αυτόν που έχει τον τελευταίο λόγο. Αν είναι το θέλημά Του η ήττα, η αποτυχία, η δοκιμασία, η απώλεια, ας είναι ευλογημένο. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα παλέψουμε. Θα αφεθούμε όμως με εμπιστοσύνη στην αγάπη Του και στο έλεός Του. Θα επιλέξουμε, πέρα από τα ανθρώπινα, την οδό της προσευχής, όχι να γίνει αυτό που ζητούμε, αλλά Εκείνος να δώσει το καλύτερο για μας.
Θέλει πίστη αυτός ο δρόμος. Σε μια εποχή όπου κυριαρχούν τα κριτήρια του εγώ, του θελήματος, του ελέγχου των πραγμάτων της ζωής μας από εμάς τους ίδιους και το αίσθημα παντοδυναμίας επειδή έχουμε τα όπλα και τα μέσα, η πίστη είναι έξοδος από αυτό το πνεύμα. Είναι όμως και λύτρωση από την αγωνία και την ενοχή. Αγωνία διότι δεν μας βγαίνουν τα πράγματα όπως τα θέλουμε και αυτό φέρνει φόβο. Ενοχή διότι δεν δίνουμε όλο μας το είναι, ακόμη και στο μάταιο. Άλλο είναι η πάλη και άλλο είναι το αταπείνωτο φρόνημα.
Ας το θυμόμαστε, ιδιαίτερα οι γονείς, όταν τα παιδιά μας έχουν δοκιμασίες διότι επιλέγουν ανώτερα από τις δυνάμεις και τον κόπο. Κι ας μάθουμε ότι η επίγνωση των ορίων μας είναι το τελικά καλό και η εμπιστοσύνη στον Θεό.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Η βιβλική παράδοση της Εκκλησίας μας περιγράφει αυτή την οδό με την εικόνα και την αφήγηση του Παραδείσου. Στην αρχή της ιστορίας ο συγγραφέας της Πεντατεύχου, βάζει στο βιβλίο της «Γενέσεως», με αγιοπνευματική έμπνευση, αυτή την ιστορία του κόσμου ως ενός μεγάλου κήπου, στον οποίο ο άνθρωπος έχει δημιουργηθεί με απ’ ευθείας δημιουργική ενέργεια του Θεού, όχι με τον λόγο μόνο όπως η κτίση, για να εργάζεται και να τον φυλάσσει. Και καλείται ο άνθρωπος να ζει με κοινωνία με τον Θεό και με τον συνάνθρωπό του, να συζητά με τον Θεό κάθε δειλινό, δίνοντας αναφορά αγάπης, αλλά και ως παιδί προς τον πατέρα του. Όλη την ημέρα ο άνθρωπος είναι με τον συνάνθρωπο και τον κόσμο. Μόνο το δειλινό ο πατέρας δίνει σημάδι της ζώσας παρουσίας Του, με τον λόγο Του. Τίποτα δεν εμποδίζει τον άνθρωπο να πορευθεί όπως θέλει. Και έχει την επιλογή να τρέφεται από όλα τα δέντρα του Παραδείσου, εκτός από ένα, το δέντρο της γνώσης του αγαθού και του πονηρού, όχι γιατί ο καρπός από μόνος του είναι θανατηφόρος, αλλά διότι ο άνθρωπος έχει την επιλογή να είναι με τον Θεό ή να κάνει θεό τον εαυτό του. Η δεύτερη επιλογή οδηγεί στον πνευματικό θάνατο, διότι ο άνθρωπος θα κληθεί να επιβληθεί στον κόσμο με την βία, δεν θα είναι σε σχέση ισότητας με τον πλησίον του, επειδή όλοι είμαστε παιδιά του Θεού και εικόνες Του, αλλά θα μπει στον πειρασμό της ισοθεΐας, όχι όμως διά της αγάπης, αλλά διά της παντοδυναμίας. Έτσι, θα έρθουν οι συγκρούσεις, οι πόλεμοι, οι διασπάσεις. Και η ειρήνη δεν θα είναι ο κανόνας. Η επιλογή του ανθρώπου είναι ξεκάθαρη. Δεν του χρειάζεται ο Θεός ως προτεραιότητα αγάπης. Έτσι, δένεται ο άνθρωπος με τα δεσμά της αποτυχίας να ακολουθήσει την οδό της αγάπης που είναι η ελευθερία και επιλέγει την οδό της επιβολής του εαυτού του στους άλλους και στον κόσμο, και με την ανυπακοή στο θείο θέλημα, και στον ίδιο τον Θεό.
Η Υπεραγία Θεοτόκος έρχεται για να γίνει η οδός διά της οποίας η παράβαση παύει να έχει την ισχύ δεσμών στον άνθρωπο. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να αμαρτάνουμε. Δεν είναι ο πνευματικός θάνατος η επιλογή μας, αλλά μπορούμε πλέον να ξαναζήσουμε την σχέση με τον Θεό που έγινε ένας από εμάς, λαμβάνοντας την φύση μας στην μήτρα της Παναγίας. Ο κόσμος, από πηγή αντίστασης στον άνθρωπο, γίνεται και πάλι Παράδεισος, καθότι την ομορφιά αυτού του κόσμου την διαφυλάττει η σχέση με τον Θεό. Και η ομορφιά δεν έχει να κάνει μόνο με το αισθητό κάλλος. Είναι η αναγνώριση της αγάπης του Θεού σε κάθε πτυχή αυτού του κόσμου, ακόμα και στην οδύνη της ζωής που είναι ο σωματικός θάνατος. Διότι και εκεί δεν χάνεται η ελπίδα. Αν πριν την ενανθρώπηση του Χριστού ο Θεός ήταν αθέατος και σ’ αυτή την ζωή και στην αιωνιότητα, διότι πώς μπορεί να το κτιστό να μεταλάβει του ακτίστου, τώρα πλέον το άκτιστο προσλαμβάνει την φύση μας και γίνεται όμοιο με μας κατά πάντα, πλην της αμαρτίας. Διότι ο Υιός και Λόγος του Θεού μεταδίδει στην φύσης μας και πάλι την προτεραιότητα της αγάπης που ελευθερώνει και με τον εκούσιο θάνατό Του κάνει υπακοή στο θέλημα του Θεού μέχρι τέλους, ανοίγοντάς μας τον δρόμο για την αιώνια ζωή. Κοινωνείται ο Θεός, διότι ο Χριστός έγινε άνθρωπος. Και σ’ αυτήν και στην άλλη ζωή μπορούμε να κοινωνήσουμε Αυτόν που είναι ένας από εμάς.
Η ιστορία αυτού του κόσμου, στον οποίο συμπορευόμαστε, οδηγείται προς την οριστική κατάργηση του κακού, των δεσμών της αμαρτίας, της λύπης τόσο για τον πνευματικό, όσο και για τον σωματικό θάνατο. Η Παναγία είναι η εκπρόσωπός μας, διά της οποίας η καινή κτίση ξεκίνησε με την ενανθρώπηση του Υιού και Λόγου του Θεού. Χρειαζόμαστε λίγη από την πίστη της, λίγη από την αγάπη της προς τον Θεό, λίγη από την αρετή της, ήτοι την υπακοή στο θέλημα του Θεού, την αφοσίωση, τη υπομονή, όπως επίσης και την ένταξή μας στην Εκκλησία, ώστε να είμαστε κι εμείς μέλη αυτής της καινής κτίσης. Οι αλυσίδες των δεσμών έσπασαν. Ας μην τις ξαναβάζουμε στους εαυτούς μας με το εγωκεντρικό θέλημα, την διάσπαση, τον πόλεμο. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο. Ας αλλάξουμε εμείς, με τις πρεσβείες της Θεοτόκου.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
