ΧΑΙΡΕ ΓΕΩΡΓΟΝ ΓΕΩΡΓΟΥΣΑ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΟΝ, ΧΑΙΡΕ ΦΥΤΟΥΡΓΟΝ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΗΜΩΝ ΦΥΟΥΣΑ

 

                Έχουν αλλάξει ο χαρακτήρας και η δομή της κοινωνίας μας σήμερα. Όταν η Εκκλησία αναπτύσσονταν στην σχέση της με τον κόσμο, οι κοινωνίες ήταν αγροτικές. Τα παραδοσιακά επαγγέλματα δέσποζαν: γεωργία, αλιεία, κτηνοτροφία. Οι πόλεις ήταν σημαντικές. Σ' αυτές βρίσκαμε τους εμπόρους, τους στρατιώτες, τους ναυτικούς, κάποτε και τους φιλοσόφους και τους καλλιτέχνες. Η παιδεία δεν ήταν καθολικό γεγονός. Η οικογένεια ήταν το κλειδί για το νόημα της ζωής των περισσότερων ανθρώπων. Και βέβαια, η πίστη στον Θεό, ώστε ο άνθρωπος να παλέψει για την σωτηρία του, να προσανατολιστεί στην υπέρβαση του θανάτου, για να αντέξει τις ποικίλες δοκιμασίες, τους σταυρούς του αιώνος τούτου. Γι'  αυτό και στην εκκλησιαστική παράδοση συχνή είναι η αναφορά σε στοιχεία από αυτόν τον τρόπο και το περιεχόμενο ζωής.

                Όταν λοιπόν σήμερα ακούμε στους Χαιρετισμούς της Παναγίας την αναφορά του υμνογράφου στο πρόσωπό της με την οποία την χαρακτηρίζει ως την "γεωργούσα τον φιλάνθρωπόν γεωργόν", οι πιστοί των παλαιότερων χρόνων ένιωθαν, εκτός από την ποιητικότητα της φράσης, και το περιεχόμενό της. Η Παναγία είναι εκείνη που όπως η γη κυοφορεί τα στάχυα τον χειμώνα, χωρίς να φαίνονται, έτσι κι αυτή κυοφορεί στα σπλάχνα της όχι τώρα καρπό, αλλά τον ίδιο τον γεωργό, Αυτόν που θα καλλιεργήσει την γη του κόσμου, την γη των καρδιών μας, για να σπείρει εντός τους την πίστη στον αληθινό Θεό, την αγάπη για τον άνθρωπο και τον κόσμο, την προσδοκία της ανάστασης, ακριβώς επειδή είναι φιλάνθρωπος. Και όταν ο υμνογράφος  αναφέρεται και πάλι στην Παναγία με την φράση ότι "φύει τον φυτουργό της ζωής μας", κάνει αναφορά στον καλλιεργητή των φυτών, ο οποίος σπέρνει τα φυτά στο περιβόλι του σπιτιού του, τα ποτίζει, τα φροντίζει, για να ομορφαίνουν τον κόσμο, αλλά και για να γίνονται τροφή για τους ανθρώπους. Μόνο που εδώ ο φυτουργός είναι και πάλι ο Χριστός, ο Οποίος δεν σπέρνει φυτά μόνο για την διακόσμηση του κόσμου και της ζωής μας, αλλά εκείνα που θα γίνουν τροφή για όλους μας, τροφή πνευματική, τροφή που δίνει ζωή αιώνιο, την διδασκαλία Του, τα μυστήρια της Εκκλησίας, τον ίδιο τον εαυτό Του ως άρτο της ζωής.  Έτσι, η Παναγία καθίσταται η φύουσα, αυτή που δίνει "φύση" ανθρώπινη (κατά μία δεύτερη ερμηνεία της λέξης "φύω") στον Θεό και Τον βοηθά να δώσει μία νέα προοπτική στον άνθρωπο: αυτή του να συναντήσει τον Θεό και να ανακαινιστεί και η δική του φύση, η φθαρμένη από την αμαρτία και το κακό.

                Πόσο αυτές οι δύο εικόνες να μπορούν να μιλήσουν στην εποχή μας, στην οποία η επαφή μας με την φύση είναι εικονική ή, κάποτε, περιορισμένη σε μία οικολογική θεώρηση, φυσιολατρική ή προστασίας, όχι όμως δημιουργική, με την έννοια να ζούμε από αυτήν, να την αγαπάμε, να κατοικούμε εντός της, καθώς έχουμε μετατραπεί σε αστούς, σε άτομα που είναι μέλη κατεξοχήν μιας εικονικής πραγματικότητας, διαρκώς συνδεδεμένοι, διαρκώς εξαρτημένοι από αυτήν; Κι όμως, η Εκκλησία επιμένει να μας δίνει ελπίδα, απευθυνόμενη στο πρόσωπο της Παναγίας. Να μας υπενθυμίζει ότι ο κόσμος είναι έργο του Θεού και οτιδήποτε κι αν του προσθέσουμε δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτόν, διότι αυτός εξακολουθεί να είναι η πηγή της τροφής μας, της επιβίωσής μας δηλαδή, η κατοικία μας, αλλά και ο χώρος στον οποίο μπορούμε να αναζητήσουμε την αλήθεια για την ζωή, τις σχέσεις μας, την προοπτική μας. Μόνο που χρειάζεται να μεταφέρουμε το κέντρο του στην καρδιά μας. Σ'  αυτήν να αφήσουμε να σπαρούν οι σπόροι μιας πνευματικής γεωργίας και φυτουργίας. Οι σπόροι της αγάπης και της συγγνώμης. Οι σπόροι της κυοφορίας ενός ανθρώπινου τύπου, ο οποίος δεν θα έχει ως κριτήριο τον εαυτό του και μόνο, αλλά θα καρπίζει για να θρέψει κι άλλους. Θα ελπίζει στην ανάστασή του, αφού σπαρεί σωματικά διά του θανάτου, έχοντας όμως εκπληρώσει τον σκοπό του που είναι να ομορφύνει, να προσφέρει, να δώσει τροφή γινόμενος τροφή με τα χαρίσματά του στους πάντες. Και ο Χριστός, ο γεωργός και ο φυτουργός, θα φροντίζει ώστε τα αγκάθια της αμαρτίας, οι κακοκαιρίες των περιστάσεων της ζωής, οι καταπατητές των λογισμών και των δαιμόνων, να μη καταστρέψουν τις καρδιές, να μην κλέψουν τους καρπούς, να μην τους σκορπίσουν άσκοπα.

                Ας παρακαλούμε την Παναγία, την πρώτη οδοιπόρο αυτής της οδού, να μεσιτεύει ώστε να είναι ο Χριστός ο γεωργός και ο φυτουργός και της δικής μας ύπαρξης εν τη Εκκλησία. 

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΑΚΑΘΙΣΤΟΥ ΥΜΝΟΥ

 

---

Ο Ακάθιστος Ύμνος εψάλη το καλοκαίρι του 626 μετά από την σωτηρία της Πόλης (8 Αυγούστου). Σύμφωνα με θεολόγους ο Ακάθιστος Ύμνος ψάλλεται παρ΄όλα αυτά την Μεγάλη Τεσσαρακοστή για να συνοδεύσει την γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.

Η μεγάλη γιορτή του Ευαγγελισμού, επειδή βρίσκεται ημερολογιακά μέσα σε περίοδο Νηστείας, στερείται προεόρτιων και μεθεόρτιων. Ο Ακάθιστος Ύμνος, λοιπόν, έρχεται να συνοδέψει την γιορτή του Ευαγγελισμού και να καλύψει το κενό που δημιουργείται λόγω της περιόδου της Νηστείας, όσον αφορά τα προεόρτια και μεθεόρτια.

Και επειδή ο εορτασμός χαρμόσυνων γεγονότων, κατά την περίοδο Νηστείας, επιτρέπεται μόνο το Σάββατο και την Κυριακή, η ψαλμωδία του Ακάθιστου ψάλλεται κατά τα απόδειπνα των Παρασκευών τα οποία λειτουργικά ανήκουν στην ημέρα του Σαββάτου.

Γιατί ονομάζεται Ακάθιστος Ύμνος;
Για να βρούμε την απάντηση στην ερώτηση αυτή θα πρέπει να ανατρέξουμε στην ιστορία και να δούμε τα ιστορικά στοιχεία του Ακάθιστου Ύμνου. Σύμφωνα με το Συναξαριστή ή Συναξάρι ο Ακάθιστος Ύμνος ψάλει το καλοκαίρι του 626. Την εποχή εκείνη ο αυτοκράτορας Ηράκλειος βρισκόταν σε εκστρατεία στο εσωτερικό της Ασίας. Την απουσία του αυτοκράτορα εκμεταλλεύτηκαν οι Πέρσες και οι Άβαροι οι οποίοι πολιόρκησαν το Βυζάντιο. Ο φρούραρχος Βώνος και ο Πατριάρχης Σέργιος εμψύχωναν το λαό που ετοιμαζόταν να πολεμήσει τις πολεμικές μηχανές των Περσών και των Αβαρών, χωρίς να έχει πολλές ελπίδες για νίκη.

Ο Πατριάρχης Σέργιος κρατώντας την εικόνα της Παναγίας των Βλαχερνών, περιδιάβαινε τα τείχη από άκρη σε άκρη για να δώσει θάρρος και ελπίδα. Την ημέρα που οι εχθροί της Πόλης ετοίμαζαν τη μεγάλη τους επίθεση και καθώς ο Πατριάρχης Σέργιος, κρατώντας την εικόνα της Παναγίας προσπαθούσε να εμψυχώσει το λαό, ένας μεγάλος ανεμοστρόβιλος προξένησε ανεπανόρθωτες ζημίες σε μεγάλο μέρος της ναυτικής δύναμης των εχθρών αναγκάζοντάς τους να αλλάξουν σχέδια και να λύσουν την πολιορκία.

Βλέποντας ο λαός το θαύμα αυτό και θέλοντας να ευχαριστήσει την Παναγία συγκεντρώθηκε στο Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών όπου όλοι οι πιστοί, όρθιοι, έψαλλαν, ως δοξολογία και ευχαριστία για την σωτηρία της Πόλης, τον Ύμνο προς την Παναγία, ο οποίος αργότερα θα ονομαστεί Ακάθιστος διότι «ορθοστάδην τότε πας ο λαός κατά την νύκτα εκείνην τον ύμνον τη του Λόγου Μητρί έμελψαν και ότι πάσι τοις άλλοις οίκοις καθήσθαι εξ έθους έχοντες, εν τοις παρούσι της θεομήτορος όρθοὶ πάντες ακροώμεθα».

ΧΑΙΡΕΤΑΣ ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΣΟΥ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ;

 

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

«Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε»

Ο δεκαεννιάχρονος βρετανός τουρίστας Λέβισον Γουντ, οπαδός των ακραίων αθλημάτων (extreme sports), φιλοδοξώντας να διασχίσει πεζός τις άγνωστες και άγριες περιοχές των Ιμαλαΐων, βρέθηκε, λόγω των πολεμικών αντιπαραθέσεων στην περιοχή, εγκλωβισμένος στα αφιλόξενα μέρη του Νεπάλ.

Αλλά τον βοήθησε ο Μπίνοντ, ένας συνομήλικός του ντόπιος νεαρός που βρέθηκε μπροστά του. Τον έκρυψε για βδομάδες στο σπίτι του και τον φυγάδευσε με ασφάλεια. Οι δυο νέοι συνδέθηκαν με φιλία.

Δεκατέσσερα χρόνια αργότερα, ο βρετανός ξαναβρέθηκε στα μέρη εκείνα, επαναλαμβάνοντας την προσπάθειά του να διασχίσει με τα πόδια κατά μήκος τα Ιμαλάια, μια απόσταση 2.735 χιλιομέτρων (ή 4.000.000 βημάτων) από το Αφγανιστάν δυτικά μέχρι το βασίλειο του Μπουτάν ανατολικά, μέσα από πανέμορφες περιοχές, αλλά και άκρως επικίνδυνες, λόγω των υψηλών φυσικών δυσκολιών και της εμπόλεμης κατάστασης μεταξύ των εγχώριων φυλών. Το όλο εγχείρημα αποτυπώθηκε σε πέντε ντοκιμαντέρ με τίτλο: “Walking the Himalayas” (Περπατώντας τα Ιμαλάια).

Συνοδός του στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής ήταν ο ιθαγενής φίλος του, ο Μπίνοντ. Το πρόγραμμα του βρετανού ήταν να περά-σουν οπωσδήποτε και από το χωριό του σωτήρα του, κοντά στην πόλη Ποκάρα του Νεπάλ, να χαιρετήσει και την οικογένειά του.

Η συγκίνηση ήταν πολύ μεγάλη, όταν ο βρετανός αγκάλιαζε τα τρία παιδιά του Μπίνοντ και την Τσάντρα, τη σύζυγό του, που με κίνδυνο της ζωής της πριν από δεκατέσσερα χρόνια έκρυψε και περιποιήθηκε τον νεαρό άγνωστο ξένο στο φτωχικό της. Τα μάτια της φτωχής γυναίκας γέμισαν δάκρυα, όταν με το καλωσόρισμα τον έσφιξε στην αγκαλιά της. «Χαίρομαι πολύ που ήρθες μετά από τόσον καιρό», ήταν τα λόγια που επαναλάμβανε συγκινημένη. Μια βαθειά ανθρωπιά ξεχείλιζε απ’ τις καρδιές και ακτινοβολούσε στα ανυπόκριτα χαμόγελά τους.

Μια άλλη γυναίκα όμως, ταπεινή, φτωχή και κατά κόσμον ασήμαντη κι αυτή, φρόντισε, περιποιήθηκε και έκλεισε στην αγκαλιά της με απέραντη αγάπη, όχι μόνο έναν άνθρωπο, αλλά τον κόσμο ολόκληρο. Έκανε παιδί της τον κάθε άνθρωπο. Έγινε μάνα του ορφανεμένου, προστασία του κατατρεγμένου, σκέπη του φτωχού, παρηγοριά του αρρώστου. «Πάντων θλιβομένων η χαρά και αδικουμένων προστάτις και πενομένων τροφή…». Η Παναγία μητέρα μας!

Συγκατένευσε στη θεϊκή πρόσκληση να συνδράμει στη σωτηρία του κόσμου. Μα δεν αρκέστηκε στο να παραχωρήσει απλώς την αμόλυντη σάρκα της στον Υιό του Θεού για να γίνει και Υιός του ανθρώπου, δικός της γιος. Προχώρησε παραπέρα. Επιδίωξε μια απολύτως ενεργό μητρική σχέση με τον καθένα μας χωριστά.

Ο Υιός της μας καταδέχθηκε «και ουκ επαισχύνεται» να μας ονομάζει αδελφούς του. Και η Μητέρα του θεώρησε αυτομάτως δικά της παιδιά όλους τους αδελφούς του Υιού της. Μας υιοθέτησε χωρίς δεύτερη σκέψη. Άνοιξε την πλατειά, ζεστή, πλούσια καρδιά της και μας έκλεισε όλους στοργικά στη μεγάλη της αγκαλιά.

Και η αγάπη της είναι αληθινή, πέρα από κάθε φαντασία. Γιατί η ίδια ξεπέρασε τα ανθρώπινα μέτρα, έσπασε το φράγμα του πεπερασμένου του ανθρώπου, ανυψώθηκε υπεράνω «πάσης κτίσεως». Κατάφερε να χωρέσει πραγματικά μέσα στην απροσμέτρητη αγάπη της τον κάθε άνθρωπο σαν μάνα του αληθινή κι ακόμα περισσότερο. Γιατί αγάπησε με τον τρόπο που αγαπάει ο Θεός. Φυσικό γι’ αυτήν που άγγιξε τα δευτερεία της Αγίας Τριάδος και έγινε «μετά Θεόν η Θεός».

Και όπως είναι γνωστό, ο Θεός αγαπάει ασυγκρίτως περισσότερο και από τη φυσική μάνα (Ησ. 49, 15). «Και της φυσικής φιλοστοργίας ανώτερός εστιν ο έλεος του Θεού» (Άγ. Ιω. Χρυσόστομος). «Υπάρχει στον κόσμο μεγαλύτερη αγάπη από την αγάπη της μάνας; Είναι δυνατόν μια μητέρα να μη λυπηθεί το παιδί της; Να το ξεχάσει; Αλλά εγώ, λέγει ο Κύριος, σας έχω αγάπη που υπερβαίνει απείρως την αγάπη της μητέρας προς το παιδί της» (Άγ. Ιω. της Κρονστάνδης).

Με παρόμοιο τρόπο αγαπάει και η Παναγία. Έγινε η «Πλατυτέρα των ουρανών». Χωράμε όλοι μέσα στην αγκαλιά της. Πόσα έχει κάνει μέχρι τώρα για μας; Και πόσα συνεχίζει αδιάκοπα, κάθε μέρα, να κάνει; Μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία τα χέρια της θα είναι υψωμένα διαρκώς για χάρη μας προς τον Υιό της.

Στα μάτια της τρέχουν ασταμάτητα τα δάκρυα για όσα παιδιά της υποφέρουν στην άβυσσο. Γι’ αυτό και όταν βλέπει τα παιδιά της να τη θυμούνται, χαίρεται αφάνταστα. Κλαίει από χαρά όταν τα βλέπει να επιστρέφουν ξανά κοντά της, να την επισκέπτονται για να της πουν την καλημέρα τους.

Τί θέλει μια μάνα από τα παιδιά της; Να τη θυμούνται λιγάκι. Να περνούν από την πόρτα της για μια απλή καλημέρα. Δεν θέλει περισσότερα και η Παναγία μας. Αν η απλοϊκή καλόκαρδη Τσάντρα χάρηκε τόσο πολύ, που ένας ξένος ένιωσε την ανάγκη να περάσει από την πόρτα της για να τη χαιρετήσει και να την ευχαριστήσει, πόσο χαίρεται η στοργική μάνα μας, η Παναγία, όταν βλέπει να την καλημερίζουν τα παιδιά της;

Και πώς λέμε την καλημέρα μας στην Παναγία; Πώς τη χαιρέτησε ο Αρχάγγελος; «Χαίρε, Κεχαριτωμένη Μαρία, ο Κύριος μετά σου». Και πάνω στον αρχαγγελικό αυτόν ασπασμό ο μεγάλος Ρωμανός ο μελωδός στιχούργησε μεγαλόπνοα τον θεσπέσιο θεομητορικό του ύμνο, τους Χαιρετισμούς. Και έγιναν οι Χαιρετισμοί, ο Ακάθιστος Ύμνος, το αγαπημένο τραγούδι της Παναγίας μας. Αυτό που θέλει να ακούει περισσότερο από μας. Να λοιπόν, πώς μπορούμε να χαιρετάμε καθημερινά την πανύμνητη μητέρα μας.

Η ίδια φανερώθηκε πολλές φορές σε άγιες ψυχές και δήλωσε καθαρά, ότι την ευχαριστεί πολύ να τη χαιρετούν τα παιδιά της με τον τρόπο αυτόν. «Όποιος με χαιρετάει μια φορά την ημέρα με τους Χαιρετισμούς, τους οποίους πολύ αγαπώ, θα τον προστατεύω, θα τον διαφυλάττω από κάθε κακό, θα τον προσέχω σε όλη τη ζωή του και κατά την ημέρα της Δευτέρας Παρουσίας θα τον υπερασπισθώ μπρο-στά στον Υιό μου».

Και πράγματι! Ακόμα και ληστές έλεγαν κάθε μέρα το «Χαίρε» του αγγέλου προς την Παναγία και εκείνη τους προστάτευε από τη μισανθρωπία του δαίμονα. Η Χάρη της δεν επέτρεπε στην κακία του να τους αγγίξει. Η μητέρα μας αγρυπνάει για όλα τα παιδιά της.

Οι άγιοι αγαπούσαν ιδιαίτερα την Παναγία μας και καθημερινά την τιμούσαν με τους Χαιρετισμούς. Και μάλιστα τους έλεγαν όχι μόνο μία, αλλά πολλές φορές την ημέρα.

Ας θυμούμαστε κι εμείς καθημερινά τη Μητέρα μας. Και ας μην παραλείπουμε ποτέ να της λέμε την καλημέρα μας με τα θαυμάσια «Χαίρε» των Χαιρετισμών. Είναι τόσο εύκολο να τους λέμε είτε το βράδυ στο Μικρό Απόδειπνο, είτε χωριστά κάποια άλλη στιγμή. Και η Παναγία θα γίνεται όλο και περισσότερο φωτοδόχος λαμπάδα στη ζωή μας, «ακτίς νοητού ηλίου» και «βολίς του αδύτου φέγγους» στη ζοφερή νύχτα που ο άρχοντας του σκότους επιχειρεί να απλώσει στις ψυχές και στον κόσμο μας, ιδιαίτερα τώρα.

Ας μη λείψει ποτέ από το στόμα μας η γεμάτη θάμβος προσφώνηση του θεοφώτιστου μελωδού:

«Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε»!

Ο ΑΓΙΟΣ ΥΠΑΤΙΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΓΑΓΓΡΩΝ

 

---

Τη μνήμη του Αγίου Υπατίου του Επισκόπου Γαγγρών τιμά σήμερα, 31 Μαρτίου, η Εκκλησία μας.

Ο Άγιος Υπάτιος ήταν μορφή από εκείνες που δόξασαν την Εκκλησία στους πρώτους αιώνες της και αγωνίσθηκαν για το θρίαμβο του χριστιανισμού και της Ορθοδοξίας. Ήταν επίσκοπος Γαγγρών στα χρόνια του Μεγάλου. Κωνσταντίνου και συμμετείχε στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια (325 μ.Χ.), κατά της πλάνης του Αρείου.
Στο ποιμαντικό του έργο, εξακολούθησε να διδάσκει και να καθοδηγεί το ποίμνιο του, αλλά κυρίως αντιμαχόταν τις αιρέσεις, και ιδιαίτερα την αίρεση των Ναυτιανών. Η επιτυχία με την οποία καταπολεμούσε τους Ναυτιανούς, ξεσήκωσε τα άγρια πάθη τους και ζητούσαν την εξόντωση του.
Έτσι, το έτος 326 μ.Χ. πλήρωσαν κάποιους ειδωλολάτρες, οι οποίοι σε κρημνώδη περιοχή επιτέθηκαν κατά του Αγίου με ξύλα και πέτρες και τον άφησαν μισοπεθαμένο. Πριν ξεψυχήσει, μία εκ των φανατικών αιρετικών γυναικών τον θανάτωσε διά λίθου.
Απολυτίκιο:
Ήχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.
Οσίως ιέρευσας, τω επί πάντων Θεώ, και πρόεδρος ένθεος, της Εκκλησίας Γαγγρών, εδείχθης Υπάτιε, Όθεν θαυματουργίαις, διαλάμπων ποικίλαις, σύνθρονον τω Τεκόντι, τον Υίον ωμολώγεις, δι’ ον και χαίρων ήθλησας, Ιερομάρτυς ένδοξε.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ, ΠΑΠΟΥΛΗ ΜΟΥ,ΝΑ ΑΓΑΠΗΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ;

Αγίου Πορφυρίου

«Πῶς μποροῦμε, Παπούλη μου, νὰ ἀγαπήσουμε τὸν Χριστό;»

«Ἡ ἀγάπη μας πρὸς τὸν Χριστό, παιδί μου, πραγματοποιεῖται ὡς ἑξῆς:

Σηκώνουμε τὸν ἐσωτερικό μας ἑαυτὸ πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τὸν ἐπικαλούμεθα.

Βλέποντας ὅμως τὴ φύση, τὰ δένδρα, τὰ λουλούδια, τὰ πουλιά, τὶς μέλισσες, τὰ ἄνθη, τὴ θάλασσα, τὰ ψάρια, τὰ ἄστρα, τὸ φεγγάρι, τὸν ἥλιο, καὶ τὰ τόσα ἄλλα ὑπέροχα δημιουργήματά του, στρέφουμε τὸν νοῦ πρὸς τὸν Θεὸ καὶ δοξάζοντάς Τον μέσα ἀπ᾿ αὐτά, προσπαθοῦμε νὰ τὰ καταλάβουμε πόσο ὡραῖα καὶ θαυμάσια εἶναι καὶ ἀγωνιζόμαστε νὰ τὰ ἀγαπήσουμε.

Ὅταν τὰ ἀγαπήσουμε ὅλα αὐτά, τότε ἡ ἀγάπη μας ἀνεβαίνει πρὸς τὸν δημιουργό μας καὶ ἔτσι πραγματικὰ καὶ ἀληθινὰ Τὸν ἀγαπᾶμε.

Ἀπαραίτητη προύποθεση εἶναι ἡ ἀγάπη τῶν δημιουργημάτων, ἀλλὰ ἀκόμη περισσότερη πρέπει νὰ εἶναι ἡ ἀγάπη μας πρὸς τὸν συνάνθρωπό μας.

Γι᾿ αὐτὸ πρέπει νὰ πραγματοποιοῦμε ἐπισκέψεις στὰ Νοσοκομεῖα, στὶς Φυλακές, στὰ Ὀρφανοτροφεῖα, στὰ Γηροκομεῖα κ.λ.π. καὶ γι᾿ αὐτὸ τὸ σκοπὸ καὶ μόνο θὰ πρέπει νὰ γίνονται αὐτές.

Τότε ἡ ἀγάπη μας εἶναι εἰλικρινής».

 

ΝΑ ΑΡΧΙΖΟΥΜΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ ΜΑΣ ΜΕ ΠΡΟΣΕΥΧΗ

Να αρχίζουμε όλα τα έργα μας με προσευχή.
Ο,τιδήποτε καὶ ἂν πρόκειται νὰ κάνουμε, εἴτε νὰ ἐπιχειρήσουμε κάποιο ἔργο, εἴτε νὰ κάνουμε κάποια ἀποδημία, προηγουμένως νὰ προσφέρουμε στὸν Κύριο θυσία μὲ τὴν προσευχή, καὶ ἀφοῦ ἐπικαλεσθοῦμε τὴ βοήθεια Ἐκείνου, τότε νὰ καταπιαστοῦμε μὲ αὐτὰ ποὺ ἔχουμε νὰ πράξουμε.

 Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

"Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΖΩΗ ΜΟΥ",ΓΙΝΕΤΑΙ ΟΤΑΝ ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΑΓΑΠΗΣ

 

 Παρατηρείται, σ’ όσους θέλουν να πιστεύουν και να ζουν στην εκκλησία, μια αλλοίωση της χριστιανικής ζωής. Προσπαθούν, δηλαδή, να εφαρμόσουν τις εντολές του Χριστού ως να είναι ο ίδιος ένας νομοθέτης και η Εκκλησία Του μια ιδεολογία ή σύστημα ιδεών. Και εφαρμόζοντάς τις να μπορούν «να νιώθουν καλά».

  Ασφαλώς ο Κύριος έδωσε τις εντολές στο Μωυσή, ως μέσα γνώσεως του Θεού και τρόπους για να συγκρατηθούν από την αμαρτία. Όπως και ο Χριστός είπε «εντολήν καινήν δίδωμι υμίν ίνα αγαπάτε αλλήλους» τελειοποιώντας με τη διδασκαλία Του το Μωσαϊκό νόμο. Ό,τι προέρχεται από το Θεό είναι δυνατότητα για όντως ζωή, τότε και για πάντα.

  Το πρόβλημα βρίσκεται στο πώς εμείς αντιλαμβανόμαστε και χειριζόμαστε τις εντολές Του. Πίσω από τις εντολές, είτε πριν έλθει είτε μετά που ήλθε ο Χριστός, βρίσκεται η ουσία που είναι η δημιουργία προσωπικής σχέσης με το Θεό. Τόσο ο Μωυσής όσο και οι προφήτες διαλέγονταν με το Θεό των Πατέρων τους ως Πρόσωπο που ακούει, απαντά, αγαπά, συμπορεύεται. Όπως και το Ευαγγέλιο μάς τονίζει ότι ο Χριστός είναι φίλος μας, γι’ αυτό και μας αποκαλύπτει τον εαυτό Του, θέλει να Τον αγαπούμε όπως Εκείνος μας αγαπά, θέλει να είναι ζωντανός στην πορεία της ζωής μας, όπως και θέλει να είμαστε αιώνια μαζί Του.

  Η γνώση του Θεού ως προσωπικού Θεού αποκαλύπτεται σ’ όσους η καρδία τους το επιθυμεί. Αφού, άλλωστε, όλες οι ουσιαστικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων πηγάζουν από την καρδία κι όχι το λογικό. Ο Θεός, ως Θεός της καρδίας ακούει τη φωνή της καρδίας κι όχι τι λέει το στόμα. Μιας καρδιάς που μπορεί να κρύβεται, να αμφιβάλλει, να μην τολμά, αλλά να έχει τον πόθο, τη θέληση, την επιθυμία, γι’ αυτό και ανταποκρίνεται όταν κληθεί για προσωπική σχέση.

  Είναι κατανοητή η διαφορά που έχει η τήρηση των εντολών ως καθήκον για εφαρμογή των «κανονισμών της θρησκείας» από αυτή που στηρίζεται στην επιθυμία να εναρμονιστεί η ζωή με τη ζωή του αγαπημένου. 

«Η ζωή Του ζωή μου», κατά τον Γέροντα Σωφρόνιο του Έσσεξ, γίνεται όταν στηρίζεται σε σχέση αγάπης.

  Γι’ αυτό κι ο άνθρωπος που αγαπά το Χριστό θέλει να του μιλά στην προσευχή, θέλει να κοινωνεί, θέλει να εφαρμόζει ό,τι Αυτός θέλει. Βέβαια, δεν είναι απλό να γίνεται πράξη η θέληση. Χρειάζεται προσπάθεια, αγώνας ενάντια στο νωθρό και συγχυσμένο εαυτό μας, στο κοσμικό φρόνημα που ελλοχεύει μέσα μας, στο διάβολο που ύπουλα και μεθοδικά μας πολεμά για να μην έχουμε χαρά. Γιατί, είναι αλήθεια πως η διαπροσωπική σχέση με το Χριστό μας φέρνει ζωντάνια, ανεκλάλητη χαρά, νόημα ζωής, όπως συμβαίνει με τον έρωτα. Να γιατί οι άγιοι, ως εραστές του Θεού, έκαμναν πνευματικές ασκήσεις, προσευχές και αγρυπνίες που για μας θεωρούνται υπερβολή.

  Βέβαια, η κάθε σχέση με το Χριστό, ως προσωπική, έχει τη μοναδικότητα και ιδιαιτερότητά της. Ο καθένας, αν θέλει, και στο ποσοστό που θέλει, φτιάχνει σχέση με το Χριστό, με τον τρόπο που η Εκκλησία – ως γνωρίζουσα- μας μαθαίνει τότε και μας χαρίζεται ως κτήμα η χαρά, η ειρήνη της καρδίας, η εμπειρία της αιώνιας Ζωής.

 π. Ανδρέα Αγαθοκλέους

Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ

 

---

Τη μνήμη του Αγίου Ιωάννου του συγγραφέα της Κλίμακος τιμά σήμερα, 30 Μαρτίου, η Εκκλησία μας.

Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακας γεννήθηκε πιθανότατα το 523 μ.Χ. στη Συρία. Ήταν γιος πλούσιας και ευσεβούς οικογένειας. Σε νεαρή ηλικία, παρακολούθησε ανώτερο κύκλο μορφώσεως, ώστε να διακρίνεται ανάμεσα στους συνομήλικούς του.

Εκείνος όμως, ενδιαφερόταν περισσότερο για την προσευχή, τις θεολογικές μελέτες, την συγγραφική εργασία και την άσκηση.
Πήγε στο Όρος Σινά, κοντά στον φημισμένο αναχωρητή Μαρτύριο, ο οποίος καθοδήγησε πνευματικά τον νεαρό Ιωάννη. Μετά από τέσσερα χρόνια άσκησης, εκάρη μοναχός ενώ η φήμη των αρετών και της σοφίας του είχε ευρύτερα διαδοθεί.

Γι’ αυτό πολλοί μοναχοί και λαϊκοί, αλλά και αξιωματούχοι έρχονταν στη Μονή για να ζητήσουν τη συμβουλή του. Είχε και το χάρισμα της θαυματουργίας. Λόγω της διαβίωσής του στην Ιερά Μονή Σινά ονομάζεται και Σιναΐτης. Μετά το θάνατο του ηγούμενου της Μονής και κατόπιν απαιτήσεως των αδελφών δέχθηκε να γίνει Ηγούμενος της ιεράς Μονής Σινά για μερικά χρόνια.

Η νοσταλγία, όμως, της ερημικής ζωής, έκανε τον Ιωάννη να αποσυρθεί πάλι στην έρημο και να αφοσιωθεί πάλι στις μελέτες του. Εκοιμήθη εν ειρήνη περί το 606 μ.Χ. και άφησε δύο σπουδαιότατα συγγράμματα, την «Κλίμακα» και τον «Λόγον προς τον Ποιμένα».

Η «Κλίμακα» περιλαμβάνει τριάντα λόγους περί αρετής, όπου ο καθένας λόγος περιλαμβάνει και μια αρετή, ξεκινώντας από τις πιο πρακτικές και ανεβαίνοντας σαν σκαλοπάτια κατέληξε στις θεωρητικά υψηλές. Στη πνευματική ζωή έχουμε βαθμίδες χαμηλές και υψηλές, καταστάσεις κατώτερες και ανώτερες. Γι’ αυτό και το σύγγραμμα ονομάζεται Κλίμακα των αρετών.

Στο έργο του αυτό ο συγγραφέας παρουσιάζει συστηματικά τις ιδέες του για την κοινοβιακή κυρίως, αλλά και για την ερημική ζωή, ταξινομώντας αυτές κατά τρόπο που δείχνει πορεία προς την ηθική τελείωση. Είναι γραμμένο σε κομψή ελληνική γλώσσα, καλοδουλεμένη με χάρη και μελωδικότητα.

Έχει διαύγεια, γλαφυρότητα, παραστατικότητα και παρουσιάζει πλούτο εκφράσεως, καλαισθησία και ευγένεια. Στη διακόσμηση του λόγου με εικόνες και παρομοιώσεις ο ιερός συγγραφέας είναι απαράμιλλος. Πάσης φύσεως σχήματα λόγου αναδύονται καθώς και ωραίες και επιτυχημένες προσωποποιήσεις.

Από την αρχή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής το σύγγραμμά του διαβάζεται σε όλα τα ορθόδοξα μοναστήρια. Επειδή είναι παγκόσμιο κειμήλιο αναλύσεως όλων των παθών και των αρετών, η Εκκλησία τιμά ιδιαίτερα σε αυτή τη πνευματική περίοδο τον συγγραφέα άγιο Ιωάννη της Κλίμακας και το προτείνει για ανάγνωσμα. Η μνήμη του εορτάζεται στις 30 Μαρτίου και την Δ΄ Κυριακή των Νηστειών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Μερικοί λόγοι του, από την Κλίμακα:
1) Η ταπεινοφροσύνη είναι ουράνιος ανεμοστρόβιλος που μπορεί να ανεβάσει την ψυχή από την άβυσσο της αμαρτίας στα ύψη του ουρανού.
2) Μητέρα της πηγής είναι η άβυσσος των υδάτων πηγή δε της διακρίσεως η ταπείνωσις.

Απολυτίκιο:
Ήχος γ’. Θείας πίστεως.
Θείον κλίμακα, υποστηρίξας, την των λόγων σου, μέθοδον πάσι, Μοναστών υφηγητής αναδέδειξαι, εκ πρακτικής Ιωάννη καθάρσεως, προς θεωρίας ανάγων την έλαμψιν. Πάτερ Όσιε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.

ΕΚΟΙΜΗΘΗ Ο ΔΙΚΑΙΟΣ ΤΗΣ ΣΚΗΤΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ,ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΕΦΡΑΙΜ

 Του Δημητρίου Λυκούδη, θεολόγου

*Εκοιμήθη πριν από λίγο (βράδυ Τετάρτης) ο Γέροντας Εφραίμ της Σκήτης του Αγίου Ανδρέα Αγίου Όρους. Η νεκρώσιμη ακολουθία θα γίνει την Παρασκευή 31 Μαρτίου, το απόγευμα στην Σκήτη του Αγίου Ανδρέα, Αγίου Όρους. Καλό Παράδεισο, Καλή Ανάσταση Γέροντα! Την ευχή σου!

Εκοιμήθη ο Γέρων Εφραίμ, ο Δικαίος της Σκήτης του Αγίου Ανδρέα στις Καρυές του Αγίου Όρους, σήμερα τα ξημερώματα, Πέμπτη, 30 Μαρτίου.

Ο Γέροντας αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα υγείας, καθώς το τελευταίο διάστημα υπέφερε από πολλαπλά καρκινώματα σε όλο του τον οργανισμό και βίωνε ανείπωτους πόνους.

Ως πρώην ηγούμενος της Μονής Φιλοθέου και αργότερα Δικαίος της Βατοπαιδινής Σκήτης Αγίου Ανδρέα, στο Σεράι του Αγίου Όρους, ο Γέροντας ανέπαυσε χιλιάδες ψυχές, με πανθομολογούμενη την αγιότητα του οσιακού του βίου.

Υπήρξε μαθητής και πνευματικό παιδί του μακαριστού Αγίου Γέροντα Εφραίμ της Αριζόνας.

Ο γράφων είχε την ευλογία να τον γνωρίσει στα νεανικά του χρόνια, τότε που, ως παιδιά του Λυκείου, διδαχθήκαμε κοντά του το ήθος, το ορθόπρακτο φρόνημα και την αγιοπατερική εμπειρία της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας.

Ας έχουμε την ευχή του.

 

ΤΑ ΤΡΙΑΝΤΑ ΕΠΤΑ ΣΤΑΥΡΟΥΔΑΚΙΑ..!

 

Ενώ ο Γέροντας Παΐσιος βρισκόταν στο Θεαγένειο Νοσοκομείο, τον επισκέφτηκε εκεί ο κύριος ..., ο οποίος πλησίασε στο κρεβάτι του και παίρνοντας την ευχή του, τού είπε:

- Εμείς, Γέροντα, ευχόμαστε για σας.
- Τί εύχεστε για μένα;
- Ο Θεός να σας κάνει καλά.
- Όχι, βρε παιδάκι μου, να εύχεστε να φύγω, γιατί για μένα ο θάνατος είναι πανηγύρι.
Ο κύριος ... ετοιμαζόταν να αποχωρήσει και είπε στον Γέροντα:
- Γέροντα, θα πάω τώρα στο μοναστήρι του Π..., θέλετε να πω στις αδελφές εκεί τίποτα, για να εύχονται;
- Να τους πεις καλή Ανάσταση. (Ήταν η περίοδος πριν το Πάσχα.)

Τότε ο Γέροντας ένευσε σε μια νοσοκόμα εκεί δίπλα και του έφερε μια σακούλα, που είχε, με πολλά πλαστικά μικρά σταυρουδάκια, που μοίραζε στον κόσμο. Γύρισε προς τον κύριο ... και ρώτησε:
- Πόσες αδελφές είναι;
- Δεν γνωρίζω, Γέροντα.

Άρχισε τότε εκείνος να μετρά: ένα... δύο... τρία... τριανταπέντε. Όταν έφτασε στα τριανταπέντε, σταμάτησε, σήκωσε λίγο το κεφάλι του κι έδειχνε σαν να προβληματιζόταν για κάτι. Πήρε μέσα από την σακούλα δυο σταυρουδάκια και τα κρατούσε στο χέρι. Έδειχνε πως προβληματιζόταν αν πρέπει να τα βάλει ή όχι. Τελικά τα έβαλε και τα έδωσε στον κύριο ..., ο οποίος πράγματι πήγε στο μοναστήρι του Π....

 Επειδή - από ευλάβεια μεν, αλλά πονηρά σκεπτόμενος - ήθελε να κρατήσει κάποια σταυρουδάκια για ευλογία, αν διαπίστωνε ότι οι αδελφές ήταν λιγότερες, ζήτησε να δει την ηγουμένη. Της διαβίβασε τις ευχές του Γέροντα και την ρώτησε πόσες αδελφές μονάζουν στο μοναστήρι. Η γερόντισσα του απάντησε:
- Είμαστε τριανταπέντε.
Κοντοστάθηκε όμως λίγο σαν προβληματισμένη και συνέχισε:
- Είναι και μια ακόμη... κι ακόμη μία..., που δεν ξέρω αν τελικά θα μείνουν. Πες τριανταεπτά!
Τότε ο κύριος ... θαύμασε γι' αυτό που τον αξίωσε ο Θεός να δει και να έχει κι αυτός ένα μικρό δείγμα και εμπειρία της Χάριτος, που ενεργούσε διά μέσου του Γέροντα και γνώριζε με λεπτομέρεια τα πάντα, αλλά και ενεργούσε όταν εκείνη έκρινε πως πρέπει να ενεργήσει.

Ο ΜΕΓΑΣ ΚΑΝΩΝ

 

 Μητροπολίτης Νέας Σμύρνης Συμεών

Ο Μέγας Κανών, που συνέθεσε ο άγιος Ανδρέας ο Ιεροσολυμίτης, αρχιεπίσκοπος Κρήτης κι ένας απ᾿ τους πιο εξέχοντες εκπροσώπους της εκκλησιαστικής ποιήσεώς μας, είναι ένας από τους πιο υπέροχους και περισσότερο γνωστούς ύμνους στο εκκλησιαστικό πλήρωμα. Ψάλλεται τμηματικά τις τέσσερις πρώτες ημέρες της Καθαρής Εβδομάδας και ολόκληρος την Πέμπτη της ε´ εβδομάδας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Αποτελεί ένα εγερτήριο σάλπισμα που αποβλέπει στο να φέρει τον άνθρωπο σε συναίσθηση της αμαρτωλότητάς του και να τον οδηγήσει μέσα από τη συντριβή και τη μετάνοια κοντά στον Θεό.

Ο Μέγας Κανών είναι ύμνος βαθιάς συντριβής και συγκλονιστικής μετανοίας. Ο άνθρωπος, που αισθάνεται το βάρος της αμαρτίας· που γεύεται την πικρία της μακριά από τον Θεό ζωής· που κατανοεί τις τραγικές διαστάσεις της αλλοτριώσεως της ανθρώπινης φύσεως στην πτώση και την αποστασία της από τον Θεό, συντρίβεται. Κατανύσσεται. Αναστενάζει βαθιά και ξεσπά σε θρήνο γοερό. Έναν θρήνο όμως που σώζει, διότι ανοίγει τον δρόμο της μετανοίας. Τον δρόμο που επαναφέρει την ανθρώπινη ύπαρξη κοντά στον Θεό, την πηγή της αληθινής ζωής και το πλήρωμα της άρρητης χαράς και ευφροσύνης.

Η δομή του

Το πιο αξιόλογο και περισσότερο γνωστό απ᾿ όλα τα έργα του αγίου Ανδρέα είναι ασφαλώς ο Μέγας Κανών. Ξεχωρίζει ανάμεσα στους πολλούς Κανόνες του για την πρωτοτυπία του και την έκτασή του. Η έκτασή του αυτή είναι ᾿κείνη που του έδωσε και την ονομασία Μέγας. Ο Μέγας Κανών είναι ένα από τα ευγενέστερα προιόντα βαθιάς θρησκευτικής πείρας. Η αξία του από πλευράς θρησκευτικής και αισθητικής είναι μεγάλη και κατέχει εκλεκτή θέση στην όλη εκκλησιαστική ποίηση και τη λατρεία της Εκκλησίας.

Αποτελείται από εννιά Ωδές, από τις οποίες η β´ και η γ´ έχουν από δύο Ειρμούς και η Ϛ´ διαιρείται σε δύο τμήματα. Το δεύτερο τμήμα της δεν έχει δικό του Ειρμό. Ίσως παλαιότερα να είχε και στον τελικό καταρτισμό του Τριωδίου να εξέπεσε. Μπροστά από κάθε τροπάριό του έχει τεθεί στίχος απ᾿ τους Μακαρισμούς. Σχετικά με τον αριθμό και την τάξη των τροπαρίων πρέπει να πούμε ότι υπάρχει μια ποικιλία στα χειρόγραφα κι έτσι δεν μπορούμε να ξέρουμε απόλυτα ποια είναι γνήσια και ποια παρέμβλητα. Τα τροπάρια που αναφέρονται στην οσία Μαρία την Αιγυπτία και τον ίδιο τον Άγιο είναι φανερό ότι δεν προέρχονται από τη γραφίδα του αγίου Ανδρέα, αλλ᾿ ότι είναι μεταγενέστερα. (Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγουν όλοι οι ερευνητές, γι᾿ αυτό κι εμείς τα παραλείψαμε στην παρούσα εργασία). Σύμφωνα με το Τριώδιο που βρίσκεται στη λειτουργική χρήση της Εκκλησίας, στο οποίο κι εμείς στηριχτήκαμε (έκδοση Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι 1960), ο αριθμός των τροπαρίων έχει ως εξής· α´ 25, β´ 41, γ´ 28, δ´ 29, ε´ 23, Ϛ´ 33, ζ´ 22, η´ 22, και θ´ 27. Συνολικά δηλαδή ο Μέγας Κανών αποτελείται από 11 Ειρμούς και 250 τροπάρια. Κατά μια εκδοχή ο άγιος Ανδρέας έγραψε τόσα τροπάρια, όσοι είναι και οι στίχοι των εννιά βιβλικών ωδών.

Τα περιστατικά της συγγραφής

Τα περιστατικά κάτω απ᾿ τα οποία ο άγιος Ανδρέας συνέθεσε τον Κανόνα δεν μας είναι γνωστά. Δεν έχουμε συγκεκριμένες μαρτυρίες, που να αναφέρονται στον χρόνο, τον τόπο και τα πλαίσια της συνθέσεώς του. Προς την κατεύθυνση αυτή μια κάποια βοήθεια μας δίνουν μερικά προσωπικά στοιχεία και ενδείξεις του ίδιου του Κανόνος. Ο ποιητής μερικές φορές αναφέρεται στην ηλικία του· «Ερριμμένον με, Σωτήρ, / προ των πυλών σου / καν εν τω γήρει… / αλλά προ του τέλους / …» (α´ 13)· «Εκ νεότητος, Σωτήρ, / τας εντολάς σου επαρωσάμην, / όλον εμπαθώς, / αμελών, ραθυμών / παρήλθον τον βίον…» (α´ 20)· «Ο χρόνος ο της ζωής μου / ολίγος…» (δ´ 23. Βλέπε και δ´ 2, η´ 6 κ.α.). Από τις παραπάνω ενδείξεις πρέπει να συμπεράνουμε ότι ο ποιητής συνέθεσε τον Κανόνα σε ηλικία προχωρημένη.

Το τελευταίο τροπάριο του Μεγάλου Κανόνος μας δίνει τη δυνατότητα για ένα ακριβέστερο καθορισμό του τόπου συγγραφής· «Την πόλιν σου φύλαττε, / Θεογεννήτορ άχραντε· / εν σοι γαρ αύτη / πιστώς βασιλεύουσα, / εν σοι και κρατύνεται / και διά σου νικώσα…». Φαίνεται δηλαδή ότι ο άγιος Ανδρέας συνέγραψε τον Κανόνα στην Κωνσταντινούπολη είτε πριν εκλεγεί αρχιεπίσκοπος Κρήτης είτε μετά, σε κάποιο ταξίδι του και μάλιστα κοντά χρονικά σε κάποια επιτυχή απόκρουση βαρβαρικής επιδρομής («εν σοι κρατύνεται», «διά σου νικώσα», «τροπούται πάντα πειρασμόν», «σκυλεύει πολεμίους»). Ίσως των Αράβων το 717.

Το θέμα του

Το Συναξάριο της Πέμπτης της ε´ εβδομάδας των Νηστειών (της ημέρας δηλαδή που ψάλλεται ο Μέγας Κανών) ως εξής αναφέρεται στο θέμα, το περιεχόμενο και τους σκοπούς του ποιήματος· «πάσαν γαρ Παλαιάς και Νέας Διαθήκης ιστορίαν ερανισάμενος και αθροίσας, το παρόν ηρμόσατο μέλος, από Αδάμ δηλαδή μέχρι και αυτής της Χριστού Αναλήψεως και του των Αποστόλων κηρύγματος. Προτρέπεται γούν διά τούτου πάσαν ψυχήν, όσα μεν αγαθά της ιστορίας ζηλούν και μιμείσθαι προς δύναμιν, όσα δε των φαύλων αποφεύγειν, και αεί προς Θεόν ανατρέχειν διά μετανοίας, διά δακρύων και εξομολογήσεως, και της άλλης δηλονότι ευαρεστήσεως». Θέμα δηλαδή του Μεγάλου Κανόνος είναι η παρουσίαση της τραγικής καταστάσεως του ανθρώπου της πτώσεως και της αμαρτίας και η θερμή παρακίνησή του να μετανοήσει και να επιστρέψει κοντά στον ζώντα και αληθινό Θεό.

Η διαπραγμάτευση του θέματος είναι πρωτότυπη, έντονα δραματική και πλαισιώνεται από τη χρήση ενός πλήθους παραδειγμάτων αποβλέπει στην παρακίνηση της ψυχής να μιμηθεί τις καλές πράξεις των ευσεβών και ν᾿ αποφύγει τις κακές των ασεβών. Τα περισσότερα από τα βιβλικά παραδείγματα είναι παρμένα από την Παλαιά Διαθήκη. Αυτό κυρίως γίνεται στις πρώτες οκτώ Ωδές (όπου, βέβαια, αναφέρονται σποραδικά πρόσωπα και γεγονότα και της Καινής Διαθήκης). Μας το υπογραμμίζει και ο ίδιος ο ποιητής στο τροπάριο θ´ 2· «Μωσέως παρήγαγον, /ψυχή, την κοσμογένεσιν / και εξ εκείνου / πάσαν ενδιάθετον / γραφήν ιστορούσάν σοι / δικαίους και αδίκους, / ων τους δευτέρους, ω ψυχή, / εμιμήσω, ου τους πρώτους, / εις Θεόν εξαμαρτήσασα».

Τα βιβλικά πρόσωπα, που χρησιμοποιούνται από τον ποιητή, κρίνονται ανάλογα με τη συμπεριφορά τους προς τον Θεό και τον νόμο Του και τη διαγωγή τους μες στην Ισραηλιτική κοινωνία. Έτσι προβάλλεται ιδιαίτερα η παιδαγωγική τους αξία. Τόσο των θετικών παραδειγμάτων, που θα πρέπει να μιμηθεί ο πιστός, όσο και των αρνητικών, που οφείλει ν᾿ αποφύγει.

Ο ιερός Ανδρέας αντλεί τις υποθέσεις του από διάφορα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Οι περισσότερες είναι παρμένες από τη Μωσαική Πεντάτευχο, δεν λείπουν όμως και από άλλα βιβλία, όπως του Ιησού του Ναυή, των Κριτών, των Βασιλειών, των Ψαλμών, του Ιώβ, του Ιωνά, του Ιερεμία και του Δανιήλ.

Η θ´ ωδή είναι η μόνη που προέρχεται από την Καινή Διαθήκη (Λουκ. 1,46-55), γι᾿ αυτό και ο άγιος Ανδρέας τα παραδείγματα των τροπαρίων της τα δανείστηκε αποκλειστικά απ᾿ αυτήν. Το δηλώνει άλλωστε ο ίδιος στο τέταρτο τροπάριό της, με το οποίο και αρχίζει τη χρήση Καινοδιαθηκικών παραδειγμάτων· «Της Νέας παράγω σοι / Γραφής τα υποδείγματα / ενάγοντά σε, / ψυχή, προς κατάνυξιν· / δικαίους ούν ζήλωσον, / αμαρτωλούς εκτρέπου…». Τα παραδείγματα αυτά αναφέρονται κυρίως στον Χριστό και τα θαύματά Του και είναι όλα παρμένα αποκλειστικά από τα ιερά Ευαγγέλια.

 

Η χρήση του

Ο Μέγας Κανών από την αρχή, φαίνεται, προορίστηκε για τη λατρεία. Αυτό συμπεραίνουμε απ᾿ το ποιητικό είδος του, τη σύνδεσή του με τις Βιβλικές ωδές, που ήταν στη λειτουργική χρήση της πρώτης Εκκλησίας, και την όλη διάρθωσή του με τις ικεσίες, τις λατρευτικές επικλήσεις και τα άλλα λειτουργικά του στοιχεία. Που και πότε ακριβώς πρωτομπήκε στη λειτουργική χρήση δεν μας είναι γνωστό. Ίσως σε Εκκλησίες της Κρήτης, όταν ακόμη ζούσε και επισκόπευε ο Άγιος.

Σήμερα, στη λειτουργική πράξη που επικράτησε, ο Μέγας Κανών, όπως είναι γνωστό, ψάλλεται στον Όρθρο της Πέμπτης της ε´ εβδομάδας των Νηστειών, γι᾿ αυτό και η ημέρα επικράτησε να λέγεται «Πέμπτη του Μεγάλου Κανόνος». Στα μοναστήρια συνεχίζεται η παλαιά τάξη να ψάλλεται στον Όρθρο, ενώ στους ενοριακούς ναούς των πόλεων το απόγευμα της Τετάρτης μαζί με το Μικρό Απόδειπνο.

Μαζί με την Ακολουθία του Μεγάλου Κανόνος διαβάζεται ο βίος της αγίας Μαρίας της Αιγυπτίας και ψάλλεται και Κανόνας αφιερωμένος στην Οσία με ακροστιχίδα· «Συ η οσία Μαρία βοήθει». Η μνήμη της οσίας Μαρίας εορτάζεται την 1η Απριλίου και την Ε´ Κυριακή των Νηστειών. Ο συσχετισμός του βίου της με τον Μεγάλο Κανόνα και η προσθήκη αργότερα και ιδιαίτερου Κανόνα, που συντάχθηκε κάτω απ᾿ την επίδραση του πρώτου, έγινε προφανώς διότι η μεγάλη Οσία αποτελεί ένα ζωηρό υπόδειγμα ειλικρινούς μετανοίας, το οποίο άριστα συνδυάζεται με το πνεύμα και τους σκοπούς του Μεγάλου Κανόνος. Η σχετική τυπική διάταξη του Τριωδίου μας λέγει τα εξής· «Τη Τετάρτη εσπέρας, περί ώραν δ´ της νυκτός σημαίνει. Και συναχθέντες εν τη Εκκλησία, ευλογήσαντος του ιερέως, μετά τον Εξάψαλμον, το Αλληλούια και τα Τριαδικά… και αναγινώσκομεν τον βίον της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας εις δόσεις δύο. Είτα μετά τον Ν´ Ψαλμόν, αρχόμεθα ευθύς ψάλλειν τον Κανόνα αργώς και εν κατανύξει, ποιούντες εις καθέν τροπάριον μετανοίας γ´ και λέγοντες· Ελέησόν με, ο Θεός, ελέησόν με».

Η σημασία του Μεγάλου Κανόνος μες στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας πιστοποιείται κι από δύο άλλα δεδομένα που έχουμε· πρώτον ότι ορίστηκε να γίνεται το πρωΐ της Πέμπτης η θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων, δείγμα σεβασμού της λειτουργικής συνειδήσεως της Εκκλησίας προς την ημέρα που ψάλλουμε τον Μεγάλο Κανόνα, και δεύτερον ότι διαιρέθηκε σε τέσσερα μέρη και τμηματικά ψάλλεται μαζί με την Ακολουθία του Μεγάλου Αποδείπνου και τις πρώτες τέσσερις ημέρες της α´ εβδομάδας των Νηστειών.

Ο Μέγας Κανών ψάλλεται σε ήχο πλάγιο του β´. Είναι ήχος γλυκός, κατανυκτικός και εκφραστικός ιδιαίτερα του πένθους και της συντριβής της ψυχής, γι᾿ αυτό και χρησιμοποιείται πολύ στην υμνογραφία της Μεγάλης Εβδομάδας. Ο γοργός μάλιστα ειρμολογικός ρυθμός του, στον οποίο ψάλλονται τα τροπάρια του Μεγάλου Κανόνος, πέρα από την κατάνυξη και τη συντριβή που μεταδίδει, εκφράζει και την ιερή ανησυχία της υπάρξεως να επιτύχει την εν Χριστώ απολύτρωσή της.

Τα ποιητικά στοιχεία του

Ο Μέγας Κανών είναι δημιούργημα εμπνευσμένου ποιητή με πλούσιο λυρισμό και άφθονα ποιητικά στοιχεία. Οι ζωηρές περιγραφές, οι χτυπητές εικόνες, το πλήθος των παραδειγμάτων, οι πετυχημένοι συμβολισμοί και η ζωντανή και συνάμα απλή γλώσσα σε συνδυασμό και με την κατανυκτική ψαλμωδία προσδίδουν μια ξεχωριστή ομορφιά και χάρη στο ποίημα και αιχμαλωτίζουν το ενδιαφέρον του ακροατή η και του αναγνώστη.

Πιο συγκεκριμένα για τα ποιητικά στοιχεία του παρατηρούμε·

Ο άγιος Ανδρέας τηρεί προσεκτικά την ισοσυλλαβία και την ομοτονία μεταξύ ειρμών και τροπαρίων. Σπάνια πολύ διασπάται από δυσκολία του ποιητή να εύρει την κατάλληλη λέξη η από σφάλματα των αντιγραφέων. Συχνά συναντούμε την ομοιοκαταληξία, συχνότερα την παρήχηση και όχι σπάνια την επωδό. Η χρήση ερωτήσεων και η εισαγωγή διαλόγων, στην οποία καταφεύγει συχνά ο ποιητής, προσδίδει στον Κανόνα έντονη δραματικότητα.

Το ύφος του Κανόνος είναι ιδιαίτερα ζωηρό και εξωραισμένο. Τη ζωηρότητα δημιουργεί η χρήση του κλιμακωτού και ασύνδετου σχήματος και οι δυνατές αντιθέσεις σε λέξεις και έννοιες. Τη χάρη και την ομορφιά εξασφαλίζουν οι ποιητικές εικόνες, οι παρομοιώσεις, τα εντυπωσιακά επίθετα που αφθονούν και οι ωραίες σπάνιες λέξεις που χρησιμοποιεί.

Βιβλικά πρόσωπα σκιαγραφούνται με δύναμη και χάρη και ιστορικά γεγονότα περιγράφονται με θαυμαστή παραστατικότητα και εξαιρετική πυκνότητα. Δεν λείπουν βέβαια και οι επαναλήψεις, που σε πολλές περιπτώσεις είναι μονότονες και κουραστικές, όπως και μια κάποια στερεοτυπία στη δόμηση του τροπαρίου, σύμφωνα με την οποία το πρώτο μέρος περιέχει το παράδειγμα από την Αγία Γραφή και το δεύτερο τις ηθικές προεκτάσεις για μίμηση η αποφυγή. Όμως παρά τις ατέλειές του αυτές ο Μέγας Κανών είναι ένα ιδιαίτερα κατανυκτικό λειτουργικό ποίημα, καρπός βαθιάς πνευματικής εμπειρίας και δημιούργημα σπάνιας ποιητικής τέχνης.

Ο άγιος Ανδρέας ομιλεί σε πρώτο πρόσωπο. Περιγράφει με τα μελανότερα χρώματα την ψυχική του κατάσταση. Αποδίδει στον εαυτό του ειδεχθή εγκλήματα και βαρύτατα αμαρτήματα. Διερμηνεύει άραγε την προσωπική του κατάσταση και τον τρόπο που έζησε η για λόγους διδακτικούς περιγράφει την κατάσταση γενικά του ανθρώπου της αμαρτίας; Ασφαλώς θα πρέπει να δεχτούμε το δεύτερο. Ο άγιος Ανδρέας αφιερώθηκε στον Θεό απ᾿ τα νεανικά του χρόνια. Ολόκληρη η ζωή του αναλώθηκε στη διακονία της Εκκλησίας. Επομένως αποκλείεται να έζησε μια κάποια περίοδο της ζωής του σε αποστασία από το θέλημα του Θεού και υποταγμένος στην αμαρτία. Απλώς με την ελευθερία που έχει ως ποιητής και την ταπείνωση που τον διακρίνει μας παρουσιάζει τον άνθρωπο τον υποδουλωμένο στην αμαρτία σ᾿ όλο το βάθος και την έκταση της διαφθοράς του και ακόμη την εναγώνια προσπάθειά του να επιστρέψει μέσα απ᾿ το επίπονο μονοπάτι της μετανοίας κοντά στον Θεό. Και το κάνει χρησιμοποιώντας στον λόγο του πρώτο πρόσωπο και μιλώντας σαν να πρόκειται για τον ίδιο τον εαυτό του.

ΝΑ ΔΙΝΕΤΕ ΘΕΟ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

 

Γέρων Αμβρόσιος Λάζαρης: Τα παιδιά χρειάζονται αγάπη, όχι υλικά πράγματα. Αγάπη και προσευχή. Πρέπει να έχουν Θεό τα παιδιά, αλλιώς πορεύονται στη ζωή τυφλά, σαν τα άλογα ζώα, και έχουν ανάλογες συνέπειες. Να δίνετε Θεό στα παιδιά. Όταν τα παιδιά μετέχουν στα Μυστήρια, το Άγιο Πνεύμα τα φωτίζει παντού.

TA ΔΩΡΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

 

π. Ανδρέα Αγαθοκλέους: 

Τα τρεχάματα της καθημερινότητας δεν μας αφήνουν, φαίνεται, όχι μόνο να απολαύσουμε τα δώρα της ζωής, αλλά και να τα συνειδητοποιήσουμε, να τα καταλάβουμε.

Κι είναι τόσο σημαντικά όσο και απλά. Κρύβονται όμως από τους αγχωμένους ανθρώπους, τους βιαστικούς και άτσαλους, τους εγωκεντρικούς και στενόμυαλους που περιορίζουν την ομορφιά της ζωής στα δικά τους και στον εαυτό τους.

Γιατί, πράγματι, είναι δώρο

-Να βλέπουμε τους ανθρώπους γύρω μας, τις εναλλαγές της φύσης, τις ομορφιές που μας περιβάλλουν.

-Να ακούμε όταν μας μιλούν, ν’ απολαμβάνουμε τη μουσική που μας αρέσει, τη φωνή των ζώων.

-Να αγγίζουμε τους συνανθρώπους μας εκφράζοντάς τους την επιθυμία για σχέση, να ψηλαφούμε τα αντικείμενα που χρησιμοποιούμε.

-Να οσφραινόμαστε τις ευωδίες της φύσης, τη χαρακτηριστική μυρωδιά των αγαπημένων μας, να ξεχωρίζουμε την ευωδία από τη δυσωδία.

-Να απολαμβάνουμε τις γεύσεις που θέλουμε και ν’ απορρίπτουμε όσες δεν θέλουμε.

ι ακόμα, είναι, αλήθεια, δώρο

-Να είμ

-Να μπορούμε να εκφραζόμαστε χωρίς συνέπειες που διαλύουν την προσωπικότητά μας, παρά μόνο τις συνέπειες που εξαρτώνται από τη δική μας επιπολαιότητα.αστε ελεύθεροι να πάμε όπου θέλουμε, αντί να μας περιορίζουν σε μια φυλακή.

-Να έχουμε την υγεία μας, χωρίς τις ταλαιπωρίες που συνεπάγεται η ασθένεια, όπως και η αποθεραπεία της.

Όμως υπάρχουν και δώρα που η ωφέλειά τους δεν αποκαλύπτεται παρά σ’ αυτόν που τα έχει. Είναι, όντως, δώρο

-Να περνάς μια δοκιμασία που σε οδηγεί στη γνώση του εαυτού σου, του πραγματικού, που δεν τον ήξερες και τον έμαθες στη συντριβή και την ταπείνωση.

-Να δοκιμάζεσαι «ως χρυσός εν χωνευτηρίω» και να σου χαρίζεται ως προίκα κάτι μεγάλο για σένα και τους άλλους, που χωρίς τη δοκιμασία δεν θα το είχες.

-Να παραχωρεί ο Θεός να «παιδεύεσαι» και να κατανοείς την υιοθεσία που απόκτησες απ’ Εκείνον, ως αγαπημένο του παιδί, σύμφωνα με το «αυτόν που αγαπά ο Κύριος τον παιδαγωγεί» και να Τον ευχαριστείς με την καρδιά σου.

Όλα τα πιο πάνω και άλλα πολλά, που η παρατήρηση μέσα και γύρω μας θα μας αποκαλύψει, δεν δίνονται ως δώρο ούτε τυχαία ούτε «από τη μοίρα». Προσφέρονται από το Θεό ως Αυτοζωή, ως Αγάπη, ως Δημιουργό. Για να συνειδητοποιήσουμε τη μεγάλη Του αγάπη στο πρόσωπό μας και συνειδητοποιώντας την να Τον αγαπήσουμε όσο μπορούμε, να χαιρόμαστε τη ζωή όσο γίνεται, να προγευόμαστε την αιώνια χαρά του Παραδείσου από το «νυν αιώνα» ως χειροπιαστή πραγματικότητα.

Ο ΑΓΙΟΣ ΜΑΡΚΟΣ Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΡΕΘΟΥΣΙΩΝ

 

---

Τη μνήμη του Αγίου Μάρκου του Επισκόπου και των συν αυτώ Μαρτυρησάντων τιμά σήμερα, 29 Μαρτίου, η Εκκλησία μας.

 Ο Άγιος Μάρκος ήταν επίσκοπος Αρεθουσίων (Η Αρέθουσα είναι οικισμός στα ανατολικά του Νομού Θεσσαλονίκης) και ήκμασε στα χρόνια του Μέγα Κωνσταντίνου, του βασιλέως Κωνσταντίου (337-361 μ.Χ.) και του Ιουλιανού του Παραβάτου (361 – 363 μ.Χ.).

Το 341 μ.Χ. συμμετείχε στην Σύνοδο της Αντιόχειας. Στα Πρακτικά μάλιστα αυτής, διασώζεται «Έκθεσις Πίστεως Μάρκου Αρεθουσίων». Το επόμενο έτος συμμετείχε στην αντιπροσωπεία Επισκόπων, η οποία μετέβη στα Τρέβηρα για να συναντήσει τον αυτοκράτορα Κώνσταντα.

Το 343 μ.Χ. έλαβε μέρος στην Σύνοδο της Φιλιππουπόλεως και το 351 μ.Χ. στην Σύνοδο του Σιρμίου, η οποία καταδίκασε τον Φωτεινό, Επίσκοπο Σιρμίου, ως οπαδό του αιρετικού Επισκόπου Αγκύρας, Μαρκέλλου. Τον συναντάμε, επίσης, στην Σύνοδο της Σελευκείας της Ισαυρίας, το 358 μ.Χ.

Μια μέρα, κινούμενος από θείο ζήλο, γκρέμισε ένα ναό των ειδώλων και τον έκανε εκκλησία. Όταν όμως ανέλαβε αυτοκράτωρ ο Ιουλιανός ο Παραβάτης, συνέλαβε το Μάρκο (363 μ.Χ.), διότι γκρέμισε τον ειδωλολατρικό ναό.

Τότε οι στρατιώτες, αφού τον γύμνωσαν και τον μαστίγωσαν αλύπητα, τον έριξαν μέσα σε χαντάκια με βρώμικο νερό. Μετά τον έβγαλαν από ‘κει, και τον παρέδωσαν σε μικρά παιδιά, να τον τρυπούν με βελόνες. Έπειτα, έβρεξαν το σώμα του με άλμη. Κατόπιν τον άλειψαν με μέλι και τον κρέμασαν ανάποδα στον ήλιο, για να είναι τροφή στις μέλισσες και στις σφήκες.

Όλα αυτά τα βάσανα ο Μάρκος τα υπέστη με ανδρεία και πολλή υπομονή. Οπότε, βλέποντας οι ειδωλολάτρες αυτή την ανδρεία και μεγαλοψυχία του γέροντα Μάρκου, έγινε στις ψυχές τους μέγα θαύμα. Αφού τον κατέβασαν από ‘κει που τον είχαν κρεμασμένον, μετενόησαν, έγινε διδάσκαλος τους και έμαθαν απ’ αυτόν την αληθινή πίστη.

Ο Άγιος Μάρκος κοιμήθηκε με ειρήνη.

Επί Ιουλιανού του Παραβάτη (363 μ.Χ.) έλαμψε και ο Διάκονος Κύριλλος, καύχημα της Εκκλησίας της Φοινίκης. Επειδή στάθηκε αμετακίνητος στη χριστιανική ομολογία και κήρυττε κατά των ειδώλων, κίνησε τη μανία των ειδωλολατρών, οι όποιοι με ξίφη άνοιξαν την κοιλιά του και χύθηκαν τα σπλάχνα του.

Με τον ίδιο θάνατο τελείωσαν τη ζωή τους και αρκετές παρθένες γυναίκες στην Ασκάλωνα και τη Γάζα, καθώς και μερικοί ιερωμένοι, των οποίων η μνήμη συνεορτάζεται την ήμερα αυτή.

Απολυτίκιο:
Ήχος δ’. Ο υψωθείς εν τω Σταυρώ.
Αρεθουσίων ο σοφός Ποιμενάρχης, υπέρ Χριστού Μάρκε στερρώς ηνωνίσω, εν τη Φοινίκη δε ω Κύριλλε Διάκονε, Μάρτυς ώφθης ένθεος, και εν Γάζη τη πόλει, άμα και Ασκάλωνι, Ιερείς θεοφόροι, μετά Γυναίων ήθλησον σεμνών, ούς ως οπλίτας, Χριστού μακαρίσωμεν.

ΕΛΛΑΔΑ: ΠΩΣ;

 

"Εάν αποσυνδέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις" (Οδυσσέας Ελύτης, "Ο Μικρός Ναυτίλος")

                Ο λόγος του ποιητή παραμένει πιο επίκαιρος παρά ποτέ. Όλη η συζήτηση που κάνουμε για την Ελλάδα έχει κέντρο της την συμμετοχή της στον σύγχρονο κόσμο και πολιτισμό. Πώς να δημιουργηθούν οι υποδομές με τρόπο ώστε να μην κινδυνεύει η ζωή μας, πώς οι πολιτικοί μας να νοιάζονται για τον λαό, πώς να κυριαρχήσει μία συλλογική υπευθυνότητα, πώς να μην μείνουμε έξω από τα ευρωπαϊκά πράγματα, από την τεχνολογική ακμή, αλλά να είμαστε ισότιμα μέλη του παγκόσμιου χωριού που είναι η ανθρωπότητα. Ομνύουμε στην παιδεία. Διαμαρτυρόμαστε για τα λάθη, τις παραλείψεις, τα εγκλήματα, όπως τα χαρακτηρίζουμε. Στην πραγματικότητα ζούμε ένα παιχνίδι μικροπολιτικής, στο οποίο υφέρπει η αντίληψη: να την πληρώσει ο άλλος και όχι εγώ, να μην θιχτούν τα δικαιώματά μου, κυρίως η δυνατότητά μας να είμαι εξασφαλισμένος με βάση όπου έχω βολευτεί, για να μην καταστώ  αδύναμος κρίκος. 

                Στον δρόμο αυτό, η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι ο λόγος του ποιητή. Πρώτα, ότι υπάρχει η Ελλάδα πριν από εμάς. Ο καθένας μας θα παρέλθει, η πατρίδα θα μείνει. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται να αποφασίσουμε πως χωρίς θυσίες δεν μπορεί κάτι να αλλάξει, να προχωρήσει. Το δεύτερον, πως χρειάζεται σύνδεση με το παρελθόν μας αξιακή.

                Η ελιά, εκτός από κυρίαρχο στοιχείο του ελληνικού τοπίου και της γης μας, ήταν το σύμβολο της αρχαίας Αθήνας. Και η Αθήνα ήταν "πόλις", δηλαδή κοινωνία στην οποία η αλήθεια διακρίνονταν "εν τω κοινωνείν". Οι πολίτες ήταν έτοιμοι να παλέψουν για την πατρίδα τους. Τα μεγάλα έργα πήγαζαν από την ευσέβεια και την αρετή (σήμερα οι αξίες αυτές θεωρούνται αδιάφορες ή και οπισθοδρομικές). Οι πολιτικοί λογοδοτούσαν και οι πλούσιοι χορηγούσαν υποχρεωτικά στην συντήρηση του στρατού και του στόλου, στα δημόσια έργα, στην προβολή των θεατρικών παραστάσεων (τραγωδία, σατυρικό δράμα, κωμωδία). Η συμμετοχή στην συνέλευση του λαού, την εκκλησία του δήμου, ήταν υποχρεωτική.

                Το αμπέλι, πάλι, εκτός από την χαρά της συνάντησης και της  γιορτής που συνοδεύεται από το κρασί, μας ξαναφέρνει στον νου την θεία λειτουργία, το αίμα του Χριστού που μας ενώνει, μας κάνει όλους μια οικογένεια στο όνομα της αγάπης και στην προοπτική της. Κι εδώ η αγάπη οδηγεί στην θυσία. Για να υπάρξει ελευθερία, ο άνθρωπος αφήνει την προτεραιότητα του "εγώ" του στην άκρη και παλεύει με τα πάθη του, για να μπορεί να νοιάζεται για τον άλλον και να γίνεται ένα μαζί του. Ελλάδα χωρίς χριστιανική παράδοση, χωρίς βυζαντινή ταυτότητα, χωρίς αρχοντιά, χωρίς πίστη δεν νοείται.

                Το καράβι, τέλος, δείχνει την αέναη σχέση του Έλληνα με την θάλασσα ως αέναη δίψα για ελευθερία. Ο Έλληνας είναι ταξιδευτής, όπως ο Οδυσσέας. Θέλει να γνωρίσει και να σχετιστεί με τους άλλους ανθρώπους και να μάθει την νοοτροπία τους, όχι για να υποταχτεί, αλλά για να συνθέσει. Και το καράβι καθιστά τον Έλληνα έμπορο, ναυτικό και την, ίδια στιγμή, πολεμιστή. Η επανάσταση του '21 δεν θα είχε πετύχει αν ο ελληνικός στόλος δεν κυριαρχούσε στο Αιγαίο. Το ίδιο και στην μετέπειτα ιστορία μας.

                Χωρίς ιστορία η συζήτηση γίνεται για το πώς θα αφομοιωθούμε καλύτερα. Με ιστορία, για το πώς θα συναντηθούμε. Καιρός για επανεκτίμηση, με ευθύνη όλων. 

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

MONO Η ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ ΜΑΣ ΣΩΖΕΙ

Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς

Η αισιοδοξία αποτελεί το φωτοστέφανο της χριστιανικής φιλοσοφίας και της χριστιανικής ιστορίας. Αισιόδοξος ήταν ο Θεμελιωτής του Χριστιανισμού, ο πιο Αισιόδοξος από όλους τους αισιόδοξους στον κόσμο.

Παρέμενε αισιόδοξος και όταν εγκαταλελειμένος από όλους προσευχόταν μόνος στον Θεό, εκείνη την μοιραία νύχτα πριν αρχίσει η τραγωδία. Και τότε που τον σύρανε από τον Ηρώδη στον Πιλάτο χλευάζοντάς τον. Και τότε που Του έβαλαν αγκάθινο στεφάνι, που Του έσχιζε το θεϊκό Του κεφάλι, και τότε όταν υπό το βάρος του Σταυρού έβγαινε έξω από τα Ιεροσόλυμα, που Τον αποχαιρετούσαν με γέλια, με κατάρες και με τον ήχο των αδύναμων δακρύων των γυναικών. Και τέλος όταν το ποτήρι της πίκρας ξεχείλισε και εισήλθε στην ιστορία η λέξη Γολγοθάς, πάλι παρέμεινε αισιόδοξος.

Αισιόδοξοι ήταν και οι Χριστιανοί μάρτυρες. Αφού οι μάρτυρες και οι μεγαλομάρτυρες ήταν αισιόδοξοι, πως εμείς να είμαστε απαισιόδοξοι; Αισιόδοξοι ήσαν όσοι στις ρωμαϊκές αγορές πάλαιψαν με άγρια θηρία, για να διασκεδάσει ο Καίσαρας. Αισιόδοξοι ήσαν όσοι καίγονταν στην πίσσα στις πλατείες για την ψυχαγωγία του Καίσαρα και των γυναικών του. Αισιόδοξοι ήσαν όσοι γύριζαν δεμένοι στον τροχό και όσοι θάφτηκαν ζωντανοί στην γη. Αισιόδοξοι ήσαν εκείνοι που δεν γνώρισαν την ισότητα ούτε την ελευθερία του τύπου. Πώς λοιπόν εμείς να γινόμαστε απαισιόδοξοι; Γιατί να γινόμαστε απαισιόδοξοι; Οι μάρτυρες του Χριστιανισμού όταν καίγονταν στη φωτιά φώναζαν: Εμείς και πάλι πιστεύουμε. Αυτοί και όταν τους έσχιζαν τα θηρία ψιθύριζαν: Εμείς πάλι ελπίζουμε. Πάνω στον σταυρό, κλαίγοντας με λυγμούς έλεγαν: Εμείς και τώρα σας αγαπάμε. Εμείς αγαπούμε την μαρτυρική ζωή μας και προσδοκούμε μια καλύτερη ζωή. Πιστεύουμε στον Ένα και Παντοδύναμο Θεό που κυβερνά τον ήλιο και μετρά όλους τους πόνους μας και όλες τις αδικίες των βασανιστών μας.

Αυτούς τους ανθρώπους που τους κλώτσησαν σαν άχρηστες πέτρες, τους πήρε ο Θεός, ο Κτίστης των πάντων, να αποτελέσουν το θεμέλιο της εκκλησίας Του. Η εκκλησία Του αποτελεί το μεγαλύτερο οικοδόμημα αισιοδοξίας που κτίστηκε στη γη. Η αισιοδοξία του Χριστιανισμού δεν αποτελεί μία απλή πνευματική θεωρία, γιατί είναι δοκιμασμένη και τεκμηριωμένη.

«Δεν θα μπορούσα να αποκαλέσω τον εαυτό μου Χριστιανό, εάν δεν ήμουν αισιόδοξος. Και αν αποκαλούσα τον εαυτό μου Χριστιανό και δεν ήμουν αισιόδοξος, δεν θα ήμουν ειλικρινής Χριστιανός. Και όλοι εσείς ματαίως αποκαλείσθε Χριστιανοί, εάν δεν είσθε αισιόδοξοι. Ο Χριστιανισμός αποτελεί το μέγιστο κάστρο αισιοδοξίας. Ο Χριστιανισμός θεμελιώνεται στην πίστη, την ελπίδα και την αγάπη. Γιατί αυτά τα τρία μόνο σώζουν: η πίστη, η ελπίδα και η αγάπη.

Η πίστη, η ελπίδα και η αγάπη συναποτελούν την αισιοδοξία. Μόνον η αισιοδοξία μάς σώζει. Αν δεν έχουμε αισιοδοξία, δεν έχουμε πίστη. Χωρίς πίστη είμαστε σαν τα ζώα που σήμερα το πρωί σφαγιάστηκαν στο σφαγείο. Χωρίς την αισιοδοξία, όλοι μας είμαστε ανάπηροι. Μεγαλύτερη αναπηρία έχει ο άνθρωπος χωρίς αισιοδοξία παρά ο άνθρωπος χωρίς πόδια. Ο Θεός εν σοφία τα πάντα έκτισε. Στο πρόσωπο του αισιόδοξου καθημερινά πέφτουν οι ακτίνες του ηλίου, του ζεσταίνουν και του φωτίζουν την ψυχή, ενώ το πρόσωπο του απαισιόδοξου μένει χωρίς τον ήλιο, με αποτέλεσμα η ψυχή του να είναι κρύα και σκοτεινή. Ο πρώτος καθημερινά βλέπει τα λουλούδια, ενώ ο δεύτερος τον σκουπιδότοπο. Δεν μπορεί να υπάρξει καμμιά δημιουργία χωρίς αισιοδοξία.

Αδελφοί μου, ας είμαστε αισιόδοξοι. Ας ατενίσουμε τον κόσμο μας την ημέρα, ας δούμε ψηλά στον ουρανό την νύχτα και ας έχουμε πίστη στον Θεό. Υπάρχει ο Δημιουργός, ο Πλάστης του κόσμου και Πατέρας μας. Η σκέψη αυτή, ας είναι η βάση της αισιοδοξίας μας.

Ας είμαστε αισιόδοξοι, επειδή ο θάνατος δεν είναι τόσο τρομακτικός όσο λένε οι φοβισμένοι. Κάθε σπόρος σαπίζει, αφού βλαστήσει και γίνει λουλούδι. Με το θάνατο εμείς σαπίζουμε για να βλαστήσουμε στην άλλη ζωή. Είμαστε παιδιά ενός αθανάτου Πατέρα και έτσι είμαστε και εμείς οι ίδιοι αθάνατοι. Τι είδους Πατέρας θά ήταν Αυτός που δεν θα δημιουργούσε παιδιά όμοια μ’ Αυτόν; Ποιός Πατέρας θα ζούσε δισεκατομμύρια χρόνια και θα είχε γιούς των οποίων η ζωή δεν διαρκεί ούτε εκατο χρόνια;

Ας είμαστε αισιόδοξοι, επειδή κανείς Δίκαιος δεν θα πάει στην κόλαση και ούτε ένας μη μετανιωμένος αμαρτωλός στον παράδεισο. Ο άνθρωπος όμως για να κατορθώσει να εισέλθει στον παράδεισο, πρέπει πρώτα ο παράδεισος να εισέλθει μέσα του…

Ας σκεφτόμαστε αισιόδοξα, επειδή μόνο η αισιόδοξη σκέψη φτάνει μέχρι το Θεό.

Ας είμαστε αισιόδοξοι και με τα συναισθήματά μας, γιατί η αισιοδοξία είναι το φάρμακο της λύπης και η πηγή της αληθινής και αιωνίας χαράς.

Ας είμαστε αισιόδοξοι και με τα έργα μας, επειδή τα καλά έργα μας «υφαίνονται» με τα έργα του Θεού και διατηρούνται αιώνια, όπως και τα έργα του Θεού.

Ας είμαστε αισιόδοξοι, γιατί και η ίδια η ζωή είναι αισιόδοξη και εμείς, οι άνθρωποι, είμαστε οι λαμπρότερες κολόνες και η πιό υψηλή έκφραση της ζωής.

Το να είναι κανείς αισιόδοξος, σημαίνει να ζει και να εκτιμά δίκαια τα δώρο της ζωής.

 

Η ΥΠΟΜΟΝΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΙΣΧΥΡΟΤΕΡΟ ΦΑΡΜΑΚΟ

Είπε Γέρων:

Η υπομονή είναι το ισχυρότερο φάρμακο που θεραπεύει τις μεγάλες και μακροχρόνιες δοκιμασίες. Οι περισσότερες δοκιμασίες μόνο με την υπομονή περνούν. 

Η μεγάλη υπομονή ξεδιαλύνει πολλά και φέρνει θεϊκά αποτελέσματα∙ εκεί που δεν περιμένεις την λύση, δίνει ο Θεός την καλύτερη λύση. 

Να ξέρετε ότι ο Θεός ευαρεστείται, όταν ο άνθρωπος περνά δοκιμασίες και υπομένη αγόγγυστα δοξάζοντας το άγιο όνομά Του. 

Γι’ αυτό να προσευχώμαστε να μας δίνη ο Καλός Θεός υπομονή, ώστε να τα υπομένουμε όλα αγόγγυστα και με δοξολογία. Η ζωή μας σ’ αυτόν τον κόσμο είναι μια συνεχής άσκηση και ο καθένας μας ασκείται με διαφορετικό τρόπο...

 

O AΓΙΟΣ ΗΡΩΔΙΩΝΟΣ Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ

 

---

Τη μνήμη του Αγίου Ηρωδίωνος του Αποστόλου τιμά σήμερα, 28 Μαρτίου, η Εκκλησία μας.

Ο Άγιος Ηρωδίων, ανήκε στο κύκλο των εβδομήκοντα Αποστόλων του Κυρίου. Μετά την ανάληψη του Χριστού, ο Άγιος αφοσιώθηκε στη διάδοση του Ευαγγελίου και υπήρξε συνεργάτης των 12 Αποστόλων και ιδιαίτερα του Απόστολου Πέτρου.

Μετά το μαρτυρικό θάνατο του απόστολου Ανδρέα του Πρωτόκλητου, στην εκκλησία της Πάτρας επίσκοπος έγινε ο Ηρωδίων. Από τη νέα του θέση έδειξε όλες τις αρετές πού τον κοσμούσαν.

Για τη χριστιανική του όμως δράση, συνελήφθη από τούς Ιουδαίους και τούς ειδωλολάτρες. Αφού τον έδειραν άγρια και τον λιθοβόλησαν, στο τέλος τον έσφαξαν με τον πιο ωμό τρόπο.

Έτσι με μαρτυρικό τρόπο επισφράγισε την πίστη του στο Σωτήρα και Λυτρωτή του Κύριο.

Η μνήμη του Αγίου Ηρωδίωνα επαναλαμβάνεται στις 10 Nοεμβρίου.

Απολυτίκιο:
Της Υπάτης φωστήρα και ποιμένα θεόληπτον, του Παρακλήτου σε χάρις, Ηρωδίων ανέδειξεν εν ταύτη γαρ Απόστολε το φως εκήρυξας το θείον του Χριστού, και ωδήγησας προς πίστιν την αληθήν τους ευσεβώς βοώντάς σοι δόξα τω δεδωκότι σοι ισχύν, δόξα τω στεφανώσαντι, δόξα τω χορηγούντι διά σού, ημίν τα κρείττονα.

AΓΑΠΑ ΚΑΘΕ ΑΝΘΡΩΠΟ ΑΔΙΑΦΟΡΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΜΑΡΤΙΑ ΤΟΥ

 

Πνευματικές διδαχές του Αγίου Ιωάννη της Κρονστάνδης

Όπως ο Τριαδικός Θεός είναι μια ύπαρξη, έτσι πρέπει να είμαστε κι εμείς ενωμένοι σαν ένας άνθρωπος, ένας νους, μια θέληση, μια καρδιά, μια καλοσύνη, χωρίς την παραμικρή κοινωνία με το κακό.

Εκείνος που αγαπά τον Θεό και ενώνεται μαζί Του, κατά φυσική συνέπεια αγαπά και τον πλησίον και ενώνεται μαζί του. Γιατί ο πλησίον είναι εικόνα του Θεού.

Περισσότερο απ’ όλα να μαθαίνετε τη γλώσσα της αγάπης, την πιο ζωντανή, την πιο εκφραστική γλώσσα. Χωρίς αυτήν, η γνώση ξένων γλωσσών δεν παρέχει καμιάν ουσιαστική ωφέλεια.

Η σπατάλη είναι κλοπή της περιουσίας των φτωχών γιατί το πλεόνασμά μας ανήκει σ’ αυτούς… Πρέπει να ευεργετούμε και να βοηθούμε ακατάπαυστα τους συνανθρώπους μας, πρέπει να τους ευεργετούμε όλους, χωρίς να ξεχωρίζουμε πρόσωπα ή καταστάσεις… Τίποτα δεν δίνουμε από τα δικά μας, γιατί όλα προέρχονται από τον Θεό.

Αγάπα κάθε άνθρωπο, αδιαφορώντας για την αμαρτία του. Εκείνο που θα βλέπεις σε κάθε άνθρωπο είναι η εικόνα του Θεού.

Η αγάπη αναπαύει την καρδιά, την ανακουφίζει, τη ζωογονεί. Το μίσος, απεναντίας, την ταλαιπωρεί, τη βασανίζει, την ταράζει. Όποιος, λοιπόν, μισεί, είναι ο πιο ανόητος ανάμεσα στους ανοήτους, καθώς γίνεται τύραννος του ίδιου του εαυτού του…

Μισείς τον εχθρό σου; Να ξέρεις ότι είσαι τρελός. Γιατί; Επειδή, όσο κι αν σε πολεμάει ο εχθρός σου εξωτερικά, εσύ πολεμάς περισσότερο τον εαυτό σου εσωτερικά. Και αυτό δεν είναι ο πιο σκληρός διωγμός, το να βασανίζεις τον εαυτό σου με το μίσος προς τον εχθρό σου;…

Ό,τι ειπώθηκε για το μίσος, αφορά και τα άλλα πάθη. Ο ίδιος ο Κύριος όρισε να τιμωρούμαστε μέσα σ’ αυτά και απ’ αυτά. Κάθε πάθος είναι κι ένας βασανιστής, ένας δήμιος. Ο άνθρωπος που κάνει κάποιο κακό, τιμωρείται με το ίδιο το κακό που κάνει, με το ίδιο το πάθος στο οποίο είναι δούλος.

Σε μια προσευχητική καταγραφή του στο ημερολόγιό του ο άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης λέει στον Θεό: «Σε ασπάζομαι, Πατέρα και Δημιουργέ! Χαϊδεύομαι από την αγάπη Σου. Σε κάθε καρπό της γης, σε κάθε ρόγα σταφυλιού, σε κάθε σπόρο σιταριού, σε κάθε ψίχουλο ψωμιού διακρίνω την αγάπη Σου… Ενώ μας χαρίζεις τόσα δώρα εδώ στη γη, μας ετοίμασες κι έναν θησαυρό γλυκύτητας στον ουρανό, μιαν άρρητη ευφροσύνη, που πηγάζει από την απέραντη αγαθότητα και ωραιότητά Σου. Αυτές ευφραίνουν όλες τι χορείες και τις συνάξεις των αγίων αγγέλων».

Ο άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης μοίραζε τόσα από τα πενιχρά του έσοδα, που για το σπίτι δεν έμεναν ούτε τα απαραίτητα χρήματα. Γι’ αυτό, όταν έγινε καθηγητής στο Γυμνάσιο, ο ταμίας δεν έδινε τον μισθό του στον ίδιο, αλλά στην πρεσβυτέρα.

Αλλά ο άγιος δεν περιόριζε την υλική του βοήθεια προς τους φτωχούς σε χρηματικές μόνο προσφορές. Συχνά τους αγόραζε ο ίδιος ό,τι είχαν ανάγκη. Και στους αρρώστους, που δεν είχαν κανέναν να τους φροντίσει, έφερνε γιατρούς και αγόραζε φάρμακα.