Η
Μονή Τσούκας, κοντά στο χωριό Ελληνικό Ιωαννίνων, χτίστηκε το 1190 σε
υψόμετρο 760 μέτρων στο χείλος γκρεμού με θέα στη χαράδρα του Αράχθου. Η
ίδρυσή της οφείλεται σε θαύμα της ιερής εικόνας της Παναγίας που έως
και σήμερα κοσμεί το εσωτερικό του ναού του μοναστηριού. Σύμφωνα,
λοιπόν, με την παράδοση στο βράχο Τσούκα βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα
της Παναγίας. Οι κάτοικοι, θέλοντας να προστατεύσουν την εικόνα, έχτισαν
σε κοντινή απόσταση ένα μικρό ξωκλήσι και την τοποθέτησαν στο εσωτερικό
του. Την επόμενη μέρα, όμως, η εικόνα πήγε ξανά και στάθηκε στο ίδιο
σημείο πάνω στο βράχο.
Αυτό
εκλήφθηκε ως θαύμα και έτσι ανεγέρθηκε το μεγάλο μοναστήρι ακριβώς
πάνω από τον τόπο όπου στάθηκε η εικόνα. Πήρε το όνομά της από την
κορυφή ενός λόφου που είναι χτισμένη, καθώς «Τσιούκα Ανάλτα» στα βλάχικα
σημαίνει «υψηλή κορυφή».
