Απ. Παύλος: «Ω, Τιμόθεε, την παρακαταθήκην φύλαξον εκτρεπόμενος τας βεβήλους κενοφωνίας και αντιθέσεις της ψευδωνύμου γνώσεως, ην τινες επαγγελλόμενοι περί την πίστιν ηστόχησαν» (Α Τιμ. στ , 20-21)
Μοναχή: Γέροντα, μερικές φορές νιώθω την ανάγκη να μείνω στο κελλί και να κάνω πνευματικά παρά να πάω στην Ακολουθία.
Άγιος Παΐσιος: Αυτό που θα γίνη στην Ακολουθία, μπορεί να γίνη άλλη ώρα; Δεν μπορεί να γίνη. Ενώ αυτό που θα κάνης στο κελλί, μπορεί να γίνη και άλλη ώρα.
Μοναχή: Στην εκκλησία, Γέροντα, δεν νιώθω πάντα την αλλοίωση που νιώθω στο κελλί.
Άγιος Παΐσιος: Κοίταξε∙ η κατ’ ιδίαν προσευχή είναι προετοιμασία για την κοινή. Η κοινή προσευχή από άποψη ποιότητος μπορεί να είναι κατώτερη από την κατ’ ιδίαν, γιατί στον ναό δεν μπορείς να κινηθής ελεύθερα, όπως όταν είσαι μόνος. Από άποψη όμως ισχύος είναι ανώτερη, γιατί προσεύχονται όλοι μαζί, και άλλου η προσευχή έχει πιο πολλή δύναμη, άλλου πιο πολλή θέρμη, κ.λπ. Αυτές λοιπόν τις δυο-τρεις ώρες που γίνεται η Ακολουθία, πρέπει να είσαι κι εσύ εκεί στην εκκλησία, για να προσευχηθής μαζί με όλους. Τι είπε ο Χριστός; «ὅπου είναι δύο ἤ τρεῖς συνηγμένοι εἰς τό ἐμόν ὄνομα, ἐκεῖ εἰμι ἐν μέσῳ αὐτῶν».
Μοναχή: Γέροντα, με αναπαύει πιο πολύ να μένω στο κελλί, επειδή στην Ακολουθία έχω περίσπαση.
Άγιος Παΐσιος: Η ανάπαυση που νιώθεις εκείνη την ώρα στο κελλί, δεν είναι πραγματική ανάπαυση. Αν κάνης τον αγώνα σου μέσα στην εκκλησία και προσπαθήσης να συγκεντρωθής και να λες την ευχή, τότε θα κάνης σωστή δουλειά και θα βρης την πραγματική ανάπαυση. Να κάνης μια προσπάθεια να ξεπεράσης τις δυσκολίες μέσα στις δυσκολίες∙ αυτό πολύ θα σε βοηθήση. Είναι σαν να εκπαιδεύεσαι στον στρατό με πραγματικές σφαίρες, πράγμα που σε κρατά σε εγρήγορση.
Μοναχή: Γέροντα, στην Ακολουθία ζορίζομαι, γιατί δεν μπορώ να λέω την ευχή και να παρακολουθώ συγχρόνως τις αναγνώσεις και τα ψαλτικά.
Άγιος Παΐσιος: Γιατί ζορίζεσαι; Βλέπω ότι έχεις αγωνία. Λες :«Θέλω να προχωρήσω στον νοερά προσευχή, θέλω να πλουτίσω…». Αυτό έχει μέσα κρυφό εγωισμό, υπερηφάνεια. Όχι ότι δεν αγωνίζεσαι∙ εγώ σου τα λέω και λίγο υπερβολικά. Έχεις καλή διάθεση και ο Χριστός θα σε βοηθήση. Στάσου σαν παιδάκι μπροστά στον Θεό και μη σκέφτεσαι τίποτε. Κινήσου απλά, και θα δης πόση Χάρη θα σου δώση ο Χριστός και η Παναγία. Μπαίνοντας στην εκκλησία να σκέφτεσαι πως μπήκες μέσα στο καράβι, και άφησε τον εαυτό σου στα χέρια του Θεού να σε πάω όπου θέλει.
Μοναχή: Ο ύπνος, Γέροντα, με κλέβει στις Ακολουθίες και μερικές φορές δεν μπορώ να παρακολουθήσω καθόλου. Ύστερα μου λέει ο λογισμός: «Τι έγινε που πήγες στην Ακολουθία, αφού δεν προσευχήθηκες;».
Άγιος Παΐσιος: Και όταν νυστάζης, και όταν σε κλέβη ο ύπνος, το καράβι ταξιδεύει. Μέσα στο καράβι, άλλος χαζεύει, άλλος νυστάζει, άλλος κοιμάται, αλλά το καράβι προχωράει για τον προορισμό του. Εσύ να προσπαθής να μην κοιμάσαι.
Μοναχή: Γέροντα, αν ο νους στην Ακολουθία δεν ασχοληθή με τη προσευχή, είναι κουραστική η Ακολουθία.
Άγιος Παΐσιος: Ναι, γιατί τότε δεν τρέφεται ο άνθρωπος. Όταν ο νους δεν είναι στα θεία νοήματα, η Ακολουθία είναι απλώς μια σωματική άσκηση, ένας κόπος για την αγάπη του Θεού. Πάντως και αυτός που νυστάζει στην εκκλησία και αγωνίζεται να μην τον πάρει ο ύπνος, έχει μεγάλο μισθό. Μήπως δεν είχε κρεβάτι στο κελλί του, να πάη να κοιμηθή; Δυο κοσμικοί πήγαν στο Άγιον όρος σε μια αγρυπνία. Κοιμήθηκαν πρώτα και κατέβηκαν στον ναό στους Αίνους*. Ένας καλόγερος στο στασίδι νύσταζε και αγωνιζόταν να μην κοιμηθή. Ο ένας από τους δύο κοσμικούς,όταν τον είδε, λέει στον διπλανό του: «Κοίτα, οι καλόγεροι κοιμούνται». Τότε ο άλλος του απάντησε σαν τον καλό ληστή: «Δεν ντρέπεσαι; Εμείς κοιμηθήκαμε τόσες ώρες και τώρα ήρθαμε. Δεν θα μπορούσε κι αυτός να πάη στο κελλί του να κοιμηθή; Στρώμα μπορεί να μην έχη, αλλά ένα ξυλοκρέβατο θα έχη».
Μοναχή: Την Ακολουθία, Γέροντα, δεν την χαίρομαι.
Άγιος Παΐσιος: Όλο χαρά να ζητάμε; Βρίσκεσαι στον ναό για τον Χριστό. Στέκεσαι στο στασίδι, ακουμπάς κιόλας τα χέρια και ξεκουράζεσαι λίγο. Να σκέφτεσαι: «Ο Χριστός έχει απλωμένα τα χέρια στον Σταυρό, ενώ εγώ ξεκουράζομαι κιόλας». Έτσι θα νιώσης ανάπαυση.
Μοναχή: Γέροντα, στην Ακολουθία μπορούμε να καθώμαστε;
Άγιος Παΐσιος: Όποιος έχει κάποια δυσκολία, μπορεί να καθήση λίγο. Όποιος όμως έχει το κουράγιο, καλό είναι να στέκεται όρθιος. Αλλά αυτό να το αισθάνεσθε και να το κάνετε από μέσα σας. Όχι να λέτε: «Τώρα θα πάμε στην εκκλησία, θα σταθούμε έτσι, θα έχουμε σκυμμένο το κεφάλι, δε θα κουνηθούμε». Αυτό είναι ένα πράγμα τυπικό, εξωτερικό.
Μοναχή: Πολλές φορές, Γέροντα, δεν μπορώ να συγκεντρωθώ μέσα στην εκκλησία, επειδή πονούν τα πόδια μου από την ορθοστασία. Τι να κάνω;
Άγιος Παΐσιος: Να θυμάσαι το τιμωρητικό ξύλο, στο οποίο έβαλαν τα πόδια του Χριστού και να λες: «Δόξα τω Θεώ, που πονάω». Τότε θα ξεχνάς τον δικό σου πόνο, η καρδιά σου θα γλυκαίνεται και θα λες καρδιακά την ευχή.”
*****
* Δηλαδή προς το τέλους του Όρθρου
** Εννοεί τον έναν από τους
δυο ληστές που είχαν συσταυρωθή μ τον Χριστό, ο οποίος είπε στον άλλο
ληστή: «Οὐ φοβῇ σὺ τὸν Θεόν, ὅτι ἐν τῷ αὐτῷ κρίματι εἶ; Καὶ ἡμεῖς μὲν
δικαίως· ἄξια γὰρ ὧν ἐπράξαμεν ἀπολαμβάνομεν· οὗτος δὲ οὐδὲν ἄτοπον
ἔπραξε». (Βλ. Λουκ. 23, 40-41)
