Σημαντική
προσωπικότητα της Χριστιανοσύνης, κυπριακής καταγωγής, ιδιαίτερα
συνδεδεμένος με την πόλη και το νησί της Κέρκυρας, της οποίας είναι
προστάτης Άγιος. Είναι, επίσης, πολιούχος Άγιος του Πειραιά. Η μνήμη του
εορτάζεται στις 12 Δεκεμβρίου από την Ορθόδοξη Εκκλησία και στις 14 Δεκεμβρίου από την Καθολική.
Σύμφωνα
με την εκκλησιαστική παράδοση, ο Άγιος Σπυρίδων γεννήθηκε περί το 270
στην Άσκια, τη σημερινή Άσσια Αμμοχώστου, που βρίσκεται στα Κατεχόμενα
της Κυπριακής Δημοκρατίας. Καταγόταν από ταπεινή οικογένεια και ήταν
μάλλον εύπορος για τα μέτρα της εποχής, αφού είχε στην κατοχή του
αγροτική γη και κοπάδια προβάτων. Με την προτροπή των γονέων του
παντρεύτηκε μια ενάρετη συγχωριανή του, με την οποία απέκτησε μία κόρη,
ονόματι Ειρήνη. Οι γραμματικές του γνώσεις ήταν περιορισμένες, αλλά χάρη
στην αρετή του και τον άρτιο χριστιανικό του βίο εξελέγη επίσκοπος
Τριμυθούντος (σημερινή Τρεμετουσιά Λάρνακας).
Ο Σπυρίδων ως
επίσκοπος Τριμυθούντος μετείχε στην Α' Οικουμενική Σύνοδο της Νικαίας
(325), η οποία διαμόρφωσε το χριστιανικό δόγμα, και διακρίθηκε ως δεινός
επικριτής του Αρείου. Μάλιστα θαυματούργησε, προσπαθώντας να
αντικρούσει τον αιρεσιάρχη Άρειο, ο οποίος διέδιδε ότι ο Χριστός δεν
είναι Υιός του Θεού, αλλά δημιούργημα του Θεού, αμφισβητώντας το
θεμελιώδες για τον Χριστιανισμό δόγμα της Αγίας Τριάδας. Για να
αποδείξει το αβάσιμο των δοξασιών του Αρείου, έβαλε το αριστερό χέρι
στην τσέπη του κι έβγαλε ένα κεραμίδι. Δείχνοντάς το στους παρισταμένους
στη Σύνοδο, με το δεξί του χέρι έκανε το σημείο του σταυρού και είπε:
-
«Εις το όνομα του Πατρός». Οι πατέρες που παρακολουθούν τη σκηνή,
συγκλονίζονται κυριολεκτικά. Γιατί με τις λέξεις του Σπυρίδωνα, η φωτιά
με την οποία ψήθηκε το κεραμίδι ανέβηκε προς τα πάνω.
- «Και του Υιού», πρόσθεσε. Τότε το νερό με το οποίο ζυμώθηκε το κεραμίδι, έτρεξε προς τα κάτω.
- «Και του Αγίου Πνεύματος» συμπλήρωσε και το χώμα έμεινε στο χέρι του.
Και αμέσως μετά απευθυνόμενος στους παρισταμένους συνοδικούς είπε:
-
Αδελφοί και πατέρες μου, όπως το κεραμίδι αποτελεί ένα πράγμα μιας
ουσίας και μιας φύσεως, αλλά είναι τρισύνθετο - φωτιά, νερό, χώμα - έτσι
κι ο Άγιος Θεός. Αν και δεν πρέπει να παρομοιάσουμε την Άκτιστο και
Υπερούσια αυτή Φύση με κτιστό και φθαρτό δημιούργημα, εν τούτοις για να
κάνουμε τα ακατάληπτα καταληπτά, - ας μας συγχωρήσει το άπειρο έλεός Του
- λέμε και τονίζουμε: Ο Θεός είναι ένας κατά την ουσία και τη φύση.
Αλλά κατά τα πρόσωπα ή τις υποστάσεις είναι Τριαδικός: Πατήρ, Υιός και
Άγιο Πνεύμα. Είναι το λεγόμενο «Θαύμα της Κεράμου», το οποίο αποδίδεται
στον Άγιο Σπυρίδωνα.
Ο Σπυρίδων εκοιμήθη εν ειρήνη το 348 και λόγω
του ενάρετου βίου και των θαυμάτων που ετέλεσε κατατάχθηκε μεταξύ των
Αγίων. Το λείψανό του κατά τον έβδομο αιώνα μεταφέρθηκε στην
Κωνσταντινούπολη για να προφυλαχθεί από τις επιδρομές των αλλοθρήσκων
Αράβων στην Κύπρο. Μετά την άλωση της Πόλης
το 1453 μεταφέρθηκε για ασφάλεια στην ενετοκρατούμενη Κέρκυρα, η οποία
από τότε συνδέεται στενά με τον Άγιο και οι κάτοικοί της επικαλούνται το
όνομά του σε κάθε δύσκολη περίσταση.
Σε ανάμνηση των θαυμάτων του
Αγίου σε καθοριστικές στιγμές της ιστορίας της Κέρκυρας, έχουν
καθιερωθεί τέσσερεις λιτανείες του σκηνώματός του κάθε έτος, οι οποίες
διεξάγονται με ιδιαίτερη λαμπρότητα και την πάροδο του χρόνου έχουν
αποκτήσει και τουριστικό χαρακτήρα:
- Την πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου, για την απαλλαγή του νησιού από πανώλη. Καθιερώθηκε το 1673.
- Την Κυριακή των Βαΐων, για την απαλλαγή του νησιού από πανώλη. Καθιερώθηκε το 1630.
- Το Μεγάλο Σάββατο για την απαλλαγή του νησιού από λιμό, λόγω σιτοδείας. Είναι πιο παλαιά λιτανεία και χρονολογείται από το 1553.
- Την 11η Αυγούστου για τη διάσωση του νησιού από τους Τούρκους το 1716.
Ο Άγιος Σπυρίδων είναι προστάτης των αγγειοπλαστών και της διάσημης ρωσικής οικογένειας των Τολστόι.
Απολυτίκιο Αγίου Σπυρίδωνα
Της συνόδου της πρώτης ανεδείχθεις
υπέρμαχος και θαυματουργός
Θεοφόρε Σπυρίδων, πατήρ ημών,
διό νεκρά συ εν τάφω προσφωνείς
και όφιν εις χρυσούν μετέβαλες,
και εν τω μέλπειν τας αγίας σου ευχάς
αγγέλους έσχες συλλειτουργούντας σοι, Ιερώτατε.
Δόξα τω σε δοξάσαντι, δόξα τω σε στεφανώσαντι,
Δόξα τω ενεργούντι δια σου πάσιν ίασιν.
