Βρίσκομαι
σε ένα ερημικό κελί του Αγ. Όρους. Υπάρχει κόσμος που περιμένει να
μιλήσει με τον Γέροντα του κελιού. Οι υπόλοιποι περιμένουμε να αρχίσει ο
εσπερινός. Στην όμορφη αυτή αναμονή πιάνω συζήτηση με έναν νέο άνθρωπο
που προφανώς περίμενε για εξομολόγηση. Πάνω στην κουβέντα μας και ενώ
μιλούσαμε για την σημερινή κρίση στη Ελλάδα, ακούω μια όμορφη άποψη για
την έννοια της αλλαγής και γενικότερα των ουσιαστικών αλλαγών στην ζωή
μας.
-Πάτερ
μου, οι σημαντικές αλλαγές στην ζωή μας έρχονται μέσα από τον κορεσμό.
Όταν κάποια πράγματα έρθουν και κορεστούν μέσα μας σε τέτοιο βαθμό που
δεν πάει άλλο. Τότε κάτι αρχίζει να γίνεται. Κάτι να αλλάζει. Κάποια
πράγματα να ζητάνε διέξοδο.
Εξ
αφορμής αυτής της κουβέντας σκέφτηκα αρκετά πράγματα που είχα μέσα μου,
για την έννοια της μετάνοιας ή των σημαντικών και ουσιαστικών αλλαγών
που λαμβάνουν χώρα στην ζωή μας.
Πιστεύω
και εγώ ότι ο κορεσμός με την βαθύτερη έννοια της πραγματικότητας που
περιγράφει η λέξη, οδηγεί σε ανατροπές. Αισθάνομαι ότι οι αλλαγές στην
ζωή μας πραγματοποιούνται στην κατάλληλη στιγμή, όταν έρθει το πλήρωμα
του χρόνου στο υπαρξιακό ρολόι μας.
Σαφέστατα
θα πρέπει να είμαστε ανοιχτοί σε αυτή την διαδικασία. Δηλαδή να έχουμε
την κατάλληλη αυτοσυνειδησία, να ρίχνουμε συχνά πυκνά φώς μέσα στο
υποσυνείδητο μας, ώστε όταν θα έρθει αυτή η ώρα να μην σταθούν εμπόδιο
τα σκοτεινά σημεία, οι αδιάλυτες υποθέσεις της ψυχής μας, στην
ενδεχόμενη αλλαγή. Γιατί τις περισσότερες φορές ειδικά σε ανθρώπους που
δεν δουλεύουν τα υπόγεια της ύπαρξης τους, που δεν φωτίζουν, δεν
ξεσκονίζουν, και δεν φροντίζουν για τα ανήλια μέρη της ψυχής τους, οι
αλλαγές δεν μπορούν να γίνουν, ακόμη και σε οριακές καταστάσεις. Δεν
τους το επιτρέπουν τα υποσυνείδητα συμπλέγματα και μπλοκαρίσματα. Ο
ψυχισμός τους, ο νους τους, εφευρίσκουν δεκάδες λογικοφανείς
δικαιολογίες μόνο και μόνο για να μην επέλθει η αλλαγή. Ο νους, ο κρυφός
εαυτός μας, ο δαίμονας μας, δεν θέλει αλλαγές. Προτιμά την συνήθεια όσο
ανυπόφορη, καταπιεστική και καταστροφική κι αν είναι. Φοβάται την
αλλαγή. Την μετάνοια. Την μεταστροφή στο ενδεχόμενο αλλιώς του βίου μας.
Βέβαια
σε πολλές περιπτώσεις, σπάνιες όμως και όχι προσδοκώμενες, έρχεται αυτό
που στην εκκλησία ονομάζουμε Χάρις. Στην επιστήμη της ψυχολογίας και
όχι μόνο τα θεωρούν ως ανερμήνευτα ψυχολογικά φαινόμενα, κατά τα οποία
υπάρχει θεαματική απρουπόθετη ριζική αλλαγή του ανθρώπου σε πολλαπλά
επίπεδα. Πολύ σημαντικές αναφορές σε αυτό το φαινόμενο κάνει ο Σκότ Πεκ
στο καταπληκτικό βιβλίο του «Ο Δρόμος ο Λιγότερο Ταξιδεμένος…» στο
κεφάλαιο «η Χάρις».
Όμως
η Χάρις, δεν είναι προβλέψιμη. Δεν ξέρεις πως, πότε και που θα έρθει,
θα συμβεί. Και κάτι πολύ χρήσιμο και πρακτικό. Όσο την περιμένεις δεν
έρχεται. Όσο την προσδοκάς δεν πρόκειται να
συμβεί. Τουλάχιστον όσο είναι σε επιφανειακό επίπεδο. Γιατί στο βαθύτερο
εαυτό μας, νομίζω ότι η ανέκφραστη επιθυμία παίζει το ρόλο της. Είναι
το ναι, ελθέτω η Χάρις, που δεν υπόθηκε αλλά αναζητήθηκε σφόδρα.
Δεν
πρέπει να μας διαφεύγει ότι, η μετάνοια για την συντριπτική πλειοψηφία
των ανθρώπων είναι μια χρόνια, επίπονη σκληρή μάχη και πάλη με τον εαυτό
τους.
Αλλαγές
γίνονται αλλά είναι ήπιες, αργές, σχεδόν αδιόρατες στην φαντασμαγορία
του εγώ μας. Το εγώ που θέλει ή το έμαθαν να θέλει- εδώ έχει σημαντική
ευθύνη και η θρησκεία- μεγάλες και θεαματικές αλλαγές. Ενώ στην
πραγματικότητα της ζωής οι αλλαγές γίνονται αργά και σταθερά και τις
αισθάνεσαι ή τις αναγνωρίζεις στην καθημερινή αντιμετώπιση του εαυτό σου
και του κόσμου. Βέβαια σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν
εξαιρέσεις. Θαύματα και θαυμαστά, που ωστόσο όμως εάν τα περιμένεις ως
αυτοσκοπό, χάνεις την πραγματιστική δυνατότητα της όποιας αλλαγής και
κυρίως σπέρνεις απογοήτευση και ματαίωση, για το ενδεχόμενο, που δεν
έρχεται και όλο αργεί να συμβεί στην ζωή σου.
Νομίζω,
ότι δεν πρέπει να περιμένουμε το «ξεχωριστό» να συμβεί. Ούτε όμως και
να κλεινόμαστε απέναντι του. Το θαύμα, είναι ακριβώς θαύμα επειδή είναι
απρόβλεπτο, απρόσμενο, μη αναμενόμενο. Ποθούμενο ναι, σίγουρα, αλλά όχι
αυτοσκοπός.
Πρέπει
να εργαζόμαστε όσο μπορούμε με τον εαυτό μας. Μέσα από την άσκηση, την
πειθαρχία, την προσευχή, την παρατήρηση του εσώτερου βίου μας. Αυτή η
διαδικασία μπορεί για εμάς τους Ορθοδόξους Χριστιανούς να
πραγματοποιηθεί μέσα από την προσευχή και την Θεια Λειτουργία, καθώς και
με τον καθημερινό «διαλογισμό» στις κινήσεις του ψυχισμού μας. Ίσως οχι
πάντα επιτυχώς αλλά δεν έχει σημασία αυτό. Σημασία έχει να βρισκόμαστε
ανοιχτοί στα ενδεχόμενα. Στα μυστήρια που υπάρχουν μέσα μας και έξω από
εμάς ως πραγματικότητες και συγχρόνως δυνατότητες ανάπτυξης και
εξέλιξης. Να μην κλεινόμαστε, αλλά να είμαστε σε διαρκή διαστολή της
ύπαρξης.
Είναι
εξίσου σημαντικό και δεν πρέπει να μας διαφεύγει, ότι σε όποια
προσπάθεια κάνουμε, πρέπει να υπάρχει μέσα και το σώμα. Δηλαδή η άσκηση
και κινητοποίηση του σώματος. Είναι άκρως απαραίτητο ειδικά στην
σύγχρονη μορφή κοινωνικού βίου. Σε παλαιότερες εποχές αυτή η ανάγκη δεν
τονίστηκε όσο θα έπρεπε διότι στην καθημερινή ζωή του ανθρώπου
κυριαρχούσε η σωματική άσκηση και κόπωση. Σήμερα όμως επιβάλλεται να
ασκείται το σώμα μας για πολύ συγκεκριμένους λόγους. Περισσότερα όμως σε
κάποια άλλη ανάρτηση όπου θα μιλήσουμε για μια σύγχρονη μορφή ασκητικής πραγμάτωσης.
π. Λίβυος
