Prayer Before the Meal, 1882 - Vincent van Gogh
[...]«Ὁ
Κύριος ἀναβλέψας εἰς τὸν οὐρανόν». Ήθελε μ’ αυτό να δείξει ότι και η
βροχή και ο ήλιος και οι εύκρατοι καιροί, από τον Θεό των φώτων
έρχονται, από τον Θεόν παντός αγαθού. Όλα από εκεί έρχονται. Ο Θεός
είναι η πηγή παντός αγαθού.
«Ὁ Κύριος –όπως λέγει ο Ζιγαβηνός, ένας ερμηνευτής- ἀνέβλεψεν εἰς τὸν οὐρανόν, τιμῶν τε τὸν Πατέρα καὶ διδάσκων μὴ πρότερον ἅπτεσθαι τραπέζης, ἕως ἂν εὐχαριστήσωμεν τῷ Θεῷ, τῷ χορηγῷ τῆς τροφῆς καὶ τὴν εὐλογίαν ταύτης οὐρανόθεν ἑλκύσωμεν»
«Ο Κύριος», λέγει ο ερμηνευτής, «ανέβλεψε εις τον ουρανόν και τιμώντας τον Πατέρα αλλά και διδάσκοντας τίποτα να μην εγγίζομε από το τραπέζι μας, εάν προηγουμένως δεν ευχαριστήσομε τον Θεόν, που είναι ο χορηγός της τροφής και από εκεί να ελκύσομε την ευλογίαν».Όλη αυτή η κίνησις του Κυρίου, που πήρε τις τροφές και τις ανέφερε και εδόξασε τον Θεόν Πατέρα, μπροστά μάλιστα στα μάτια των μαθητών Του και μπροστά στα μάτια του πλήθους, ήταν ένα θαυμάσιον εποπτικόν μάθημα, πώς πρέπει να ενεργεί κανείς μπροστά στα αγαθά του Θεού.
Μας έδωσε, λοιπόν, αυτό το μάθημα. Πρέπει να κάνομε προσευχή στον Θεό προ της τραπέζης, για να ευλογηθούν από τον Θεό εκείνα τα οποία μας έχει δώσει.
Πρέπει ακόμη να ακολουθήσει ευχαριστήριος προσευχή, μετά το τέλος του
τραπεζιού, για την αγάπη την δική Του, που μας το γέμισε το τραπέζι μας.
Μπορούσε να είχε μείνει άδειο… Η ευλογία προ της τραπέζης και μετά την
τράπεζα, είναι αναγκαιοτάτη. Αν αρχίσομε να τρώμε χωρίς ευλογία, σημαίνει ότι οικειοποιηθήκαμε τα αγαθά, ειδωλολατρούντες. Το αντιλαμβάνεστε αυτό; Γιατί απλούστατα δεν έκλεισε ο κύκλος «από τον Θεό, με τον Θεό, για τον Θεό».
Και όπως λέγει ο Απόστολος Παύλος «ἐξ οὗ καὶ δι’ οὗ καὶ εἰς Αὐτὸν τὰ πάντα»: «Εκ του Οποίου Θεού και με τον Οποίον Θεόν, με την βοήθειά Του και εις Αυτόν πρέπει να ξαναγυρίσουν τα πάντα».
Συνεπώς,
αν δεν κλείσω αυτόν τον κύκλο, γιατί ο Θεός μου τα έδωσε τα αγαθά, τα
παίρνω, τα τρώγω, δεν αναφέρομαι στον Θεό, και συνεπώς η τροφή σταματά
σε μένα, άρα ειδωλολατρώ. Τι θα πει «ειδωλολατρία«;Θα πει «μένω στην κτίσιν». Γιατί βλέπω μόνον την κτίσιν. Δεν βλέπω τον Κτίστην. Αυτό θα πει «ειδωλολατρώ». Έτσι, καθένας που τρώει και δεν προσεύχεται, είναι ένας ειδωλολάτρης.
Χωρίς ευλογία, ακόμα, στο τραπέζι υπάρχει πάρα πολύς κίνδυνος. Κίνδυνος πρώτα πρώτα αμαρτίας. Ένα τραπέζι που δεν ευλογήθηκε, θα οδηγηθεί ίσως στη μέθη. Δεν είδα εγώ τραπέζι που ευλογήθηκε, οι συνδαιτημόνες να φθάσουν να μεθύσουν. Είναι πιθανόν, λοιπόν, να οδηγηθεί στη μέθη. Να οδηγηθεί στη γαστριμαργία, στην αισχρολογία. Βρώμικα πράγματα να λέγονται. Εις την έριδα· να αρχίσουν να μαλώνουν. Κι εις αυτό το έγκλημα ακόμη. Λίγες φορές γίνονται εγκλήματα επάνω εις το τραπέζι; Και εις αυτόν τον αιφνίδιον θάνατον. Βλέπετε πόσα κακά; Για να πει ο Απόστολος Παύλος: «Μή κώμοις καί μέθαις». Ο «κῶμος» είναι το γλεντοκόπημα στο τραπέζι, το άσωτον γλεντοκόπημα. «Μὴ κώμοις -δοτική πληθυντικού- καὶ μέθαις, μὴ ἔριδι καὶ ζήλῳ».
Χωρίς ευλογία, ακόμα, στο τραπέζι υπάρχει πάρα πολύς κίνδυνος. Κίνδυνος πρώτα πρώτα αμαρτίας. Ένα τραπέζι που δεν ευλογήθηκε, θα οδηγηθεί ίσως στη μέθη. Δεν είδα εγώ τραπέζι που ευλογήθηκε, οι συνδαιτημόνες να φθάσουν να μεθύσουν. Είναι πιθανόν, λοιπόν, να οδηγηθεί στη μέθη. Να οδηγηθεί στη γαστριμαργία, στην αισχρολογία. Βρώμικα πράγματα να λέγονται. Εις την έριδα· να αρχίσουν να μαλώνουν. Κι εις αυτό το έγκλημα ακόμη. Λίγες φορές γίνονται εγκλήματα επάνω εις το τραπέζι; Και εις αυτόν τον αιφνίδιον θάνατον. Βλέπετε πόσα κακά; Για να πει ο Απόστολος Παύλος: «Μή κώμοις καί μέθαις». Ο «κῶμος» είναι το γλεντοκόπημα στο τραπέζι, το άσωτον γλεντοκόπημα. «Μὴ κώμοις -δοτική πληθυντικού- καὶ μέθαις, μὴ ἔριδι καὶ ζήλῳ».
Τραπέζι
που δεν ευλογείται έχει σαν αποτέλεσμα ακόμη, η τροφή την οποία πήραμε
να μην είναι «θρεπτική» (την λέξη «θρεπτική» την βάζω εντός
εισαγωγικών). Να μην είναι ωφέλιμη. Και ακόμη σε καιρό κάποιας πείνας,
κάποιας ανεπαρκείας, ανεχείας, τότε πέφτει λίμα. Έχετε ακούσει την λέξη
«λίμα»; «Λίμαξε», λέμε, «αυτός». Έτσι λίμα είναι στη νεοελληνική το
ρήμα, είναι η αχορτασιά. Τρως, τρως, τρως και δεν χορταίνεις. Τρως και
δεν χορταίνεις. Πέφτει αυτή η λίμα. Γιατί; Γιατί το τραπέζι δεν
ευλογήθηκε. Αυτό το τελευταίο το λέγει ο Θεός κάπου στην Παλαιά Διαθήκη.
Αντίθετα, αν το τραπέζι ευλογηθεί, τότε ο Θεός, το σημαντικότερο από όλα, είναι συνδαιτημόνας μας! Ακούστε αυτό το σημείο. Είναι συνδαιτημόνας μας.
Αντίθετα, αν το τραπέζι ευλογηθεί, τότε ο Θεός, το σημαντικότερο από όλα, είναι συνδαιτημόνας μας! Ακούστε αυτό το σημείο. Είναι συνδαιτημόνας μας.
Ξέρετε
τι σημαίνει; Όπως στις παλιές θυσίες έπαιρναν πίσω ένα μέρος του ζώου
που εθυσιάστηκε στον Θεό, το έπαιρνε ο νοικοκύρης, ο οικοδεσπότης και
εκάθητο όλη η οικογένεια, ο προσήλυτος, λέγει, ο επισκέπτης, όλοι οι
πάντες κι έτρωγαν αυτό το υπόλοιπον της θυσίας. Αυτό σήμαινε ότι εγίνετο
συνδαιτημόνας, ομοτράπεζος, δηλαδή, Αυτός ο Θεός.
Όταν,
λοιπόν, κάνομε την προσευχή μας, θα σας το πω λίγο πιο κάτω στην ευχή
της τραπέζης, ο Θεός είναι μαζί μας, είναι συνδαιτημόνας μας. Κάθεται κι
Εκείνος μαζί μας και –εντός εισαγωγικών- «τρώει μαζί μας». Τότε μία
τέτοια τράπεζα, γίνεται τράπεζα πολλών ευλογιών. Μπορείτε να
φανταστείτε, αγαπητοί μου, όταν ο Κύριος εκαλείτο, και εκαλείτο πολλές
φορές, και επήγαινε σε κάποια τραπέζια για να φάει, μπορείτε να
φανταστείτε το τραπέζι εκείνο που έτρωγε ο Κύριος, τι πηγή ευλογίας ήτο;
Τι διδασκαλία ελέγετο επάνω εις το τραπέζι; Είναι εκπληκτικό. Εκείνα, λοιπόν, τα τραπέζια που έχουν την ευλογία του Θεού, έχουν και όλα τα αγαθά. Και πνευματικά αγαθά. Όχι μόνο υλικά.
Το δε τραπέζι που ευλογείται, λέει ο 36ος Ψαλμός, οι άνθρωποι «ἐν ἡμέραις λιμοῦ χορτασθήσονται». Όταν θα πέσει πείνα, τότε οι άνθρωποι που ζητούν την ευλογία του Θεού στο τραπέζι τους, αυτοί θα χορτάσουν. Ενώ θα υπάρχει λιμός. Αυτοί θα χορτάσουν.Στο ευλογημένο, ακόμη, τραπέζι εκφράζεται η ενότητα της οικογένειας. Εκφράζεται η ενότητα των ανθρώπων που θα καθίσουν σε αυτό το ίδιο τραπέζι.
Και όπως λέγει ακόμη ο Ιερός Χρυσόστομος και μην το ξεχάσετε ποτέ: «Τραπέζι που αρχίζει και τελειώνει με προσευχή, ποτέ δεν θα μείνει αδειανό».
Βέβαια, ένα τραπέζι θα ευλογηθεί, αν δεν υπάρχει σε αυτό η προκλητική ποικιλία και η σπατάλη. Και η προκλητική ποικιλία ως αλαζονεία του βίου, ως επίδειξη, ότι να, έχομε… Κι ακόμη, η σπατάλη. Να πετάξουμε. Ιδίως αυτά τα πολυτελή τραπέζια, παίρνουν μια μπουκιά οι άνθρωποι από το κάθε φαγητό, όλα τα άλλα, τι φοβερό, στα σκουπίδια… Πέταμα! Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Κύριος, την υπάρχουσα ήδη τροφή των μαθητών Του, γιατί είχαν πάρει κάποια ψωμιά, πέντε βρέθηκαν και δύο ψάρια, για να φάνε, γιατί είχαν απομονωθεί, ο Κύριος και οι μαθηταί Του –προσέξτε- για να ξεκουραστούν ολίγον. «Δεῦτε ἀναπαύεσθε ὀλίγον». Αλλά δεν τα κατάφεραν να ξεκουραστούν. Ο λαός είδε πού πήγαν, έψαξαν, τους βρήκαν. Και τόσο τους απησχόλησαν. Και ο λαός έφαγε και το φαΐ τους. Όχι, δεν τους το έφαγε. Μάλιστα σήκωσαν πιο πολλά· απ’ τα περισσεύματα, δώδεκα κοφίνια. Και όπως σας είπα προηγουμένως, το ψωμί και τα ψάρια ήταν μία λιτή τροφή. Αυτή, λοιπόν, την υπάρχουσαν τροφήν, ο Κύριος τώρα την ευλογεί[...]
Βέβαια, ένα τραπέζι θα ευλογηθεί, αν δεν υπάρχει σε αυτό η προκλητική ποικιλία και η σπατάλη. Και η προκλητική ποικιλία ως αλαζονεία του βίου, ως επίδειξη, ότι να, έχομε… Κι ακόμη, η σπατάλη. Να πετάξουμε. Ιδίως αυτά τα πολυτελή τραπέζια, παίρνουν μια μπουκιά οι άνθρωποι από το κάθε φαγητό, όλα τα άλλα, τι φοβερό, στα σκουπίδια… Πέταμα! Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Κύριος, την υπάρχουσα ήδη τροφή των μαθητών Του, γιατί είχαν πάρει κάποια ψωμιά, πέντε βρέθηκαν και δύο ψάρια, για να φάνε, γιατί είχαν απομονωθεί, ο Κύριος και οι μαθηταί Του –προσέξτε- για να ξεκουραστούν ολίγον. «Δεῦτε ἀναπαύεσθε ὀλίγον». Αλλά δεν τα κατάφεραν να ξεκουραστούν. Ο λαός είδε πού πήγαν, έψαξαν, τους βρήκαν. Και τόσο τους απησχόλησαν. Και ο λαός έφαγε και το φαΐ τους. Όχι, δεν τους το έφαγε. Μάλιστα σήκωσαν πιο πολλά· απ’ τα περισσεύματα, δώδεκα κοφίνια. Και όπως σας είπα προηγουμένως, το ψωμί και τα ψάρια ήταν μία λιτή τροφή. Αυτή, λοιπόν, την υπάρχουσαν τροφήν, ο Κύριος τώρα την ευλογεί[...]
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ από απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Α θ α ν α σ ί ο υ Μ υ τ ι λ η ν α ί ο υ με θέμα:«Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΣΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙ»ΚΥΡΙΑΚΗ Η΄ΜΑΤΘΑΙΟΥ[: Ματθ.14,14-22]
[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 29-7-1990] [Β23]
