Δεν είναι δυνατόν αδελφοί μου να ελπίζουμε στην εν Χριστώ σωτηρία μας εάν δεν
έχουμε φρόνημα ταπεινό.
"Ο Θεός υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν" (Επιστ. Ιακ. 4,6)
-------------------------------------------
Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος σημειώνει: Όποιος την ενυμφεύθη (την ταπείνωση) είναι ήπιος, προσηνής, ευκατάνυκτος, ευσπλαγχνικός περισσότερο από κάθε άλλον. Είναι ακόμη γαλήνιος, χαρωπός, ευκολοκυβέρνητος, άλυπος, άγρυπνος, άοκνος, και -γιατί να λέγω πολλά;- απαθής∙ αφού «έν τη ταπεινώσει ημών εμνήσθη ημών ο Κύριος και ελυτρώσατο ημάς έκ των εχθρών ημών» (Ψαλμ. ρλε΄ 23-24) και έκ των παθών και μολυσμών...
Άλλο πράγμα είναι το να υπερηφανεύεται κανείς, και άλλο το να μην υπερηφανεύεται, και άλλο το να ταπεινώνεται. Ο πρώτος καθημερινώς κρίνει τους άλλους∙ ο δεύτερος δεν κρίνει τους άλλους, πλήν όμως δεν κατακρίνει και τον εαυτόν του· ο δε τρίτος, αν και απηλλαγμένος από την καταδίκη, καταδικάζει ο ίδιος συνεχώς τον εαυτόν του.
Άλλο πράγμα είναι το να ταπεινοφρονή κανείς, και άλλο το να αγωνίζεται να ταπεινοφρονή, και άλλο το να επαινή τον ταπεινόφρονα. Το πρώτο είναι των τελείων, το δεύτερο των αληθινών υποτακτικών, και το τρίτο όλων των πιστών...
Θα γνωρίσης και δεν θα απατηθής ότι απέκτησες μέσα σου την οσία αυτή ουσία, δηλαδή την ταπείνωσι, από το πλήθος του αρρήτου φωτός και από τον απερίγραπτο έρωτα της προσευχής. Πρίν κατακτηθούν αυτά προηγείται μία κατάστασις, κατά την οποία η καρδιά δεν περιφρονεί τους αμαρτάνοντας ούτε κατακρίνει τα αμαρτήματά τους. Και πρίν από αυτή την κατάσταση προηγείται άλλη, κατά την οποία η καρδιά μισεί κάθε κενοδοξία.
Όταν ιδής ή ακούσης ότι κάποιος μέσα σε ολίγα έτη απέκτησε πολύ μεγάλη απάθεια, να ξέρης ότι δεν εβάδισε άλλη, αλλά τούτη την μακαρία και σύντομη οδό.
"Ο Θεός υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν" (Επιστ. Ιακ. 4,6)
-------------------------------------------
Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος σημειώνει: Όποιος την ενυμφεύθη (την ταπείνωση) είναι ήπιος, προσηνής, ευκατάνυκτος, ευσπλαγχνικός περισσότερο από κάθε άλλον. Είναι ακόμη γαλήνιος, χαρωπός, ευκολοκυβέρνητος, άλυπος, άγρυπνος, άοκνος, και -γιατί να λέγω πολλά;- απαθής∙ αφού «έν τη ταπεινώσει ημών εμνήσθη ημών ο Κύριος και ελυτρώσατο ημάς έκ των εχθρών ημών» (Ψαλμ. ρλε΄ 23-24) και έκ των παθών και μολυσμών...
Άλλο πράγμα είναι το να υπερηφανεύεται κανείς, και άλλο το να μην υπερηφανεύεται, και άλλο το να ταπεινώνεται. Ο πρώτος καθημερινώς κρίνει τους άλλους∙ ο δεύτερος δεν κρίνει τους άλλους, πλήν όμως δεν κατακρίνει και τον εαυτόν του· ο δε τρίτος, αν και απηλλαγμένος από την καταδίκη, καταδικάζει ο ίδιος συνεχώς τον εαυτόν του.
Άλλο πράγμα είναι το να ταπεινοφρονή κανείς, και άλλο το να αγωνίζεται να ταπεινοφρονή, και άλλο το να επαινή τον ταπεινόφρονα. Το πρώτο είναι των τελείων, το δεύτερο των αληθινών υποτακτικών, και το τρίτο όλων των πιστών...
Θα γνωρίσης και δεν θα απατηθής ότι απέκτησες μέσα σου την οσία αυτή ουσία, δηλαδή την ταπείνωσι, από το πλήθος του αρρήτου φωτός και από τον απερίγραπτο έρωτα της προσευχής. Πρίν κατακτηθούν αυτά προηγείται μία κατάστασις, κατά την οποία η καρδιά δεν περιφρονεί τους αμαρτάνοντας ούτε κατακρίνει τα αμαρτήματά τους. Και πρίν από αυτή την κατάσταση προηγείται άλλη, κατά την οποία η καρδιά μισεί κάθε κενοδοξία.
Όταν ιδής ή ακούσης ότι κάποιος μέσα σε ολίγα έτη απέκτησε πολύ μεγάλη απάθεια, να ξέρης ότι δεν εβάδισε άλλη, αλλά τούτη την μακαρία και σύντομη οδό.
-------------------------------------------
Καταλαβαίνουμε αδελφοί μου ότι η αρχή, η ασφάλεια και η πρόοδος στην πνευματική ζωή βρίσκεται στην ταπείνωση. Σ' αυτήν την μακαρία κατάσταση κατα την οποία βλέπουμε τα πράγματα απλά· αντιμετωπίζουμε τους άλλους με έλεος και συγκατάβαση· εντρυφούμε στην προσευχή και όχι στις ζωές των άλλων· ακούμε και υπακούμε τον λόγο του Θεού με προθυμία και χαρά· παραδινόμαστε χωρίς αντίσταση στο θέλημα του Θεού· υποδεχόμαστε τις δοκιμασίες της ζωής ως ευλογίες.
-------------------------------------------
Έλεγε ο Γέροντας Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός: Κάθε πτώση ή αποτυχία έχει αρχή και ρίζα την απώλεια του ταπεινού φρονήματος.
-------------------------------------------
Να λοιπόν γιατί δεν προοδεύουμε πνευματικά. Να λοιπόν η αιτία, η πηγή των πνευματικών μας εκτροπών. Μοιχεύουμε πνευματικά διότι είμαστε προσκολλημένοι στον εαυτούλη μας, στην αξιοπρέπειά μας, στην "αρετή" μας. Δεν έχουμε δυστυχώς την τόλμη να δούμε κατάματα την κακία μας, την εμπάθειά μας, την αμαρτία μας.
-------------------------------------------
Ασκούμαστε μα δεν ταπεινωνόμαστε, γι'αυτό και κουραζόμαστε αντί να ξεκουραζόμαστε. Τηρούμε κάποιους κανόνες της Εκκλησίας μας αλλά συγχρόνως μέσα μας δεσπόζει ο εγωισμός μας που γεννά την γκρίνια, την ζήλια, την κατάκριση, την πολυλογία, την πορνεία, την γαστριμαργία, την απροθυμία για προσευχή και μελέτη του Θείου Λόγου. Ό,τι κάνουμε γίνεται πλέον τυπικά ως κάτι το καταναγκαστικό και όχι ελεύθερα και με χαρά. Γι'αυτό και η ασκητική ζωή που μας προτείνει η Εκκλησία μας φέρνει μια δυσαρέσκεια, μια κατήφεια. Ακούμε για νηστεία και προσευχή, για μελέτη του Θείου Λόγου και εγκράτεια, για σιωπή και νήψη, για μετάνοια και συντριβή, για υπακοή και αυταπάρνηση και μας φαίνονται όλα αυτά ακραία.
Η αλήθεια όμως είναι ότι μας κουράζουν οι πνευματικές ασκήσεις όχι γιατί είναι ακραίες και υπερβολικές αλλά διότι δεν πετάμε από πάνω μας το βάρος του "εγώ" μας.
-------------------------------------------
Όταν ζω με ταπείνωση τότε όλα μοιάζουν ελαφρά και εύκολα, όχι γιατί είναι τόσο εύκολα και ελαφρά αλλά διότι η Χάρις του Θεού σκηνώνει μέσα στον άνθρωπο και του προσφέρει ουράνια παρηγοριά και ενίσχυση.
-------------------------------------------
Εάν δεν ταπεινωθούμε δεν μπορούμε να σωθούμε. Η εν Χριστώ ολοκλήρωσή μας, η σωτηρία μας, έρχεται μέσα από αυτήν την ταπείνωση που γεννά την μετάνοια και την ανεξικακία, την απλότητα και την υπακοή, την προσευχή και την αγάπη.
-------------------------------------------
Ταπεινός δεν σημαίνει χαζός (κι ας θεωρείται έτσι από τους ανθρώπους που ζούμε μέσα στην αιχμαλωσία του κοσμικού φρονήματος). Ταπεινός σημαίνει ότι ο άνθρωπος είναι έτοιμος να υπακούσει στο θέλημα του Θεού, ότι έτοιμος να υπομείνει την όποια δοκιμασία μέσα στην καθημερινότητα του βίου.
-------------------------------------------
Δεν είναι εύκολη η απόκτηση της ταπείνωσης. Μάλλον, δεν είναι επιθυμητή από εμάς η απόκτησή της. Δεν θέλουμε την ταπείνωση (αυτό είναι το φοβερό) διότι τότε θα πρέπει να παραιτηθούμε από τα δικαιώματά μας και από την υπεράσπιση του καλού μας ονόματος· θα πρέπει να γίνουμε νεκροί όχι μόνο προς τις ύβρεις αλλά και προς τους επαίνους.
-------------------------------------------
Όποιος αρνείται να ταπεινωθεί είναι σα να λέγει στον Θεό ότι δεν θέλω να σωθώ.
-------------------------------------------
Η ελπίδα μας είναι στο ότι ακόμα και η παραδοχή της έλλειψης της ταπείνωσης από την ζωή μας και η συντριβή της καρδιά μας με μετάνοια δείχνει ότι κάποια ίχνη ταπείνωσης υπάρχουν μέσα μας.
-------------------------------------------
Γι' αυτό και ελπίζουμε προσευχόμενοι: "Χριστέ μου, γνωρίζω την προσκόλληση στο εγώ μου, ξέρω τα λάθη και την αμαρτία μου γι'αυτό και κλαίω. Κλαίω γιατί εγώ είμαι ο μεγάλος άδικος προς τον εαυτό μου, κλαίω γιατί ελεύθερα μένω αιχμάλωτος στα πάθη και την φιλαυτία μου, στην έπαρση και στην υπερηφάνεια. Γι'αυτό κλαίω Χριστέ μου. Δες αυτά τα δάκρυα της καρδιάς μου και ελέησέ με, θεράπευσέ με, φώτισέ με, κάνε με δικό σου. Έχω εγωισμό, μα κλαίω γι'αυτό. Μην μείνεις στην πώρωση της καρδιάς μου· μείνε σ'αυτά τα δάκρυά της που ζητούν συγχώρεση και θεραπεία, έλεος και σωτηρία.
Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με τον αμαρτωλό... Έλα Χριστέ μου και σβήσε με.
Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με τον εγωιστή γιατί εσύ είσαι Θεός μετανοούντων, Θεός φιλανθρωπίας, Θεός αγάπης και ελέους...".
αρχιμ. Παύλος Παπαδόπουλος
