«Ἀξιεπαίνοις ἄσμασι, πιστοί, μεγαλύνωμεν Κῦρον καί Ἰωάννην, τούς ἐν Πνεύματι ὁμαίμονας καί κατά σάρκα ἀδελφόφρονας, σύν αὐτοῖς καί τήν γενναίαν Ἀθανασίαν ἐγκωμιάζοντες καί τά βλαστήματα αὐτῆς, Θεοδότην Εὐδοξίαν καί Θεοκτίστην, τάς ἀθληφόρους καί καλλιπαρθένους, αἰτοῦντας Χριστόν ὑπέρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν» (Δοξαστικό των Αίνων του Όρθρου της εορτής των Αγίων Αναργύρων Κύρου και Ιωάννου, 31 Ιανουαρίου).
«Με αξιέπαινα άσματα ας αποδώσουμε το μεγαλείο που τους ταιριάζει, πιστοί, στον Κύρο και τον Ιωάννη, τους αδελφούς ως προς την σχέση τους με το Άγιο Πνεύμα και την πνευματική ζωή, και αυτούς που ήταν όπως τα κατά σάρκα αδέρφια, εγκωμιάζοντάς τους μαζί με την γενναία Αθανασία και τα βλαστάρια της, την Θεοδότη, την Ευδοξία και την Θεοκτίστη, οι οποίες έγιναν αθλοφόρες για χάρη του Χριστού και τίμησαν την παρθενία τους, ζητώντας τον Χριστό για χάρη των ψυχών μας».
«Στην Κανώπη της Αιγύπτου ο ηγεμόνας Συριανός (303 μ.Χ.) είχε συλλάβει μία χριστιανή, την Αθανασία, μαζί με τις τρεις κόρες της, την Θεοκτίστη, την Θεοδότη και την Ευδοξία, ηλικίας δεκαπέντε, δεκατριών και έντεκα χρονών αντίστοιχα. Οι άγιοι Κύρος και Ιωάννης, ανάργυροι ιατροί, επειδή φοβήθηκαν ότι η αδύναμη γυναικεία φύση και το νεαρό της ηλικίας των κοριτσιών μπορεί α τις κάνει να αρνηθούν τον Χριστό ενώπιον του μαρτυρίου, αποφάσισαν να μεταβούν στην Κανώπη για να τις ενθαρρύνουν. Κατάφεραν να εισέλθουν στην φυλακή, τις έδωσαν θάρρος και συνελήφθησαν κι αυτοί με τη σειρά τους από τον Συριανό. Εκείνος διέταξε να τους βασανίσουν μπροστά στις τέσσερις γυναίκες, ώστε να τις κάνει να λυγίσουν. Όμως οι δύο αθλητές παρέμειναν ακλόνητοι και μετέδωσαν στις αγίες την δική τους γενναιοψυχία, ώστε άντεξαν κι εκείνες τους βασανισμούς χωρίς να λιποψυχήσουν. Ο ηγεμόνας διέταξε τότε να αποκεφαλιστούν και όλοι μαζί βάδισαν με σταθερό βήμα προς τον τόπο της θανάτωσης. Μερικοί πιστοί ήρθαν αργότερα και αφού πήραν τις σορούς τους, της εναπέθεσαν στον ναό του αγίου Μάρκου στην Αλεξάνδρεια. Η Εκκλησία τιμά την μνήμη όλων στις 31 Ιανουαρίου» («Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας», εκδόσεις ΙΝΔΙΚΤΟΣ, τόμος πέμπτος).
Στις μέρες μας γίνεται έντονος λόγος για φαινόμενα βίας και κακοποίησης σε βάρος γυναικών. Επαινούνται όσες έχουν το θάρρος να μιλήσουν δημόσια και καλά κάνουν και σταματούν να κρύβουν συμπεριφορές οι οποίες προσβάλλουν την αξιοπρέπεια, τον αυτοσεβασμό, την ελευθερία της προσωπικότητας του ανθρώπου. Πρέπει να σταματήσει η εκμετάλλευση και ο ηθικός και σωματικός εκβιασμός από όσους έχουν την εξουσία, είτε του φύλου, είτε της δύναμης, είτε της θέσης και η κοινωνία οφείλει να είναι αυστηρή σε τέτοια ζητήματα, όσο ψηλά κι αν βρίσκεται κάποιος ή ακόμη και σε χώρους που διέπονται από κανόνες ήθους και αρετής, καθώς όσοι υπηρετούν αυτούς τους χώρους οφείλουν να νικήσουν πάθη και πειρασμούς!
Στην παράδοση της Εκκλησίας μας όμως διαπιστώνουμε εποχές και καταστάσεις στις οποίες η βία δεν ασκούνταν για λόγους σαρκικής απόλαυσης, αλλά για λόγους μίσους και περιφρόνησης έναντι της πίστης. Γυναίκες υφίσταντο μαρτύρια, ανάλογα με των ανδρών, σε καιρούς στους οποίους η αξία του ανθρώπινου προσώπου ήταν από ανύπαρκτη έως μηδαμινή αν δεν συμμορφωνόσουν προς τα υποδείξεις της εξουσίας. Το χειρότερο όλων ήταν ότι η τότε κοινωνία δεν αρκούνταν σε μία σιωπηρή αποδοχή τέτοιας βίαιης και απάνθρωπης συμπεριφοράς, αλλά την απολάμβανε. Όχι μόνο δεν διαμαρτύρονταν, αλλά την επικροτούσε. Συμμετείχε χειροκροτώντας στα μαρτύρια των χριστιανών, ανδρών και γυναικών, δείχνοντας ότι «νους αποστάς του Θεού ή κτηνώδης ή δαιμονιώδης».
Κι όμως, σε εκείνες τις εποχές βλέπουμε γενναιότητα από εκεί που κανείς δεν θα το περίμενε. Βλέπουμε συναξάρια αγίων οι οποίοι παρακινούνται από το παράδειγμα ενός ανθρώπου ο οποίος πιστεύει στον Θεό και εκφράζει την πίστη του με θάρρος, δημόσια, χωρίς φόβο, χωρίς να λογαριάζει τις συνέπειες, ούτε την δύναμη της εξουσίας, ούτε τα βασανιστήρια, ούτε καν τον μαρτυρικό θάνατο. Και κοντά του πλησιάζουν άνθρωποι που εκπλήσσουν με την γενναιότητα που αναπτύσσουν, χωρίς κάποιος να το περιμένει. Κι αυτό διότι η πίστη στον Θεό γεμίζει τον άνθρωπο με ένα αλλιώτικο κουράγιο. Του δίνει την αίσθηση ότι χωρίς Θεό η ζωή δεν έχει νόημα. Ότι τελικά η αγάπη για τον Θεό είναι πιο πάνω από νιότη, όνειρα, ιδέες, κοσμική αποδοχή, ακόμη και από την ίδια στην ζωή και καθιστά τον άνθρωπο ασυμβίβαστο με ό,τι αρνείται την πίστη!
Είναι μια άλλη γενναιότητα αυτή που έχει λείψει από τους καιρούς μας, που δεν επαινείται, που δεν αντιμετωπίζεται με σεβασμό. Οι χριστιανοί της εποχής μας έχουμε απορροφηθεί από την οδό των δικαιωμάτων μας έναντι της κοινωνίας και έχουμε λησμονήσει ότι πρωτίστως κληθήκαμε να ζούμε κατά Θεόν και να χαιρόμαστε αυτήν την οδό και έπειτα όλα τα άλλα. Αντίθετα, υποτασσόμαστε στον φόβο μήπως χάσουμε τα εγκόσμια ή μήπως οι δυνάμεις μας δεν επαρκούμε και συναγωνιζόμαστε το κοσμικό πνεύμα σε μία διαπάλη περί δικαιωμάτων που μένουν στο παρόν, χωρίς να βλέπουμε την προοπτική του αιώνιου.
Κι όμως, ακόμη και σ’ αυτούς τους καιρούς δεν παύουν να υπάρχουν άνθρωποι που μας εκπλήσσουν με την γενναιότητά τους. Κι αυτή φαίνεται σε μικρά πράγματα της καθημερινότητας. Είναι το παιδί που θα νηστεύει εις πείσμα των άφθονων τροφών και της ειρωνείας. Είναι ο νέος ή η νέα που επιμένει να μην κάνει επιπόλαιες σχέσεις και να ονειρεύεται ανθρώπους που θα τον /την αγαπήσουν με σεβασμό για την ταυτότητά του/της, δηλαδή με ευθύνη έναντι του Θεού και των ανθρώπων. Είναι ο/η έντιμος/η που αρνείται την διαφθορά, που εργάζεται για να δικαιολογήσει και την τελευταία μπουκιά ψωμί που τρώει, που προτιμά να αδικηθεί παρά να αδικήσει. Είναι αυτός που επιμένει να πορεύεται με τον σταυρό ανά χείρας και όχι με τα όπλα αυτού του κόσμου. Είναι όποιος αρνείται να βάλει ένα εγώ ναρκισσιστικό, το οποίο στηρίζεται στην αυτοθεματοποίησή του στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, στην εφήμερη δόξα της γυμνότητας που προκαλεί θαυμασμό, ενώ δάκρυα μάλλον θα έπρεπε να προκαλεί, σε μία ζωή που δεν έχει στηρίγματα αγάπης και αλήθειας, αλλά μόνο θήρευσης της ηδονής. Είναι αυτός/ή που επιμένουν να κοινωνούν σε καιρούς που και μόνο να πεις ότι είσαι χριστιανός είναι αφορμή θυμηδίας.
Νικάμε τους φόβους μας για τον κόσμο και την αντίδρασή του που προσέρχεται και εκ του πονηρού, βγάζουμε μία γενναιότητα εκεί που δεν το περιμένουμε όταν νιώθουμε τα στηρίγματα της πίστης στον Χριστό, τα πρότυπα των αγίων μας ενεργά μέσα μας, την επίγνωση ότι το δέντρο που έχει ρίζες στην παράδοση, στην αγάπη, στην ανάσταση, μπορεί να φαίνεται ότι πέφτει, αλλά δεν θα ξεριζωθεί! Και η γενναιότητα διδάσκεται από ανθρώπους που αγαπούν τον Χριστό χωρίς να κάνουν θόρυβο, από όσους βλέπουν, μαθαίνουν, είναι αποφασισμένοι και νικούν όντας μέλη της Εκκλησίας!
Επαινεί ο κόσμος αυτός που παλεύουν για αξιοπρέπεια και ελευθερία. Ας ρίχναμε μια ματιά στα συναξάρια των Αγίων μας κι εκεί θα βλέπαμε μιαν άλλη ελευθερία, αυτήν της κατά Χριστόν ζωής, η οποία δίνει αντοχή στις απρέπειες του κόσμου και των ανθρώπων, αλλά και γεμίζει με αιωνιότητα τις καρδιές! Εδώ είναι η αλήθεια που κρατά!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
