«Ενεδρεύει ο εχθρός διάβολος όπως το λιοντάρι στη φωλιά του, και κρύβει για κακό μας παγίδες και δίχτυα από λογισμούς ακάθαρτους και ασεβείς. Αλλά και εμείς, αν δεν κοιμόμαστε, θα μπορέσουμε να του στήνουμε μεγαλύτερες και φοβερότερες παγίδες και δίχτυα και ενέδρες. Γιατί η προσευχή, οι ψαλμοί, η αγρυπνία, η ταπεινοφροσύνη, η υπηρεσία προς τον πλησίον και το έλεος, η ευχαριστία και η ακρόαση των θείων λόγων, γίνονται ενέδρα και παγίδα και λάκκος και μάστιγες και αγχόνη και δίχτυα για τον εχθρό» (όσιος Ιωάννης Καρπάθιος).
Μολονότι όχι πολύ γνωστός στους πολλούς ο όσιος Ιωάννης Καρπάθιος έχει ισχυρή παρουσία στα ασκητικά κείμενα της Εκκλησίας, ιδίως στη Φιλοκαλία των Νηπτικών των αγίων Μακαρίου του Νοταρά και Νικοδήμου του Αγιορείτου. Ένα κεφάλαιό του που μας αποκαλύπτει στοιχεία της πνευματικής ζωής είναι και το παραπάνω.
Ο όσιος σχολιάζει τον λόγο του αποστόλου Πέτρου ότι όχι μόνο υφίσταται ο διάβολος, (ο ξεπεσμένος αρχάγγελος με όσους τον ακολούθησαν), αλλά η μόνιμη επιθυμία του είναι να καταστρέφει τη δημιουργία του Θεού και μάλιστα τον κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν Θεού άνθρωπο – «ὁ ἀντίδικος ἡμῶν διάβολος περιπατεῖ ὡς λέων ὠρυόμενος ζητῶν τίνα καταπίῃ» (Α΄Πέτρ. 5,8). Βεβαίως πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η δράση του πονηρού δεν είναι ανεξέλεγκτη. Μπορεί ο Κύριος να τον κρατάει στην ύπαρξη, (γιατί ποτέ δεν καταστρέφει τη δημιουργία Του μέσα στις ανεξερεύνητες βουλές Του), μπορεί να τον αφήνει να δρα πειρασμικά και καταστροφικά, αλλά πάντοτε μέσα στο πλαίσιο της παντοδύναμης Πρόνοιάς Του, που αποσκοπεί στη διαπαιδαγώγηση και τη σωτηρία του ανθρώπου. Και τι σημειώνει συγκεκριμένα ο όσιος; Ότι ο διάβολος ως λιοντάρι πράγματι στήνει ενέδρες και παγίδες στον άνθρωπο, αλλά κυρίως στο επίπεδο των λογισμών – τοξεύει τον άνθρωπο με τα βέλη των ακάθαρτων και ασεβών λογισμών. Και ακάθαρτοι λογισμοί είναι εκείνοι που αναφέρονται κατεξοχήν στο παθητικό λεγόμενο μέρος της ψυχής: στα συναισθήματα και τις επιθυμίες μας (π.χ. μίσος και έχθρα, σαρκολατρεία, φιλαργυρία), ενώ ασεβείς λογισμοί είναι εκείνοι που αναφέρονται κατεξοχήν στο λογιστικό μέρος της ψυχής, όπως η απιστία για παράδειγμα, η κενοδοξία, η υπερηφάνεια. Συνεπώς ο πονηρός έχει ως έργο του αδιάκοπο το πώς θα αλλοιώσει τη σχέση του ανθρώπου ως προς τον Θεό και ως προς τον συνάνθρωπό του και την όλη λοιπή δημιουργία.
Κι έπειτα μάς υπενθυμίζει ο όσιος ότι ναι μεν αυτό συμβαίνει από πλευράς του πονηρού, όμως από πλευράς των εν επιγνώσει χριστιανών μπορεί να συμβεί το θεωρούμενο παράδοξο και «απίστευτο»: «να στήνουμε εμείς στον διάβολο μεγαλύτερες και φοβερότερες παγίδες και δίχτυα και ενέδρες!» Μα πώς είναι δυνατόν; Ο διάβολος ως πνεύμα, έστω και ξεπεσμένο, δεν έχει μεγαλύτερη δύναμη από εμάς; Είχε και έχει, αλλά μέχρι εκεί που υπάρχει η παρουσία του Χριστού. Για τον χριστιανό, τον βαπτισμένο και χρισμένο στο όνομά Του, λειτουργεί η παντοδυναμία Εκείνου, γιατί ως μέλος Χριστού ο χριστιανός δεν είναι ποτέ μόνος του, αλλά πάντοτε μαζί με τον Χριστό, ντυμένος Εκείνον και έχοντας τις δυνάμεις Εκείνου! «Ὅσοι γάρ εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε Χριστόν ἐνεδύσασθε» (Γαλ. 3, 27). Για να θυμηθούμε τον άγιο Παΐσιο τον αγιορείτη: «ο διάβολος μπροστά στον χριστιανό μοιάζει με το σκυλί που του έχουν βγάλει τα δόντια ή με το φίδι που του έχουν αφαιρέσει το δηλητήριο». Οπότε ο χριστιανός αποτελεί φόβητρο για τον διάβολο και όχι το αντίθετο. «Με το όνομα του Χριστού μαστίγωνε τους εχθρούς» («Ἰησοῦ ὀνόματι μάστιζε πολεμίους») δεν λέει και ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος; Κι η μάστιγα αυτή, κατά τον όσιο Καρπάθιο, περιλαμβάνει και «την προσευχή, τους ψαλμούς, την αγρυπνία, την ταπεινοφροσύνη, την υπηρεσία προς τον πλησίον και το έλεος, την ευχαριστία και την ακρόαση των θείων λόγων».
Οπότε, ναι! Ο διάβολος μάς πολεμάει, αλλά κι εμείς δεν πάμε πίσω: του δυσκολεύουμε πολύ περισσότερο τη ζωή και τη δράση. «Μην φοβάσαι τους δαίμονες» λέει με τον τρόπο του και ο μέγας Γέρων όσιος Ιωσήφ ο ησυχαστής». «Εσύ δεν βλέπεις με κάθε ευχή, όπου λέγεις, πόσοι πίπτουν, πόσοι στρέφουν τα νώτα. Συ μόνον βλέπεις πόσον εσύ πληγώνεσαι. Αλλά και αυτοί δέρνονται. Και αυτοί φεύγουν. Σε κάθε υπομονή οπού κάμνομε, φεύγουν αλματωδώς, και σε κάθε ευχή πληγώνονται σοβαρά. Λοιπόν μη θέλεις εν καιρώ πολέμου να ρίπτεις εσύ σφαίρες και βόλια και αυτοί να σου ρίχνουν λουκούμια και σοκολάτες!»
Όλα αυτά βεβαίως συμβαίνουν κατά τον όσιο Καρπάθιο «αν δεν κοιμόμαστε». Διότι μπορεί κάποιος να είναι χριστιανός, αλλά να μην το έχει πάρει σοβαρά στη ζωή του. Χρειάζεται να είμαστε ξύπνιοι, να έχουμε εγρήγορση, οπότε η ζωντανή σχέση μας με τον Χριστό θα αποτυπώνεται σε όλες τις διαστάσεις της ζωής μας και «το όνομά μας θα είναι γραμμένο στη Βασιλεία του Θεού» (Λουκ. 10, 20), γεγονός που συνιστά το όραμα και την αδιάκοπη προοπτική μας.
