Η πολεμική ορολογία είναι από τις κυρίαρχες της ζωής μας. «Πόλεμος πατήρ πάντων», μας υπενθυμίζει ο σπουδαίος φιλόσοφος της αρχαιότητας, ο προσωκρατικός Ηράκλειτος ο Εφέσιος. Και δεν είναι μόνο οι καταστροφικοί ανθρωποκτόνοι πόλεμοι που μας γεμίζουν θλίψη, φέρνουν πολύ πόνο, κάνουν τον θάνατο ορατό. Είναι και οι πόλεμοι της καθημερινότητας, μια πάλη για να καταστήσουμε τους εαυτούς μας κατανοητούς, να ακουστεί η φωνή μας, να επικρατήσουμε, να έρθουμε σε κατάσταση υπεροχής και να εκπληρώσουμε επιθυμίες και όνειρά μας. Είναι ο πόλεμος εναντίον του εαυτού μας, εναντίον ενός «εγώ», το οποίο ζητά από εμάς να υποκύψει στην προοπτική της ανάπαυσης, της ηδονής, του εύκολου, καθιστά τον εαυτό μας μόνο «θεληματάρη». Και επειδή, αν θέλουμε να εκπληρώσουμε στόχους που έχουν να κάνουν με την κοινωνία, στην οποία υπάρχει ένα σύστημα με τους δικούς του κανόνες, αλλά και αν θέλουμε να κρατήσουμε σχέσεις, χρειάζεται να παλέψουμε, να πολεμήσουμε, ο πόλεμος είναι κατάσταση διάρκειας στην ζωή μας. Μήπως όμως και εντός μας πόλεμος δεν γίνεται κάθε στιγμή, σε βιολογικό επίπεδο; Όταν εισέρχεται ένας ιός στον οργανισμό μας, εχθρός δεν είναι; Δεν παλεύει τότε ο οργανισμός μας να αντισταθεί, κινητοποιεί αμυντικούς μηχανισμούς, όπως τα λευκά αιμοσφαίρια, για να νικήσει τον εισβολέα και να μας κρατήσει στην ζωή;
«Πόλεμος πατήρ πάντων». Όσο κι αν θέλουμε να είμαστε ειρηνικοί, η σύνθεση και η πρόοδος θέλει πόλεμο. Τα όπλα όμως του πολέμου είναι αυτά που διαφοροποιούν το περιεχόμενό του. Αν είναι θανατηφόρα, ενταγμένα στην προοπτική του κατεξουσιασμού του άλλου, φέρνουν απάντηση. Η βία γεννά βία. Ο πόλεμος γεννά μίσος. Και η εξουσία, όσο ισχυρή κι αν είναι, αφήνει στις καρδιές όσων την υφίστανται, ένα αίσθημα αντίστασης, καθώς ο άνθρωπος πλάστηκε για να είναι ελεύθερος. Και, αργά ή γρήγορα, θα ανταποδώσει τον πόλεμο με πόλεμο.
Στην πνευματική ζωή όμως τα όπλα του πολέμου είναι διαφορετικά. Και αυτό μας το δείχνει πρωτίστως η Υπεραγία Θεοτόκος, η οποία μας βοηθά να στήσουμε τρόπαια νίκης στον πόλεμο της αναζήτησης «του τι πραγματικά είναι η ύπαρξη, τι πραγματικά είναι η ζωή». Για να το βρούμε, όχι στην θεωρία ή στην διδαχή, αλλά στην πράξη, χρειάζεται να πολεμήσουμε. Κι αυτός ο πόλεμος έχει άλλη υφή. Είναι πόλεμος πίστης, ελπίδας, αγάπης και έχουμε σύμμαχο στον αγώνα αυτό που κρατά μια ζωή, μέχρι την τελευταία αναπνοή μας, τον Υιό και Θεό της, τον Κύριό μας Ιησού Χριστού.
Είναι πόλεμος πίστης ενάντια στην απιστία και την αδιαφορία. Η πίστη δεν είναι επιθετική, κατακτητική. Είναι αύρα γαλήνης στην καρδιά που πολεμά την ταραχή των λογισμών. Κάνουμε αυτό που εξαρτάται από εμάς και αφήνουμε στον Θεό τα υπόλοιπα. Μένουμε στην πρόνοιά Του, καθώς Τον εμπιστευόμαστε. Στις δοκιμασίες και τους πολέμους της ζωής που ζητούν να μας καταπιούνε, αφηνόμαστε στην δική Του στήριξη και πολεμούμε τον λογισμό της απόγνωσης, της ματαιότητας, του φόβου.
Είναι πόλεμος ελπίδας, διότι δεν βλέπουμε μόνο το πρόσκαιρο, αλλά το αιώνιο. Οι άνθρωποι βλέπουμε την ελπίδα ως κατάσταση προσμονής ότι οι στόχοι μας θα εκπληρωθούν. Όποιος όμως θέλει να έχει σχέση με τον Χριστό, βλέπει την ελπίδα ως κινητήρια δύναμη προς το αύριο. Δεν είναι οι καταστάσεις που θα αλλάξουν και θα έρθει καινούργια χαραυγή ο στόχος μας, αλλά η βεβαιότητα ότι η αγκαλιά του Θεού είναι πάντοτε ανοιχτή, ότι «ο νους μας στον Άδη θα κρατηθεί και δεν θα απελπιστούμε», διότι δεν είμαστε πλασμένοι μόνο για το τώρα. Δεν είναι η προσδοκία μιας ανταμοιβής για την υπομονή που μας συνέχει, αλλά η ελπίδα ότι το φως θα μας αγκαλιάσει και θα εξέλθουμε ακόμη κι από αυτό που φαίνεται σκοτάδι δοκιμασίας, πόνου, ήττας.
Είναι πόλεμος αγάπης, εναντίον ενός εαυτού που ζητά να τον αγαπούνε επειδή το αξίζει, αλλά δεν είναι σε θέση να προτάξει την αγάπη έναντι των άλλων επειδή κι αυτοί το αξίζουν. Η αγάπη οδηγεί σε μιαν άλλη ιεράρχηση: δεν είναι το δικό μου που προέχει, αλλά το του ετέρου. Ό,τι έχω, το μοιράζομαι. Και από αυτό που βρίσκεται σε κατάσταση υστερήματος, δίνω και έχει ο Θεός. Απλή είναι η αγάπη. Θέλει όμως να νικήσουμε τον εαυτό μας, αν δώσουμε, ακόμη κι αν δεν λάβουμε ή, κυρίως, αν δεν λάβουμε.
Η Παναγία μας δείχνει ότι αυτός ο πόλεμος είναι νικηφόρος. Η δική της πίστη ως εμπιστοσύνη στο θέλημα του Θεού, η δική της ελπίδα ότι το θέλημα του Θεού θα βρει τις λύσεις που χρειάζονται και δεν θα την οδηγήσει στην περιθωριοποίηση, καθώς έφερνε στον κόσμο ένα παιδί εκ Πνεύματος Αγίου, αδιανόητο για κάθε εποχή και τιμωρητέο από τα σκληρά έθιμα ενός λαού δύσκολου, η δική της αγάπη που δεν νικήθηκε από το αίσθημα της κτητικότητας για τον Χριστό που κάθε μάνα εύλογα έχει, την κατέστησε νικήτρια στον πόλεμο κατά της ανθρώπινης αυτοθέωσης, της πτώσης που μας χωρίζει από τον Θεό και τον συνάνθρωπο, της αυτάρκειας που μας καθιστά ευχαριστημένους στον μικρόκοσμό μας. Και τρόπαιο της νίκης σ’ αυτόν τον πόλεμο είναι η αγιότητα, είναι η αεί μεσιτεία, είναι η αγάπη η οποία ουδέποτε εκπίπτει. Και όλοι οι εχθροί- διάβολος, λογισμοί, ο εντός μας ψευτοθεός- καταπίπτουσι, με γνώμονα και οδοδείκτη τον τρόπο της Παναγίας, την κοινωνία της δηλαδή με τον Χριστό αυτήν που βιώνουμε στην Εκκλησία.
Ας την παρακαλούμε λοιπόν να μας ενισχύει κι εμάς στον δικό μας πνευματικό πόλεμο, αλλά και να δίνει ειρήνη στους άλλους, τους μάταιους ανθρώπινους πολέμους, που ξεκινούν από την εωσφορική έπαρση της ισχύος και της εξουσίας και κάνουν την γη κόλαση.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
