Ο Μέγας Βασίλειος ήταν ένας διδάσκαλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, γεννήθηκε το 329 μ.Χ., στη Νεοκαισάρεια του Πόντου στο χωριό Άννησα και μεγάλωσε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Είχε 8 αδέρφια, 3 αγόρια και 5 κορίτσια. Οι γονείς του ονομάζονταν Βασίλειος, και Εμμέλεια, ευσεβείς χριστιανοί και πλούσιοι.
Αυτοί μάλιστα έθεσαν και τις πρώτες πνευματικές βάσεις του Αγίου. Με
εφόδιο λοιπόν αυτή τη χριστιανική ανατροφή, ο Βασίλειος αρχίζει μια
καταπληκτική ανοδική πνευματική πορεία.
Έχοντας τα χαρίσματα της ευστροφίας και της μνήμης, σπουδάζει σχεδόν όλες τις επιστήμες της εποχής του. Και το σπουδαιότερο, κατακτά τη Θεία θεωρία του Ευαγγελίου, που την κάνει αμέσως πράξη με την αυστηρή ασκητική ζωή του.
Μετά τις πρώτες του σπουδές στην Καισαρεία και κατόπιν στο Βυζάντιο,
επισκέφτηκε, νεαρός ακόμα, την Αθήνα, όπου επί τέσσερα χρόνια συμπλήρωσε
τις σπουδές του, σπουδάζοντας φιλοσοφία, ρητορική, γραμματική,
αστρονομία και ιατρική, έχοντας συμφοιτητές του τον Γρηγόριο τον
Ναζιανζηνό τον θεολόγο, και τον Ιουλιανό τον Παραβάτη. Από την Αθήνα επέστρεψε στην Καισαρεία και δίδασκε την ρητορική.
Αποφάσισε όμως, να ακολουθήσει τη μοναχική ζωή και γι’αυτό πήγε στα
κέντρα του ασκητισμού, για να διδαχθεί τα της μοναχικής πολιτείας στην
Αίγυπτο, Παλαιστίνη, Συρία και Μεσοποταμία. Όταν επέστρεψε, πήγε σε μια
Μονή του Πόντου, αφού έγινε μοναχός, και ασκήθηκε εκεί με κάθε
αυστηρότητα για πέντε χρόνια (357 – 362 μ.Χ.). Ήδη τέλεια καταρτισμένος
στην Ορθόδοξη Πίστη, χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος από τον
επίσκοπο Καισαρείας Ευσέβιο. Ο υποδειγματικός τρόπος της πνευματικής
εργασίας του δεν αργεί να τον ανεβάσει στο θρόνο της Αρχιεροσύνης, διαδεχόμενος τον Ευσέβιο στην επισκοπή της Καισαρείας (370 μ.Χ.).
Με σταθερότητα και γενναίο φρόνημα, ως Αρχιερέας έκανε πολλούς αγώνες
για την Ορθόδοξη Πίστη. Στους αγώνες του κατά του Αρειανισμού
αναδείχτηκε αδαμάντινος, ούτε οι βασιλικές κολακείες του Ουάλεντα, που
πήγε αυτοπροσώπως στην Καισαρεία για να τον μετατρέψει στον Αρειανισμό,
ούτε οι απειλές του Μόδεστου μπόρεσαν να κάμψουν το ορθόδοξο φρόνημα του
Αγίου.
Υπεράσπισε με θάρρος την Ορθοδοξία, καταπλήσσοντας τον βασιλιά και
τους Αρειανούς. Ακόμα, αγωνίστηκε κατά της ηθικής σήψεως και επέφερε
σοφές μεταρρυθμίσεις στο μοναχισμό. Η δε υπόλοιπη ποιμαντορική δράση
του, υπήρξε απαράμιλλη, χτίζοντας την περίφημη «Βασιλειάδα», συγκρότημα
με ευαγή Ιδρύματα, όπως φτωχοκομείο, ορφανοτροφείο, γηροκομείο, ξενοδοχείο και νοσοκομείο κ.ά., όπου βρήκαν τροφή και περίθαλψη χιλιάδες πάσχοντες κάθε ηλικίας, γένους και φυλής.
Ο Μέγας Βασίλειος έχει πλούσιο και σημαντικό συγγραφικό έργο. Τα
κυριότερα έργα του είναι οι 9 ομιλίες στην Εξαήμερο. Εκτός των άλλων
έργων του, έγραψε και Θεία Λειτουργία, που, μετά την επικράτηση αυτής
της συντομότερης του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, τελείται 10 φορές το
χρόνο: την 1η Ιανουαρίου (όπου γιορτάζεται και η μνήμη του), τις πρώτες
πέντε Κυριακές της Μ. Τεσσαρακοστής, τις παραμονές των Χριστουγέννων
και των Θεοφανείων, την Μ. Πέμπτη και το Μ. Σάββατο.
Στα πενήντα του χρόνια ο Μέγας Βασίλειος, εξαιτίας της ασθενικής
κράσεώς του και της αυστηρής ασκητικής ζωής του (ορισμένες πηγές λένε
από βαριά αρρώστια του ήπατος ή των νεφρών), την 1η Ιανουαρίου του 378
μ.Χ. ή κατ’ άλλους το 379 με 380 μ.Χ., παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο.
Ανάλυση ονόματος:
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ: (από το βασιλεύς, εκ του βάσις = το θεμέλιο + λαός) = ο βασιλικός, ο φερόμενος ως βασιλεύς, ο θεμελιωτής της ευτυχίας του λαού.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ: (από το βασιλεύς, εκ του βάσις = το θεμέλιο + λαός) = ο βασιλικός, ο φερόμενος ως βασιλεύς, ο θεμελιωτής της ευτυχίας του λαού.
Απολυτίκιο:
Εις πάσαν την γην εξήλθεν ο φθόγγος σου, ως δεξαμένην τον λόγον σου, δι’ου θεοπρεπώς εδογμάτισας, την φύσιν των όντων ετράνωσας, τα των ανθρώπων ήθη κατεκόσμησας. Βασίλειον ιεράτευμα, Πάτερ Όσιε, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Εις πάσαν την γην εξήλθεν ο φθόγγος σου, ως δεξαμένην τον λόγον σου, δι’ου θεοπρεπώς εδογμάτισας, την φύσιν των όντων ετράνωσας, τα των ανθρώπων ήθη κατεκόσμησας. Βασίλειον ιεράτευμα, Πάτερ Όσιε, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.
