Η κολακεία και η υποκρισία είναι γνωρίσματα μικρών ανθρώπων, που στις καρδιές τους ζει ο διάβολος, διδάσκοντάς τους το ψέμα και την υποκρισία για την αποπλάνησή τους.
Μη συμπεριφέρεσαι λοιπόν στον πλησίον σου πονηρά και ύπουλα, για να μην παραχωρήσεις τόπο της καρδιάς σου στο διάβολο, οπότε θα σε κατακτήσει και θα σε κάνει δούλο του.
Να είσαι ιδιαίτερα προσεκτικός, ώστε να μην προσβάλλεις κανέναν άνθρωπο είτε με τα λόγια είτε με τα έργα σου, γιατί αυτό είναι πολύ βαρύ αμάρτημα. Όταν προσβάλλεις τον άνθρωπο, είναι σα να προσβάλλεις το Θεό, που αγαπάει τον άνθρωπο. Όποιος αμαρτάνει στο δημιούργημα, αμαρτάνει και στον ίδιο το Δημιουργό.
Όπως καταλαβαίνεις, αυτό είναι φοβέρο. Γι’ αυτό, αν τύχει να προσβάλεις τον πλησίον σου, τρέξε αμέσως να του ζητήσεις συγγνώμη, για να μην πέσεις στη δίκαιη κρίση του Θεού.
Δεν ωφελεί να περιεργάζεσαι τις πράξεις των άλλων. Η περιέργεια αυτή δίνει αφορμή για συκοφαντία, κατάκριση και άλλα βαριά αμαρτήματα. Ποια ανάγκη υπάρχει ν’ ασχολείσαι με τους άλλους; Εξέτασε και γνώρισε τον εαυτό σου.
Να θυμάσαι τις παλιές σου αμαρτίες και να τις εξαλείφεις με τη μετάνοια και τη συντριβή της καρδιάς, κι έτσι δεν θα κοιτάς τι κάνουν οι άλλοι. Να παρατηρείς συχνά μέσα σου, εξετάζοντας μήπως φωλιάζει εκεί κανένα ολέθριο κακό, και θα βρείς έτσι ικανοποίηση. Βέβαια δεν είναι δυνατή η ακριβής εξέταση της καρδιάς μας, αλλά πάντως μπορούμε να ξέρουμε ότι μέσα της φωλιάζει κάθε κακία.
Αυτή η έρευνά σου είναι πολύ ωφέλιμη, γιατί γεννάει την ταπείνωση, το φόβο του Θεού, την επιμέλεια του εαυτού σου, την ανάταση και την προσευχή.
Η εξέταση των ξένων σφαλμάτων είναι, αντίθετα, η πηγή κάθε αμαρτίας. Και στα μάτια του Θεού και των ανθρώπων είναι μισητή περιέργεια. Φυλάξου λοιπόν απ’ αυτήν.
Αν δείς ή ακούσεις κάποιον ν’ αμαρτάνει, μην τον κατακρίνεις. Γιατί, αν εσύ πείς το αμαρτημά του σ’ έναν, αυτός θα το πεί σε δεύτερο, εκείνος σε τρίτο, ο τρίτος σε τέταρτο, κι έτσι θα το μάθουν όλοι και θα τον κατακρίνουν, πράγμα που είναι βαρύ. Αιτία όλης αυτής της καταστάσεως θα είσαι εσύ, που διαφήμισες πρώτος το παράπτωμα του αδελφού σου.
Όσοι κατακρίνουν και συκοφαντούν, μοιάζουν με τους λεπρούς, που ενοχλούν με τη δυσοσμία τους και τους άλλους· ή μ’ εκείνους που έχουν προσβληθεί από λοιμική αρρώστια και μεταφέρουν από τόπο σε τόπο το μόλυσμα, προξενώντας παντού συμφορά. Γι’ αυτό μη συκοφαντείς τον πλησίον σου, για να μην αμαρτάνεις εσύ, ούτε να δίνεις στους άλλους αφορμή για αμαρτία.
Απόφευγε λοιπόν την κατάκριση, γιατί καθένας “τω ιδίω Κυρίω στήκει ή πίπτει” (Ρωμ. 14, 4). Άλλωστε είσαι κι εσύ αμαρτωλός· και αφού στον δίκαιο δεν επιτρέπεται να κρίνει και να κατακρίνει, πόσο περισσότερο στον αμαρτωλό!
Η κρίση των ανθρώπων είναι μόνο του Χριστού έργο, που Του έχει ανατεθεί από τον ουράνιο Πατέρα Του. Αυτός θα κρίνει “ζώντας και νεκρούς”, και σ’ αυτή την κρίση θα παραστείς κι εσύ. Πρόσεχε λοιπόν, μήπως σφετερίζεσαι το αξίωμα του Χριστού!
Μην κατακρίνεις τους ομοίους σου ανθρώπους, για να μη βρεθείς στη μέλλουσα Κρίση φορτωμένος μ’ αυτή την ολέθρια αμαρτία και καταδικαστείς στην αιώνια κόλαση. Στρέφε το βλέμμα σου και τη σκέψη σου στον εαυτό σου· ανάκρινέ τον, ξεσκέπαζέ τον, καταδίκαζέ τον ενώπιον του Θεού για τις αμαρτίες του, ώστε να πετύχεις τη μετάνοια. Ζήτησε από το Θεό έλεος για τον ένοχο εαυτό σου, όπως ο τελώνης, για να δικαιωθείς από την αγαθότητά Του.
Άκουσε τι λέει ο Κύριος Ιησούς Χριστός σ’ αυτόν που κατακρίνει: “Τι δε, βλέπεις το κάρφος το εν τω οφθαλμώ του αδελφού σου, την δε εν τω σω οφθαλμώ δοκόν ου κατανοείς; ή πως ερείς τω αδελφώ σου, άφες εκβάλλω το κάρφος από του οφθαλμού σου, και ιδού η δοκός εν τω οφθαλμώ σου; υποκριτά, έκβαλε πρώτον την δοκόν εκ του οφθαλμού σου, και τότε διαβλέψεις εκβάλλειν το κάρφος εκ του οφθαλμού του αδελφού σου” (Ματθ. 7, 3-5).
Βλέπεις ότι όσοι κρίνουν και κατακρίνουν τους άλλους, είναι υποκριτές και κίβδηλοι χριστιανοί; Τέτοιοι χριστιανοί, έστω κι αν εξωτερικά φαίνονται άγιοι, έχουν κρυφές αμαρτίες που δεν τις βλέπουν, κι έτσι αγνοούν τον ίδιο τον εαυτό τους.
