«Δεν μπορούν όλοι να κατακτήσουν το τέλειο, είτε διότι υστερούν στον ζήλο είτε διότι στερούνται δυνάμεως» (άγιος Ιωάννης της Κλίμακος).
Συνήθης αιτία μελαγχολίας και φοβίας είναι η τελειομανία. Ο τελειομανής είναι ανικανοποίητος. Δεν χαίρεται για το καλό που πετυχαίνει ή συναντά στην ζωή του, διότι σκέφτεται το επόμενο βήμα ή ότι θα είναι δύσκολο να διατηρήσει την επιτυχία του. Ο τελειομανής δεν είναι ποτέ ευχαριστημένος από τον εαυτό του. Θεωρεί πως έχει περισσότερες δυνατότητες από αυτό που δείχνει. Δεν είναι όμως ευχαριστημένος και από τους άλλους. Λειτουργεί στην προοπτική της κριτικής και της κατάκρισης. Οι άλλοι δεν του προσφέρουν αυτό που πιστεύει ότι δικαιούται. Οι άλλοι δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του. Συγκρίνοντας τον εαυτό του μ’ αυτούς, νιώθει πάντοτε ότι υπερέχει. Κι ενώ ζει στην προοπτική αυτή, «βαριέται» από την πολλή τελειότητα. Παραδίδει τον εαυτό του στην ακηδία, διότι νιώθει πως δεν έχει κίνητρο να γίνει καλύτερος. Ο τελειομανής βάζει μεγάλους στόχους, διότι θεωρεί πως έχει δυνάμεις να πετύχει αυτό που ονειρεύεται. Ακόμη κι αν η ζωή τού προσφέρει αφορμές αυτογνωσίας και ρεαλισμού, διότι κανείς μας δεν πορεύεται μόνος του, αλλά οφείλει να λαμβάνει υπόψιν του το περιβάλλον, τον κόσμο, τον συνάνθρωπο, τις συνθήκες, καθώς ζούμε στην ιστορία και όχι στην φαντασία, ο τελειομανής θεωρεί πως δικαιούται τα όνειρά του να πραγματωθούν. Γι’ αυτό και ταλαιπωρεί και ταλαιπωρείται.
Ο τελειομανής, ακόμη κι αν καταφέρει πολλά και καλά, εντούτοις θα αισθάνεται αποτυχημένος. Αυτό του γεννά λύπη και τον καθιστά ανήσυχο. Γνώρισμα της ησυχίας είναι η αυτογνωσία και η αίσθηση ότι κακό δεν είναι η ατέλεια, αλλά το να νομίζουμε ότι τις ατέλειές μας μπορούμε να τις θεραπεύσουμε μόνοι μας, χωρίς την χάρη του Θεού. Ο τελειομανής είναι αταπείνωτος. Ενώ μπορεί και πρέπει να εργαστεί όσο καλύτερα μπορεί, διότι είναι κρίμα να χαραμίζουμε τα τάλαντά μας, εντούτοις δεν χρειάζεται να αγωνιούμε για την έκβαση του αγώνα μας. Η θεία χάρις θεραπεύει τα ασθενή και αναπληροί τα ελλείποντα.
Τελειομανία καλλιεργούν συχνά οι γονείς στα παιδιά. Επειδή θέλουν να είναι άψογα εκείνα, ώστε να μην υπόκεινται στην κριτική αυτοί ότι δεν είναι καλοί γονείς ή υπεύθυνοι στην ανατροφή, τα ωθούν στην απραξία, διότι είναι αδύνατον ουσιαστικά ένα παιδί να φτάσει στο μέγεθος της τελειότητας που να το καθιστά υπεράνω κριτικής. Είναι αδύνατον για ένα παιδί να είναι αλάθητο. Έτσι οι μεγαλύτεροι δεν το διδάσκουν να παίρνει δύναμη από τα λάθη του και να ξεκινά από την αρχή, αλλά το αντιμετωπίζουν σαν αποτυχημένο, ότι τους απογοήτευσε, ότι δεν αξίζει την αγάπη τους, ότι είναι λίγο για όσα εκείνοι του προσφέρουν και μπορεί να τους το ανταποδώσει. Αν, μάλιστα, οι γονείς είναι αποτυχημένοι στην δική τους πορεία και ζωή, τότε ή υποκρίνονται πως όλα είναι καλά στα δικά τους, ώστε το παιδί να μην έχει περιθώριο λάθους, ή το σπρώχνουν προς τον κρυφό εγωισμό ότι το ίδιο μπορεί να τα καταφέρει καλύτερα από αυτούς, με αποτέλεσμα να ζει κατά τα μέτρα εκείνων και όχι κατά τα δικά του μέτρα, χάνοντας την ελευθερία του.
Οι δυνατότητες και τα όνειρα λοιπόν πρέπει να συναντούν τα μέτρα μας. Και στις σχέσεις μας ας συγχωρούμε τους άλλους, για να συγχωρέσουμε και τον εαυτό μας, όπως μας συγχωρεί ο Θεός. Κλειδί η αγάπη.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
