«Ἐάν
μή ἴδω ἐν ταῖς χερσίν αὐτοῦ τόν τύπον τῶν ἥλων, καί βάλω τήν χεῖρα μου
εἰς τόν τύπον τῶν ἥλων, καί βάλω τήν χεῖρα μου εἰς τήν πλευράν αὐτοῦ, οὐ
μή πιστεύσω» (Ἰωάν. 20, 25)
«Εγώ
αν δεν δω στα χέρια Του τα σημάδια από τα καρφιά, κι αν δεν βάλω το
δάχτυλό μου στα σημάδια από τα καρφιά, και δεν βάλω το χέρι μου στη
λογχισμένη πλευρά Του, δεν θα πιστέψω»
Απέναντι
σε σημεία της ζωής μοναδικά, που προϋποθέτουν διάθεση πίστης, η
προσωπική στάση ζωής και διάθεση είναι στοιχεία απαραίτητα προκειμένου ο
άνθρωπος ελεύθερα να αποφασίσει αν θέλει να πιστέψει ή όχι. Δεν είναι
εγωισμός. Είναι μετοχή της σύνολης ύπαρξής μας σε γεγονότα που την
ξεπερνούν, όπως είναι η Ανάσταση του Χριστού. Είναι εύκολο να
κατηγορούμε όσους δεν θέλουν να πιστέψουν, ιδίως όσους λειτουργούν
ορθολογιστικά. Βλέπουμε όμως ότι ο Ίδιος ο Αναστημένος Χριστός
αποδέχεται τον ορθολογισμό του μαθητή Του, όταν δηλώνει πως δεν θα
πιστέψει εάν δεν δει με τα μάτια του τα σημάδια των καρφιών, αν δεν
ακουμπήσει με τα χέρια του τα σημάδια των καρφιών και της λόγχης στην
πλευρά του Κυρίου. Και εμφανίζεται ο Χριστός και προτρέπει τον μαθητή
Του να δει και να ψηλαφήσει, για να μη γίνει άπιστος, αλλά πιστός.
Για
τον Χριστό η πίστη δεν είναι για όλους μία αυτόματη διαδικασία.
Προϋποθέτει μία γέννα, μία εξέλιξη, μία διαδικασία, στην οποία η μετοχή
των αισθήσεων, η μετοχή της λογικής είναι από τις προϋποθέσεις που δεν
απορρίπτονται. «Μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες», θα πει βεβαίως
στον Θωμά. Η πίστη που προέρχεται από την συγκίνηση της άδολης καρδιάς,
της μη υποταγμένης στον θρίαμβο της λογικής, κάνει τον άνθρωπο μακάριο.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο Χριστός απορρίπτει και την άλλη οδό.
Ελεύθερους μας έπλασε. Ελεύθερα θέλει να αποδεχτούμε την οδό της
ανάπλασής μας. Και αυτή η οδός περνά μέσα από την θέα του προσώπου Του, η
οποία γίνεται κοινωνία μαζί Του. Υπάρχουν εκείνοι που ζητούν την θέα.
Υπάρχουν και εκείνοι που εμπιστεύονται τον λόγο της Αναστάσεως, όπως
διασώζεται στην Εκκλησία και στην Γραφή. Η πίστη μετρά.
Η
δήλωση του Θωμά, πάντως, έχει ενδιαφέρον. Η απολυτότητα του «ου μη
πιστεύσω». Πόσοι άνθρωποι δεν κάνουν τέτοιες βαρύγδουπες δηλώσεις,
καθιστώντας τον εαυτό τους κέντρο του κόσμου! Θεωρούν πως η δική τους
αντίληψη, η δική τους προσέγγιση, ο δικός τους τρόπος θέασης του κόσμου
είναι το μοναδικό κριτήριο αυθεντίας. Αρνούνται την μαρτυρία των άλλων
(στην προκειμένη περίπτωση των υπόλοιπων δέκα μαθητών του Χριστού) και
ανάγουν το άτομό τους ως μέτρο αλήθειας, την εμπειρία τους δηλαδή. Θα
λέγαμε ότι ο απόστολος Θωμάς, πριν την δεύτερη επίσκεψη του Χριστού,
είναι προτύπωση του ανθρώπου της σύγχρονης, μεταμοντέρνας
πραγματικότητας, στην οποία ο άνθρωπος δεν αποδέχεται καμία άλλη
αυθεντία πλην του εαυτού του και της εμπειρίας του. Σε όσους βιάζονται
να καταδικάσουν την εποχή μας, ενίοτε και εκκλησιαστικούς ανθρώπους, ο
Χριστός δίνει την απάντηση, συγκαταβαίνοντας στην δυσπιστία του Θωμά και
δείχνοντας την αγάπη Του προς τον μαθητή Του, ο οποίος ταλαιπωρείται
από τους λογισμούς του και από το αίσθημα ότι πρέπει ο ίδιος να ζήσει
για να πιστέψει.
Ο
Θωμάς όμως δεν είναι μεταμοντέρνος ως προς την ταπείνωση. Όταν βλέπει,
πιστεύει! Είναι ειλικρινής στον λόγο ότι θέλει να πιστέψει και θα το
πράξει άμεσα. Η δίψα του για αλήθεια προηγείται του υπερήφανου εγώ, το
οποίο δεν αφήνει τον νου και την καρδιά να αποδεχτούν το θαύμα. Δεν
αποχωρίζεται εξάλλου τους μαθητές. Παραμένει στο υπερώο. Έλειψε στην
πρώτη επίσκεψη του Χριστού. Όταν όμως συνειδητοποίησε ότι η απουσία του
από την κοινότητα, τον έριχνε στην παγίδα της θέασης της ζωής με
κριτήριο μόνο το εγώ του, δηλαδή στην μοναξιά, ενσωματώθηκε ξανά στην
κοινότητα της Εκκλησίας και περίμενε. Πήρε έτσι την απάντηση που ήθελε
να λάβει και αποδέχτηκε την εμπειρία των άλλων, την πίστη στην Ανάσταση,
την κοινωνία με τον Αναστημένο Χριστό!
Η
Εκκλησία είναι η απάντηση στην μεταμοντέρνα θέωση του εαυτού μας, στην
απολυτοποίηση της ατομικής εμπειρίας, η οποία μπορεί να προσφέρει την
απόλαυση του «εδώ και τώρα», αλλά δεν λύνει ούτε το πρόβλημα της
αιωνιότητας, ούτε εξασφαλίζει στον άνθρωπο την χαρά να είναι μέλος μιας
κοινότητας στην οποία και η γνώμη του έχει αξία και οι προβληματισμοί
του μπορούν να πάρουν απάντηση, αλλά και μπορεί να λειτουργήσει για έναν
σκοπό που ξεπερνά τα όρια της επιβίωσης: αυτόν της προσφοράς της αγάπης
και της αλήθειας κατά Χριστόν σε όλο τον κόσμο. Είναι αυτό που έζησε
τελικά ο Θωμάς. Ακολούθησε την οδό της διδαχής του Ευαγγελίου μέχρι τα
βάθη της Ανατολής, την Ινδία, όπου και μαρτύρησε για τον Χριστό,
μένοντας στην μνήμη, την τιμή, την αγάπη μας για πάντα. Έγινε
έτσι παράδειγμα για το ότι το μυαλό μας, ο ορθολογισμός μας, η έγνοια
για εμπειρική βεβαίωση των δεδομένων που ξεπερνούν τα μέτρα του κόσμου
μόνο με την ταπείνωση και την μετοχή στην εκκλησιαστική κοινότητα
μπορούν να βρούνε το ποθούμενο: την όντως Αλήθεια που είναι ο
Αναστημένος Χριστός! Χριστός Ανέστη!
