ΟΙ ΕΧΘΡΟΙ ΤΟΥ ΖΕΥΓΑΡΙΟΥ

Κωνσταντίνος Γανωτής

Ἡ πιὸ τρυφερὴ καὶ εὐαίσθητη σχέση στὴ ζωὴ εἶναι ἡ σχέση τοῦ ζευγαριοῦ. Κι αὐτὴ ἡ σχέση ἔχει ἕνα στόχο, ποὺ μπορεῖ κανεὶς νὰ τὸν πεῖ καὶ προορισμό·

ὁ προορισμός του εἶναι νὰ γίνουν ἕνα σῶμα μὲ δύο πρόσωπα, δηλαδὴ νὰ πραγματώσουν τὴν τέλεια ψυχικὴ καὶ σωματικὴ ὀντότητα “ἀσυγχύτως καὶ ἀδιαιρέτως ”, ὅπως λέμε γιὰ τὰ τρία πρόσωπα-ὑποστάσεις τῆς Ἁγίας Τριάδος.

Καὶ ὅσο τρυφερή, μεγαλειώδης, κεφαλαιώδους σημασίας γιὰ τὴν πραγμάτωση τοῦ προορισμοῦ καὶ γιὰ τὴν εὐτυχία τοῦ ἀνθρώπου εἶναι αὐτὴ ἡ σχέση, τόσο εὐαίσθητη εἶναι σὲ ἐξωτερικοὺς ἀλλὰ καὶ σὲ ἐσωτερικοὺς πειρασμούς. Βλέπομε ἄλλωστε πόσες ἀποτυχημένες ἀπόπειρες κάνουν οἱ νέοι, γιὰ νὰ πετύχουν μιὰ καλὴ σχέση, πόσο βασανίζονται καὶ πληγώνονται συχνὰ ἀπὸ τὶς ἀποτυχίες καὶ διαψεύσεις· καὶ ἡ σχέση κινδυνεύει νὰ διαφθαρεῖ καὶ διαλύεται πολὺ συχνά. Ὅλες αὐτὲς τὶς δυσκολίες, ἐμπόδια, ἀντιπάλους τοῦ ζευγαριοῦ στὴν πραγμάτωση τοῦ προορισμοῦ του ἂς τὰ ὀνομάσουμε ἐχθροὺς τοῦ ζευγαριοῦ καὶ πρῶτα ἂς τοὺς ἐπισημάνουμε αὐτοὺς τοὺς ἐχθροὺς.

Ὁ πρῶτος ἐχθρὸς τοῦ ζευγαριοῦ εἶναι ἡ ἴδια ἠ σφοδρότητα τοῦ συναισθήματος, ποὺ τοὺς κυριεύει. Αὐτὴ ἡ σφοδρότητα τοὺς κάνει τολμηροὺς καὶ συχνὰ καυχῶνται γι’αὐτό. Στὴν πράξη ὅμως αὐτὴ ἡ σφοδρότητα ἀποδεικνύεται συνήθως σεξουαλικὴ καὶ αὐτὸ ξεστολίζει τὸν ἔρωτα ἀπὸ τὰ ψυχολογικὰ καὶ ἠθικά του στολίδια καὶ τὸν κατεβάζει στοὺς τρόπους τῆς πορνείας. Τὸ μεγαλεῖο τοῦ ἔρωτα ἀντιμάχεται τὴν πορνεία. Ἡ προσπάθεια καὶ ἡ ἐπιτυχία τοῦ ζευγαριοῦ νὰ ἐλέγξει τὶς ἔντονες ἐπιθυμίες εἶναι ἠ δόξα καὶ ἡ ἀλληλοεκτίμησή τους.

Ἡ ἀνεξέλεγκτη ἐρωτικὴ ὁρμὴ πρὶν ἀπὸ τὸ γάμο κυρίως ἀλλὰ καὶ μετὰ τὸ γάμο ἀποτελεῖ ἔνδειξη τοὐλάχιστον τῆς πορνικῆς ἐμπειρίας τῶν νέων πρὶν νὰ γνωριστοῦν. Ἔτσι ὁ ἀγῶνας νὰ συντηρήσουν οἱ δύο νέοι τὸ ὑψηλὸ ἐπίπεδο τῆς σχέσης τους τοὺς γεμίζει ἀξιοπρέπεια καὶ βαθαίνει τὸν ἔρωτά τους.

Ὁ ἄλλος ἐχθρὸς τοῦ ζευγαριοῦ μπορεῖ νὰ εἶναι οἱ συγγενεῖς τους, κυρίως οἱ γονεῖς. Μπορεῖ νὰ φέρνουν ἐμπόδια στὴ σχέση τοῦ ζευγαριοῦ, ἐπειδὴ φοβοῦνται γιὰ τὴν ἀνωριμότητά τους, ποὺ δὲν βοηθάει στὴ σωστὴ ἐπιλογή. Οἱ γονεῖς συνήθως λογαριάζουν τὴ σχέση τῶν παιδιῶν τους μὲ κριτήρια οἰκονομικὰ καὶ ἐπαγγελματικά. Δὲν μποροῦν ἢ καὶ δὲν θέλουν νὰ ἐκτιμήσουν τὴ δυναμικὴ τοῦ ἔρωτα, ἐπειδὴ πολὺ συχνὰ ὁ δικός τους νεανικὸς ἔρωτας ἔχει ἤδη ὑποβιβαστεῖ σὲ μιὰ πεζὴ συμβίωση. Ἄλλοτε πάλι κάποιοι ἐνήλικοι συγγενεῖς φθονοῦν τὴ νεανικότητα τοῦ ζευγαριοῦ, ἐπειδὴ οἱ ἴδιοι τὴν ἔχουν χάσει.

Ὁ ἑπόμενος ἐχθρὸς τοῦ ζευγαριοῦ εἶναι ἡ ματαιοδοξία. ἡ ματαιοδοξία ποὺ χαρακτηρίζει κυρίως τὴ σχέση τοῦ ζευγαριοῦ γιὰ τὸν γύρω κόσμο του, συχνὰ ὅμως και μεταξύ τους. Προσπαθοῦν νὰ δείξουν στοὺς γύρω τὴν ἀλαζονεία τοῦ πλούτου, τὴν ἐξωτερική τους ἐμφάνιση καὶ μεταξύ τους τὰ σωματικὰ καὶ ψυχολογικά τους προτερήματα ἢ καὶ τὴν οἰκονομική τους ἐπιφάνεια. Ὅλ’ αὐτὰ γίνονται εἰς βάρος τοῦ ἔρωτα, ἀποτελοῦν ἕναν ἄλλον ἔρωτα, ποὺ τραβάει τὸ ζευγάρι τὸν ἕναν μακριὰ ἀπ’ τὸν ἄλλον.

Ὁ ἄλλος ἐχθρὸς τοῦ ζευγαριοῦ, ὁ πιὸ μεγάλος ἀπ’ ὅλους εἶναι ἡ ἔλλειψη ἐρωτικῆς κατήχησης. Δὲν ἔχουν κατηχηθεῖ οἱ νέοι μας ὅτι τὸν ἔρωτα καὶ τὴ σχέση τους τὰ δημιούργησε ὁ Θεὸς κατὰ τὴ δημιουργία τοῦ κόσμου ἢ μᾶλλον κατὰ τὴν πλάση τοῦ ἀνθρώπου. Ἄρα μόνο μὲ τὴν εὐλογία τοῦ δημιουργοῦ τους λειτουργοῦν σωστὰ καὶ συντηροῦνται. Τότε μόνο δίνουν τὴ μέγιστη εὐτυχία στὸ ζευγάρι (ἐκκλησιαστικὰ αὐτὸ λέγεται ἀνάπαυση) καὶ συγχρόνως συντηρεῖ καὶ βελτιώνει τὶς σχέσεις τοῦ ζευγαριοῦ μὲ ὅλα τὰ ἄλλα κεφάλαια τῆς ζωῆς. Τέτοια κεφάλαια εἶναι ἡ στοργὴ πρὸς τοὺς γονεῖς καὶ τὰ δικά τους τέκνα, ἡ ἐκκλησιαστικὴ ζωή, ἡ φιλανθρωπία, ὁ πατριωτισμός, ἡ καλλιέργεια τοῦ πολιτισμοῦ καὶ ἄλλα τέτοια.

Εἶναι βαθιὰ συγκινητικὸ τὸ συχνὰ τότε ἐπαναλαμβανόμενο γεγονός, ποὺ ἀναφέρει ὁ Σολτζενίτσιν στὸ μνημειῶδες ἔργο του “Ἀρχιπέλαγος Γκουλάκ” μὲ τὶς γυναῖκες τῶν φυλακισμένων στὶς Σταλινικὲς φυλακὲς τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης. Εἶχαν ἐπισκεπτήριο μιὰ φορὰ τὸ χρόνο γιὰ 15 λεπτὰ κι ἐμάζευαν οἱ γυναῖκες μὲ χίλια βάσανα καπίκι-καπίκι τὰ λεφτὰ γιὰ τὸ εἰσιτήριο, γιὰ νὰ πᾶνε χιλιάδες λεῦγες μακριά, γιὰ νὰ ἰδοῦν τὸν ἄνθρωπό τους μιὰ φορὰ τὸ χρόνο. Κι ἑτοίμαζαν τὰ λόγια ποὺ θὰ τοὺς ἔλεγαν καὶ τὶς πληροφορίες γιὰ τὴ ζωὴ τῆς οἰκογένειάς τους. Κι ὅταν ἔφτανε ἡ συνάντηση τῶν 15 λεπτῶν καὶ ἀντίκρυζαν τὸ πρόσωπο τοῦ ἀγαπημένου τους πίσω ἀπὸ μιὰ χοντρὴ σίτα, δὲν ἔβρισκαν τὰ λόγια ποὺ εἶχαν ἑτοιμάσει, γιὰ νὰ ποῦν, καὶ κοιτάζονταν οἱ ἀγαπημένοι σύζυγοι ἀμίλητοι γιὰ 15 λεπτά. Αὐτὴ ἦταν μιὰ πολὺ δυνατὴ ἐρωτικὴ συνάντηση.

Ἡ ἱερότητα τῆς συζυγικῆς σχέσης εἶναι αὐτό, ποὺ κάνει τὴ συζυγία εἰκονισμὸ τῆς Ἁγίας Τριάδος. Στὴν ἐποχή μας μὲ τὸ σπάσιμο ὅλων τῶν τρόπων τῆς ἱερότητας, ὁ ἔρωτας καὶ ἡ συζυγία μοιάζουν πολὺ μὲ τὴν πορνεία κι ἔτσι ἀτονοῦν οἱ ἄλλες ἀνθρώπινες οἰκογενειακὲς καὶ κοινωνικὲς λειτουργίες καὶ τότε ἡ ζωὴ γίνεται μονοδιάστατη, σεξουαλικὴ καὶ ἀφόρητα πληκτική. Οἱ ἄντρες κυρίως ἀλλὰ καὶ πολλὲς γυναῖκες βρίσκουν ἀνούσιο τὸ νόημα τοῦ ἔρωτα καὶ τὴ νόμιμη ἔγγαμη σχέση καὶ ἐπιδίδονται στὶς μοιχεῖες καὶ στὶς πορνεῖες, γιὰ νὰ ἔχει ἡ ἐρωτικὴ σχέση κάτι τὸ περίεργο καὶ κάτι ποὺ νὰ χρωματίζεται ἀπὸ τὴν αἴσθηση τῆς ἁμαρτίας, γιατὶ ἔτσι λένε ὅτι πολεμεῖται ἡ πληκτικότητα τῆς νόμιμης σχέσης. Ἀπὸ μικρὰ παιδιά, βλέπετε, συνήθισαν οἱ ἄνθρωποι νὰ συνδυάζουν τὸν ἔρωτα μὲ τὴν πορνεία καὶ νὰ ἀγνοοῦν τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ· καὶ κουβαλοῦν ὕστερα αὐτὴν τὴν προκατάληψη στὴ ζωή τους.

Ἄλλο κακό, ποὺ βλάπτει τὴ σχέση τοῦ ζευγαριοῦ, εἶναι ἡ δικαιοσύνη. Ἐνῷ εἶναι τὸ κυριότερο αἴτιο, ποὺ ἐπικαλοῦνται στὰ διαζύγια οἱ ἄνθρωποι, δὲν ἀφίνει ὑποψία πὼς εἶναι κακὸ πρᾶγμα ἡ δικαιοσύνη, ὅπως τὴν κληρονομήσαμε ἀπὸ τοὺς προγόνους μας. Αὐτὴ ἡ κοσμικοῦ τύπου δικαιοσύνη, ποὺ πρυτάνευε στοὺς πρὸ Χριστοῦ προγόνους μας καὶ πρυτανεύει στοὺς χωρὶς Χριστὸ συνανθρώπους μας, δὲν διαφέρει ἀπὸ τὴν ἐκδίκηση. Καὶ τὸ πρῶτο ποὺ θυσιάζουμε μπροστὰ στὸ βωμὸ τῆς “θεᾶς-Δίκης” εἶναι ἡ ἀγάπη.

Ὁ πολιτισμὸς μὲ τὴν ἀλαζονεία του φθείρει τὶς προσωπικὲς σχέσεις μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων· ὁ καθένας στὴν προσπάθειά του νὰ ἀποσπάσει ὅσο γίνεται μεγαλύτερο κομμάτι ὠφέλειας ἀπὸ τὰ προσόντα τοῦ πολιτισμοῦ, βλέπει τοὺς ἄλλους σὰν ἄτομα καὶ μάλιστα ἄτομα ἀντίπαλα καὶ πολεμάει μὲ ὁποιονδήποτε θὰ σταθεῖ μπροστά του, γιὰ νὰ τοῦ στερήσει κάτι. Μὲ αὐτὴν τὴν ἀλαζονεία οἱ νέοι, ποὺ φτάνουν στὸ ζευγάρωμα, δὲν μποροῦν νὰ ἰδοῦν τὸ πρόσωπο τοῦ ἄλλου. Ἔτσι ἐπιδιώκουν ἁπλῶς καὶ μόνο νὰ ἀντλήσουν κάποια ἡδονὴ ἀπὸ τὴ σχέση τους καὶ ὁ “ἄλλος” μᾶς ἐνδιαφέρει τόσο χρόνο, ὅσο διαρκεῖ ἡ προσφερόμεη ἡδονή. Πέραν ἀπ’αὐτὴν τὴν ἡδονὴ ὑπάρχουν μόνο οἱ δυναμικὲς σχέσεις, οἱ διαξιφισμοὶ τῶν συμφερόντων.

Ἡ ἐκδίκηση καὶ ἡ διεκδίκηση, ὅταν μπαίνουν στὶς σχέσεις τοῦ ζευγαριοῦ, πράγματι σκοτώνουν τὸν ἔρωτα καὶ κάνουν τὴ σχέση τους ἀβίωτη. Καὶ πάλι τὸ αἴτιο εἶναι ἡ ἀπουσία κατήχησης καὶ μάλιστα Ὀρθόδοξης κατήχησης. Μόνο ἡ Ὀρθόδοξη κατήχηση ὀνομάζει δικαιοσύνη τὴ συγχώρηση καὶ ἐναρμονίζει τὴ σχέση τοῦ ζευγαριοῦ μὲ τὴ συγκατάβαση τοῦ Θεοῦ στὶς ἁμαρτίες τῶν ἀνθρώπων. Γιὰ νὰ ζήσει τὸ ζευγάρι μέσα στὴν εὐτυχισμένη σχέση τοῦ γάμου, πρέπει νὰ γίνει ὁ καθένας ἀπέναντι στὸν ἄλλον ἕνα μηδέν. Τότε ὁ γάμος γίνεται ἄθλημα, μαρτυρικὸ ἄθλημα, καὶ τότε καταλαβαίνουμε γιατί στὸ χορὸ τοῦ Ἡσαΐα ἀκούγεται ἐκεῖνο τὸ ἀνεξήγητο : “Ἅγιοι Μάρτυρες οἱ καλῶς ἀθλήσαντες καὶ στεφανωθέντες…”.

Πολλὲς φορὲς μέσα στὴ ζωὴ τοῦ ζευγαριοῦ κυριαρχεῖ ἡ ἰδέα τῆς δικαιοσύνης ὅπως τὴν διατύπωσαν μὲ σαφήνεια οἱ ἀρχαῖοί μας πρόγονοι “οὗ ἂν κρατῇ τις, ἄρχει”, δηλαδὴ ὅπου ὑπερισχύει κανεὶς μὲ τὴ δύναμή του, ἐκεῖ ἀσκεῖ ἐξουσία. Κι ἔλεγαν οἱ ἀρχαῖοι Ἀθηναῖοι, ποὺ ἔκαναν αὐτὸ τὸ λόγο, ὅτι αὐτὸ εἶναι πανάρχαιος νόμος, ποὺ κι αὐτοὶ τὸν βρῆκαν νὰ ἰσχύει στὶς ἀνθρώπινες σχέσεις. Ἦταν δηλαδὴ τὸ φυσικὸ αὐτονόητο. Βέβαια μέσα στὸν Παράδεισο πρωτοακούστηκε ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ πρὸς τὴ γυναῖκα “πρὸς τὸν ἄνδρα σου ἡ ἀποστροφή σου καὶ αὐτός σου κυριεύσει”, αὐτὸ ὅμως ἦταν ἡ ποινὴ γιὰ τὴν παρακοή της· δὲν ἔπλασε ὁ Θεὸς τὴ γυναῖκα ἐξαρτημένη ἀπὸ τὸν ἄντρα της, ἡ ἁμαρτία ἔφερε αὐτὴ τὴ συνέπεια καὶ ἡ Ὀρθόδοξη κατήχηση ξέρει ὅτι ὁδεύουμε μὲ τὴν τελικὴ λύτρωση στὴν κατάργηση κάθε “ἀρχῆς” ἐκτὸς ἀπὸ τὴν “ἀρχὴ” τῆς ἀγάπης. Ἄρα καὶ κάθε ζευγάρι ὀφείλει νὰ κάνει τὶς “πρόβες” του γιὰ τὴν τελική του κατάληξη στοὺς λειμῶνες τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ.

Πολύ συχνὰ σὲ περιπτώσεις διαζυγίων ποὺ ἐμπλέκονται καὶ παιδιά, οἱ μητέρες μαυρίζουν τὴν εἰκόνα τοῦ πατέρα στὶς καρδιές τους καὶ ἐπικαλοῦνται γι’ αὐτὸ βέβαια τὴ δικαιοσύνη, ποὺ ἀποδεικνύεται μάλιστα αὐταπόδεικτη εἰς βάρος τοῦ πατέρα μὲ τὴν ἀπουσία του. Ἔτσι τραυματίζεται βαριὰ ἡ εἰκόνα τοῦ πατέρα στὶς καρδιὲς τῶν παιδιῶν καὶ οἱ μητέρες δὲν ξέρουν ἢ δὲν λογαριάζουν τί κακὸ τοὺς κάνουν. Τὰ παιδιὰ ἀναζητοῦν πάντοτε τὸν πατέρα τους μέσα στὰ βάθη τῆς ψυχῆς τους, ὄποιος κι ἂν εἶναι στὴ συμπεριφορά του. Παρόμοια βέβαια ἀναζητοῦν καὶ τὴν εἰκόνα τῆς μάννας τους. Ἡ δικαιοσύνη ὅμως κάνει αὐτὸ τὸ ἔγλκημα νὰ γίνεται πραγματικότητα.

Ὁ διάβολος ζηλεύει τὶς γυναῖκες, φοβᾶται τὴ χάρη, ποὺ τοὺς ἔδωσε ὁ Θεὸς νὰ γεννοῦνε καὶ μάλιστα ἀπὸ τότε ποὺ ἡ μάννα ἔγινε Θεοτόκος, καὶ γι’αὐτὸ ὁ διάβολος καλλιεργεῖ τὰ “ἄνθη” τοῦ κακοῦ, ποὺ λέγονται ἐκτρώσεις. Στὶς περισσότερες περιπτώσεις πάνω στὴν ἀπόφαση τῆς ἔκτρωσης συμφωνεῖ τὸ ζευγάρι – ἴσως γιὰ πρώτη φορὰ στὴ σχέση τους – ἀλλὰ τί συμφωνία εἶναι αὐτή! Συμφωνία μιᾶς ἰσόβιας κόλασης. Ἀπὸ τότε οἱ χαρὲς τοῦ ἔρωτα εἶναι ἄχαρες καὶ νευρωτικές. Ὅλα τὰ ἐφηβικὰ ὄνειρα γιὰ τὸν ποιητικὸ ἔρωτα τσαλακώνονται. Ἡ διάλυση τῆς σχέσης γίνεται εὔκολη καὶ ἀνακουφιστική. Φορτώνεται καὶ ὁ ἕνας καὶ ὁ ἄλλος τὶς ἐνοχές του, κρύβει τὴν πίκρα του, μεγιστοποιεῖ τὴν ἀπαξίωση τοῦ ἄλλου καὶ χωρίζουν τὰ βήματά τους. Αὐτὸ κι ἂν εἶναι ἐμπόδιο στὴ σχέση τοῦ ζευγαριοῦ ! Καὶ γι’αὐτὸ τὸ δυστύχημα ἐπιστρατεύει τὸ ζευγάρι τὸ ἐπιχείρημα τῆς δικαιοσύνης. Δικό μου τὸ σῶμα μαζὶ μὲ τὸ ἔμβρυο, δική μου ὑπόθεση, δικαίωμά μου.

Καὶ ἡ λογικὴ εἶναι ἐχθρὸς τοῦ ζευγαριοῦ, ἡ λογικὴ ποὺ μάχεται τὴν πίστη στὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Μὲ τὸ εἰσόδημά μας περνᾶμε ἴσα-ἴσα, λένε· μὲ ἕνα παιδὶ πεθαίνουμε ἀπὸ τὴν πεῖνα. Ἡ ἀπόδειξη ἔρχεται μὲ τὴν πρακτικὴ ἀριθμητικὴ. Ἡ πίστη, ἂν ὑπῆρχε, θὰ ἔλεγε: ὁ Θεὸς θὰ σᾶς θρέψει (Ἐπίρριψον ἐπὶ Κύριον τὴν μέριμνάν σου…) Ἐμένα μοῦ λές;! ἀπαντάει ὁ λογισμὸς τῆς τετραγωνικῆς λογικῆς, ποὺ κάνει τὸν γάμο οἰκιακὴ πορνεία.

Ὅταν πρωτοαντικρύζονται ἕνας νέος καὶ μία νέα κι αἰχμαλωτίζονται ὁ ἕνας ἀπὸ τὴ φυσιογνωμία τοῦ ἄλλου, ὅλο τὸ σύμπαν ἀναστατώνεται. Ὁ Θεὸς γεμίζει μπαοῦλα μὲ προικιὰ καὶ βάζει ἑκατομμύρια καταθέσεις στὶς Τράπεζες τοῦ μέλλοντος γιὰ τὴν ἐπιβίωσή τους στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων. Τὴν ἴδια ὥρα ὁ διάβολος βγάζει περιπόλους στὰ μονοπάτια καὶ ναρκοθετεῖ τὰ περάσματα. Οἱ ἐρωτευμένοι τρέχουν σὰν χαζοὶ ἀνέμελοι στοὺς δρόμους. Οἱ ἐχθροὶ παραμονεύουν. Ὡς καλοὶ οἰκονόμοι ὅμως πρέπει νὰ φυλάξουν τὰ γαμήλια δῶρα τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ ὀργανώσουν τὴν ἄμυνά τους μὲ σοφία.

Γι’αὐτὸ λέμε ὅτι ἡ εὐλογία τῆς Ἐκκλησίας μὲ τὸ γάμο γεννάει τὸν ἔρωτα στὸ ζευγάρι. Τὸν γεννάει καὶ τὸν ἀσφαλίζει.