Τὴν
Δ΄ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν τιμοῦμε τὸν μεγάλο Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας Ἰωάννη
τὸν Σιναΐτη (ἡγούμενο τοῦ Σινᾶ). Εἶναι ὁ συγγραφέας τῆς «Κλίμακος», τοῦ
περίφημου βιβλίου, στὸ ὁποῖο ἐκτίθεται ὁ τρόπος ἀνάβασης στὰ πνευματικὰ
σκαλοπάτια τῶν ἀρετῶν.
Ἡ προσευχὴ κατέχει καίρια θέση στὴν κλίμακα αὐτή. Θὰ ἐρανισθοῦμε λοιπὸν ἐλάχιστα ψήγματα ἀπὸ τὴ σοφία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου γιὰ τὴν προσευχή, ἡ ὁποία εἶναι «τροφὴ ψυχῆς, νοῦ φωτισμός, ἀπογνώσεως πέλυξ, ἐλπίδος ἀπόδειξις». Καὶ εἶναι πιὸ ἀπαραίτητη γιὰ τὴν ψυχὴ ἀπὸ ὅσο ἡ ἀναπνοὴ γιὰ τὸ σῶμα.
Γιὰ νὰ παραστοῦμε μπροστὰ στὸν Βασιλέα καὶ Θεό μας, λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης, δὲν πρέπει νὰ πᾶμε ἀπροετοίμαστοι. Βασικὴ προϋπόθεση γιὰ νὰ σταθοῦμε μπροστὰ στὸν Κύριο εἶναι νὰ ἔχουμε τὸν χιτώνα τῆς ψυχῆς ὑφασμένο ὁλόκληρο μὲ τὸ νῆμα τῆς ἀμνησικακίας. Ἀλλιῶς, δὲν θὰ ὠφεληθοῦμε τίποτε ἀπὸ τὴν προσευχή. Καὶ τὸ ὅλο ὕφος τῆς προσευχῆς ἂς εἶναι ἁπλό, ἀποίκιλο, ἀνεπιτήδευτο. Ὁ τελώνης καὶ ὁ ἄσωτος μὲ ἕνα καὶ μόνο λόγο συμφιλιώθηκαν μὲ τὸν Θεό.
Μία εἶναι ἡ ἐξωτερικὴ στάση τῶν προσευχομένων, ἀλλὰ ἡ ἐσωτερικὴ παρουσιάζει πολλὴ ποικιλία καὶ πολλὲς διαφορές. Ἄλλοι μιλοῦν ὅπως στὸν φίλο καὶ κύριό τους, προσευχόμενοι γιὰ βοήθεια τῶν ἄλλων καὶ ὄχι τοῦ ἑαυτοῦ τους. Ἄλλοι ζητοῦν πλοῦτο καὶ δόξα καὶ πολλὴ παρρησία (θάρρος). Ἄλλοι νὰ ἀπαλλαγοῦν ἐντελῶς ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς τους. Ἄλλοι νὰ ἀποκτήσουν κάποια τιμή. Ἄλλοι νὰ ἐξαλειφθεῖ τὸ χρέος τους, ἄλλοι νὰ ἐλευθερωθοῦν ἀπὸ τὴ φυλακὴ (τῶν παθῶν), ἄλλοι νὰ συγχωρηθοῦν οἱ ἁμαρτίες τους.
Πρὶν ἀπ’ ὅλα νὰ βάζουμε στὴν προσευχή μας τὴν εἰλικρινῆ εὐχαριστία. Ἔπειτα τὴν ἐξομολόγηση τῶν ἁμαρτιῶν μας μὲ συντριβὴ ψυχῆς καὶ συναίσθηση. Καὶ μετὰ νὰ ἐκθέτουμε τὰ αἰτήματά μας πρὸς τὸν Παμβασιλέα. Αὐτὸς εἶναι ὁ ἄριστος τρόπος προσευχῆς, καθὼς φανέρωσε ἄγγελος Κυρίου σὲ κάποιον ἀδελφό.
Μὴν ἔχεις πολυλογία, γιὰ νὰ μὴ διασκορπιστεῖ ὁ νοῦς σου ψάχνοντας γιὰ λόγια. Ἕνας λόγος τελωνικὸς κίνησε τὴν εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἕνας λόγος πίστεως ἔσωσε τὸν ληστή. Ἡ πολυλογία στὴν προσευχὴ πολλὲς φορὲς προκάλεσε φαντασίες καὶ διάχυση στὸν νοῦ. Ἐνῶ μὲ τὴ μονολογία συνήθως συγκεντρώνεται ὁ νοῦς.
Μὴν παίρνεις πολὺ θάρρος (παρρησία) στὴν προσευχή, ἀκόμα κι ἂν ἔχεις καθαρότητα. Πρόσελθε μᾶλλον μὲ πολλὴ ταπεινοφροσύνη καὶ θὰ ἀποκτήσεις (μπρὸς στὸν Θεό) περισσότερη παρρησία.
Ἀκόμα κι ἂν ἔχεις ἀνέβει ὅλη τὴν κλίμακα τῶν ἀρετῶν, «ὑπὲρ ἀφέσεως ἁμαρτιῶν προσεύχου». Ἄκου τὸν Παῦλο νὰ βοᾶ «περὶ ἁμαρτωλῶν, ὧν πρῶτός εἰμι ἐγώ».
Λάδι καὶ ἁλάτι εἶναι τὸ ἄρτυμα τῶν τροφῶν, ἐνῶ σωφροσύνη καὶ δάκρυα (ἁγνότητα καὶ μετάνοια) εἶναι τὰ φτερὰ τῆς προσευχῆς.
Ἡ προσευχὴ κατέχει καίρια θέση στὴν κλίμακα αὐτή. Θὰ ἐρανισθοῦμε λοιπὸν ἐλάχιστα ψήγματα ἀπὸ τὴ σοφία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου γιὰ τὴν προσευχή, ἡ ὁποία εἶναι «τροφὴ ψυχῆς, νοῦ φωτισμός, ἀπογνώσεως πέλυξ, ἐλπίδος ἀπόδειξις». Καὶ εἶναι πιὸ ἀπαραίτητη γιὰ τὴν ψυχὴ ἀπὸ ὅσο ἡ ἀναπνοὴ γιὰ τὸ σῶμα.
Γιὰ νὰ παραστοῦμε μπροστὰ στὸν Βασιλέα καὶ Θεό μας, λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης, δὲν πρέπει νὰ πᾶμε ἀπροετοίμαστοι. Βασικὴ προϋπόθεση γιὰ νὰ σταθοῦμε μπροστὰ στὸν Κύριο εἶναι νὰ ἔχουμε τὸν χιτώνα τῆς ψυχῆς ὑφασμένο ὁλόκληρο μὲ τὸ νῆμα τῆς ἀμνησικακίας. Ἀλλιῶς, δὲν θὰ ὠφεληθοῦμε τίποτε ἀπὸ τὴν προσευχή. Καὶ τὸ ὅλο ὕφος τῆς προσευχῆς ἂς εἶναι ἁπλό, ἀποίκιλο, ἀνεπιτήδευτο. Ὁ τελώνης καὶ ὁ ἄσωτος μὲ ἕνα καὶ μόνο λόγο συμφιλιώθηκαν μὲ τὸν Θεό.
Μία εἶναι ἡ ἐξωτερικὴ στάση τῶν προσευχομένων, ἀλλὰ ἡ ἐσωτερικὴ παρουσιάζει πολλὴ ποικιλία καὶ πολλὲς διαφορές. Ἄλλοι μιλοῦν ὅπως στὸν φίλο καὶ κύριό τους, προσευχόμενοι γιὰ βοήθεια τῶν ἄλλων καὶ ὄχι τοῦ ἑαυτοῦ τους. Ἄλλοι ζητοῦν πλοῦτο καὶ δόξα καὶ πολλὴ παρρησία (θάρρος). Ἄλλοι νὰ ἀπαλλαγοῦν ἐντελῶς ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς τους. Ἄλλοι νὰ ἀποκτήσουν κάποια τιμή. Ἄλλοι νὰ ἐξαλειφθεῖ τὸ χρέος τους, ἄλλοι νὰ ἐλευθερωθοῦν ἀπὸ τὴ φυλακὴ (τῶν παθῶν), ἄλλοι νὰ συγχωρηθοῦν οἱ ἁμαρτίες τους.
Πρὶν ἀπ’ ὅλα νὰ βάζουμε στὴν προσευχή μας τὴν εἰλικρινῆ εὐχαριστία. Ἔπειτα τὴν ἐξομολόγηση τῶν ἁμαρτιῶν μας μὲ συντριβὴ ψυχῆς καὶ συναίσθηση. Καὶ μετὰ νὰ ἐκθέτουμε τὰ αἰτήματά μας πρὸς τὸν Παμβασιλέα. Αὐτὸς εἶναι ὁ ἄριστος τρόπος προσευχῆς, καθὼς φανέρωσε ἄγγελος Κυρίου σὲ κάποιον ἀδελφό.
Μὴν ἔχεις πολυλογία, γιὰ νὰ μὴ διασκορπιστεῖ ὁ νοῦς σου ψάχνοντας γιὰ λόγια. Ἕνας λόγος τελωνικὸς κίνησε τὴν εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἕνας λόγος πίστεως ἔσωσε τὸν ληστή. Ἡ πολυλογία στὴν προσευχὴ πολλὲς φορὲς προκάλεσε φαντασίες καὶ διάχυση στὸν νοῦ. Ἐνῶ μὲ τὴ μονολογία συνήθως συγκεντρώνεται ὁ νοῦς.
Μὴν παίρνεις πολὺ θάρρος (παρρησία) στὴν προσευχή, ἀκόμα κι ἂν ἔχεις καθαρότητα. Πρόσελθε μᾶλλον μὲ πολλὴ ταπεινοφροσύνη καὶ θὰ ἀποκτήσεις (μπρὸς στὸν Θεό) περισσότερη παρρησία.
Ἀκόμα κι ἂν ἔχεις ἀνέβει ὅλη τὴν κλίμακα τῶν ἀρετῶν, «ὑπὲρ ἀφέσεως ἁμαρτιῶν προσεύχου». Ἄκου τὸν Παῦλο νὰ βοᾶ «περὶ ἁμαρτωλῶν, ὧν πρῶτός εἰμι ἐγώ».
Λάδι καὶ ἁλάτι εἶναι τὸ ἄρτυμα τῶν τροφῶν, ἐνῶ σωφροσύνη καὶ δάκρυα (ἁγνότητα καὶ μετάνοια) εἶναι τὰ φτερὰ τῆς προσευχῆς.
π. Δημητρίου Μπόκου
