Τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου π. Διονυσίου Τάτση
Οἱ ἐργαζόμενοι ἄνθρωποι συνήθως παραπονοῦνται γιὰ τοὺς ἐργοδότες τους καὶ πάντα θέλουν νὰ ἐμφανίζονται ὡς ἀδικούμενοι.
Δὲν παραδέχονται δικές τους ἀρνητικὲς ἐνέργειες, οἱ ὁποῖες δὲν εἶναι ἀποτελεσματικὲς καὶ δὲν ἀποδίδουν. Δυστυχῶς, δὲν τοὺς εὐχαριστεῖ ἡ ἀπασχόλησή τους καὶ τὸ ἐπάγγελμά τους. Δὲν νιώθουν εὐχαρίστηση γι’ αὐτὸ ποὺ κάνουν καὶ εἶναι ἀπρόθυμοι καὶ βαρύθυμοι. Τοὺς ἐνδιαφέρει μόνο τὸ οἰκονομικό! Ἔτσι ἐξηγοῦνται καὶ τὰ διάφορα ἀτυχήματα ποὺ κάποτε ἔχουν καὶ ἀνθρώπινα θύματα. Ὑπάρχουν βέβαια καὶ οἱ εἰδικοί, ποὺ ψάχνουν τὶς αἰτίες καὶ μιλοῦν γιὰ ἀνευθυνότητα ἀνθρώπων ποὺ δὲν ἔχουν ἱκανότητες, σχετικὴ ἐκπαίδευση καὶ ἐνδιαφέρον στὴν ἐκτέλεση τῶν ὅποιων ἐπαγγελματικῶν ὑποχρεώσεων ἔχουν.
Στὴν ὅλη συζήτηση γιὰ ὅσα δυσάρεστα συμβαίνουν δὲν γίνεται λόγος γιὰ τὴν ἔλλειψη εὐσυνειδησίας στοὺς ἐργαζομένους. Πολλοὶ μάλιστα δὲν γνωρίζον τὴ σημασία τῆς λέξης! Καὶ ὅμως χωρὶς τὴν εὐσυνειδησία στοὺς ἀνθρώπους, δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει πρόοδος στὴν κοινωνία, οὔτε νὰ περιορισθοῦν τὰ ἀτυχήματα.
Ὁ εὐσυνείδητος ἔχει βαθιὰ ἐπίγνωση τῶν εὐθυνῶν του καὶ ἀφοσίωση στὴν ἐκτέλεση τῶν καθηκόντων του. Ὅταν λείπει αὐτή, τὰ πράγματα περιπλέκονται καὶ δημιουργοῦνται δυσάρεστες καταστάσεις. Τὸ βλέπουμε στὴν καθημερινότητά μας καὶ ἀπογοητευόμαστε. Ἀναφέρουμε μερικὰ παραδείγματα ἀσυνείδητων ἐργαζόμενων, ξεκινώντας ἀπὸ τοὺς ἁπλοὺς γιὰ νὰ φτάσουμε καὶ στοὺς μεγάλους καὶ ἀνώτερους.
Ὁ ἐργάτης κινεῖται ἀργὰ καὶ μία δουλειὰ ποὺ θὰ τὴν τελείωνε σὲ λίγες ὧρες, τὴν ὁλοκληρώνει σὲ πέντε μέρες. Ὁ ἐργαζόμενος στὴν καθαριότητα τοῦ δήμου ἀφήνει πολλὰ ἀπορρίμματα στὴ θέση τους γιὰ πολλὲς μέρες, ἀφοῦ δὲν τὸν ἐλέγχει κανείς.
Ὁ δάσκαλος πηγαίνει ἀργὰ στὸ σχολεῖο, κάνει παρατεταμένα διαλείμματα καὶ ἔχει μειωμένο ἐνδιαφέρον στὴν παράδοση τῶν μαθημάτων.
Ὁ δημόσιος ὑπάλληλος ποὺ πηγαίνει ἀργοπορημένος στὸ γραφεῖο του καὶ ἑτοιμάζεται νὰ φύγει πολὺ πιὸ γρήγορα ἀπὸ τὴ λήξη τοῦ ὡραρίου.
Ὁ προϊστάμενος καὶ ὁ διευθυντὴς ποὺ θέλει νὰ ὑποκλίνονται ἐνώπιόν του οἱ ὑφιστάμενοί του καὶ αὐτὸς πίνει ἀργὰ καὶ ἀπολαυστικὰ τὸν καφὲ ποὺ τοῦ ἑτοιμάζουν, διαβάζοντας τὴν πρωινὴ ἐφημερίδα ἢ τηλεφωνώντας σὲ ἄσχετα μὲ τὴν ἁρμοδιότητά του πρόσωπα καὶ μιλάει περὶ ἀνέμων καὶ ὑδάτων, χωρία καμιὰ οὐσιαστικὴ πρωτοβουλία γιὰ τὴν ἐπιτυχία κάποιου ἢ κάποιων ἔργων ποὺ τοῦ ἔχουν ἀναθέσει.
Ὁ γιατρὸς ποὺ δὲν εἶναι εὐγενὴς ἀπέναντι στοὺς ἀσθενεῖς καὶ ἐπιπόλαια συμπεραίνει γιὰ τὴν πορεία τῆς ὑγείας τους, ζητώντας συγχρόνως χωρὶς ντροπὴ καὶ ἀξιοπρέπεια φακελάκι.
Ὁ πανεπιστημιακὸς δάσκαλος ποὺ ἡ «σοφία» του τὸν κάνει ἀπρόθυμο γιὰ τὴ διδασκαλία καὶ τὴν ἔρευνα ἢ περιορίζεται στὶς προσωπικές του ἀπόψεις γιὰ διάφορα θέματα, πέρα ἀπὸ τὴν εἰδικότητά του, ἐνῷ ἀδιαφορεῖ γιὰ τὰ θέματα ποὺ τοῦ ἔχει ἀναθέσει τὸ κράτος. Εἶναι αὐτὸς ποὺ ἀδιακρίτως «κόβει» τοὺς φοιτῆτες ἀπὸ μία δυσεξήγητη ἰδιορρυθμία.
Ὁ ἀξιωματικὸς ποὺ θέλει νὰ βολεύεται καὶ νὰ προάγεται χωρὶς κόπο, περιοριζόμενος μόνο στὰ ψυχρὰ τυπικὰ καθήκοντα.
Ὁ δικηγόρος ποὺ πρόθυμα ἀναλαμβάνει τὴν ὑπόθεση ἑνὸς ἐγκληματία καὶ ζητάει ὑπέρογκη ἀμοιβή, χωρίς νὰ πιστεύει στοὺς ἰσχυρισμοὺς ποὺ διατυπώνει στὸ δικαστήριο. Εἶναι ἕνας θρασὺς θεατρίνος.
Ὁ δικαστὴς ποὺ ἀκούει καὶ διαβάζει μὲ παγερὴ καρδιὰ τὶς ὑποθέσεις καὶ τὶς προσπερνάει, ἀφήνοντάς τες γιὰ τὸ μέλλον. Δὲν βιάζεται νὰ τὶς ἐκδικάσει καὶ παρατείνει τὴ δυστυχία τῶν ἀδικηθέντων.
Ὁ πολιτικὸς ποὺ αὐτοβούλως ἀποφασίζει νὰ ἀσχοληθεῖ μὲ τὰ κοινά, ὄχι γιὰ νὰ βελτιώσει τὴ ζωὴ τῶν πολιτῶν, ἀλλὰ γιὰ νὰ ἀπολαύσει τοὺς πλουσίους μισθοὺς καὶ τὰ πολλὰ προνόμια ποὺ τοῦ ἀναγνωρίζει τὸ κράτος. Ἐπιδίδεται καὶ στὰ «μυστικὰ μαγειρεύματα»!
Ὁ ἱερέας ποὺ χωρὶς φόβο Θεοῦ λειτουργεῖ, εὐλογεῖ μὲ τρόπο ὑποκριτικὸ καὶ συχνὰ γίνεται πρωταγωνιστὴς σὲ μικρὰ καὶ μεγάλα σκάνδαλα.
Ὁ μητροπολίτης, ποὺ εἶχε ξετρελλαθεῖ νὰ γίνει ἐπίσκοπος, χωρὶς νὰ συναισθάνεται τὸ βαρύτατο ἔργο ποὺ θὰ ἀναλάμβανε ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν ἀνθρώπων, παρὰ μόνο νὰ ἱκανοποιήσει τὴ φιλοδοξία του, νὰ ἀπολαμβάνει τὸ θρόνο του, σὰν κοσμικὸς ἄρχοντας, καὶ νὰ διδάσκει χωρὶς νὰ ἀνησυχεῖ ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐλάχιστοι τὸν ἀκοῦν καὶ κανένας δὲν θέλει νὰ τηρήσει τὶς ἐντολές του.
Ὁ πατριάρχης ποὺ νομίζει ὅτι ἔχει ἄνωθεν ἀποστολὴ νὰ κατευθύνει τοὺς πιστούς, ὄχι μὲ γνώμονα τὴν ὀρθόδοξη διδασκαλία, ἀλλὰ τὶς προσωπικές του θεωρίες ποὺ ἔρχονται σὲ πλήρη ἀντίθεση μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Ὅμως τὰ παραδείγματα τῶν ἀσυνείδητων δὲν ἔχουν τελειωμό. Καθὼς τὰ βλέπει ἕνας εὐσυνείδητος ἄνθρωπος, πικραίνεται καὶ χάνει κάθε ἐλπίδα γιὰ βελτίωση τῆς κοινωνίας. Οἱ ἀσυνείδητοι δὲν ἔχουν καμιὰ δικαιολογία γιὰ τὸν ἀνεύθυνο τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ἐνεργοῦν, ἀφοῦ ὅλοι γενικῶς οἱ ἄνθρωποι ἔχουν τὴ συνείδηση, ποὺ εἶναι πολύτιμος ὁδηγὸς καὶ κριτής. Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος ἐπισημαίνει σχετικά: «Ἡ γνώση τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς κακίας εἶναι ἔμφυτη στὴ συνείδηση ὅλων τῶν ἀνθρώπων καὶ δὲν ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ κανένα δάσκαλο, γιὰ νὰ μᾶς διδάξει αὐτά, ἐνῷ ἡ διόρθωση ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν ἐλεύθερη ἐκλογὴ καὶ ἀπόφασή μας, ἀπὸ τὸ ζῆλο καὶ τοὺς κόπους μας».
Πολλὲς φορὲς ὅμως τὸ κριτήριο τῆς συνείδησης νοσεῖ. Στὴν ἐποχὴ μας αὐτὸ συμβαίνει στὴν πλειονότητα. Μακριὰ ἀπὸ τὴν πίστη στὸ Θεό, χάνεται τὸ ὀρθὸ κριτήριο καὶ ὄχι σπάνια οἱ ἄνθρωποι θεωροῦν τὴν κακία «ἀρετὴ» καὶ τὴν ἀληθινὴ ἀρετὴ ἀταίριαστη γιὰ τὴν πρόοδο τῶν ἀνθρώπων! Ὅμως δὲν πρέπει νὰ λησμονοῦμε ὅτι «ἡ ψυχή, ὅταν δὲν ἔχει τὴν πλάστιγγα τῶν συλλογισμῶν της σταθερὴ καὶ προσανατολισμένη μὲ ἀκρίβεια στὸ νόμο τοῦ Θεοῦ, δὲν μπορεῖ νὰ κρίνει ὀρθὰ τὰ γεγονότα, ἀλλὰ περιφέρεται καὶ παρασύρεται», ὅπως τονίζει ὁ ἅγιός μας.
Οἱ ἁμαρτωλοὶ ἄνθρωποι, ποὺ δὲν γνωρίζουν τὴ μετάνοια, ἔχουν ἀμβλυμένη συνείδηση καὶ δὲν εἶναι σὲ θέση νὰ ἀφοσιωθοῦν στὴν προσεκτικὴ ἐκτέλεση τῶν καθηκόντων τους, τόσο στὴν ἰδιωτική τους ζωὴ ὅσο καὶ στὸν ἐπαγγελματικό τους χῶρο. Αὐτὴ εἶναι ἡ μεγάλη πληγή, ποὺ δὲν ἐπουλώνεται εὔκολα καὶ ἔχει τραγικὲς συνέπειες.
Μερικοὶ προοδευτικοὶ καὶ ἄθεοι δὲν θέλουν νὰ ἀκοῦν γιὰ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Προτείνουν τοὺς κοσμικοὺς νόμους τοῦ κράτους, οἱ ὁποῖοι, ὅπως ἰσχυρίζονται, μποροῦν νὰ διαμορφώσουν μία συνείδηση ποὺ θὰ ἔχει ἄλλα κριτήρια, διαφορετικὰ ἀπὸ τὶς ἠθικὲς ἀρχὲς τοῦ Εὐαγγελίου. Ὅμως αὐτὸ εἶναι ἀδύνατο. Οἱ νόμοι ποὺ συνεχῶς ἀναθεωροῦνται, δὲν κάνουν τοὺς ἀνθρώπους εὐαίσθητους ἀπέναντι στὴν τήρηση τῶν καθηκόντων. Ἡ εὐσυνειδησία δὲν ἐπιτυγχάνεται μὲ τοὺς νόμους καὶ τὶς κυρώσεις. Χρειάζεται ἡ φωνὴ τῆς ἠθικῆς συνείδησης.
