Όταν ο Χριστός συγχωρούσε την μοιχαλίδα γυναίκα, ζητώντας από τους διώκτες της να πετάξουν την πέτρα της οργής και ηθικής τους «καθαρότητας» λέγοντας τους «ο αναμάρτητος πρώτος το λίθο βαλέτω…», δεν έσωζε απλά έναν άνθρωπο από το θάνατο, ούτε παρέδιδε μαθήματα καλής συμπεριφοράς, αλλά αποκάλυπτε μια μεγάλη οντολογική αλήθεια, ότι κανείς άνθρωπος δεν είναι απόλυτα ηθικός και ακέραιος ώστε να έχει το δικαίωμα να πετροβολά το άλλον μέχρι να τον εξοντώσει.
Ο Χριστός ζητάει από εμάς να μην κατακρίνουμε και να μην καταδικάζουμε τον συνάνθρωπο μας όχι γιατί αυτό είναι μια κακή πράξη και συμπεριφορά, αλλά διότι κανείς άνθρωπος δεν έχει την ηθική ακεραιότητα και καθαρότητα να το πράξει αυτό. Όλοι οι άνθρωποι είμαστε συγχρόνως σκοτεινοί και φωτεινοί, ηθικοί και ανήθικοι, ήρωες και προδότες, δηλαδή απείρως αντιφατικοί.
Πάντες κουβαλάμε πάθη και αδυναμίες, όμορφες και άσχημες στιγμές. Στιγμές που αγαπήσαμε και στιγμές που μισήσαμε, τότε που ελπίσαμε και τότε που απογοητευθήκαμε, τότε που δημιουργήσαμε αλλά και τότε που καταστρέψαμε. Τι τραγικό να σε αγαπώ και να σε μισώ συγχρόνως μα και τι φωτεινό την ώρα που σε μισώ να νιώθω ότι σ αγαπώ.
Όλοι οι ήρωες του Ντοστογιέφκυ και του Παπαδιαμάντη ζουν αυτή την απίστευτη ανθρώπινη αντιφατικότητα να είναι αμαρτωλοί και άγιοι μαζί, «ήμουν ένας παλιάνθρωπος κι όμως αγαπούσα τον Θεό…» λέει ο Ντιμιτρι στους «Αδελφούς Καραμάζοφ» συνεχίζοντας, « Ήμουν ένας παλιάνθρωπος, κι όμως αγαπούσα τον Θεό… Το καλό και το κακό βρίσκονται σε μια τερατώδη συνύπαρξη μέσα στον άνθρωπο». Και ο Μέγας Ιεροξεταστής σκεπτόμενος το μέγεθος της αντιφατικότητας των ανθρώπων, το μέγα μυστήριο αυτό, λέει, «διεφθαρμένοι άνθρωποι είναι συχνά καλοσυνάτοι, εγκληματίες είναι τρυφεροί και αισθηματικοί, πουριτανοί και ηθικιστές είναι σκληροί και άσπλαχνοι, όλοι είναι εξίσου ικανοί για το κακό και για το καλό….».
Θα αναρωτηθεί κάποιος και τι πρέπει να κάνουμε να αφήσουμε το κακό και τους εγκληματίες ατιμώρητους; Όχι. Ο Χριστιανισμός δεν αμνηστεύει σε καμία περίπτωση το κακό αλλά ούτε επικροτεί την υποκρισία ή τον ηθικό ελιτισμό. Ίσως μια λύση θα ήταν να χρησιμοποιήσουμε την μεθοδολογία των πατέρων της εκκλησίας, που διέκριναν με απόλυτο σεβασμό, το ανθρώπινο πρόσωπο από την αμαρτία. Την πράξη από το βάθος του ανθρώπου. Διότι σαφέστατα και οι πράξεις μας φανερώνουν τις ποιότητες μας, αλλά δεν μας εξαντλούν ως πρόσωπα. Είμαστε κάτι πέρα από τις πράξεις μας, κι αυτό το γνωρίζει μονάχα ο Θεός κι αυτοί που πραγματικά μας αγάπησαν.
Ο κόσμος αυτός δεν είναι παράδεισος, χρειάζεται όρια και κάποιοι θα πρέπει να τα βάζουν. Ωστόσο όμως δεν θα πρέπει ως Χριστιανοί να λησμονούμε ότι είναι τελείως διαφορετική η ανθρώπινη δικαιοσύνη από εκείνη του Θεού. Διότι αυτοί που στην ζωή αυτή πήγαν στο περιθώριο στην Βασιλεία Του ίσως να είναι στο προσκήνιο, και εκείνοι που ήταν τελευταίοι ίσως να βρεθούν πρώτοι. Η εμπειρία της εκκλησίας μας λέει, ότι συνήθως ότι πετάνε οι άνθρωποι το μαζεύει ο Θεός. Μπορεί οι άνθρωποι να σε στιγματίσουν, να σε απομονώσουν και καταδικάσουν, αλλά ο Θεός να σε αγκαλιάσει και να σε σώσει.
Εάν οι άγιοι της εκκλησίας αγαπούσαν το κάθε άνθρωπο και ιδιαιτέρως τον αμαρτωλό ήταν διότι έχοντας οι ίδιοι τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, είχαν κατέβει βαθιά μέσα στην ανθρώπινη καρδιά, και είχαν δει την τραγωδία, τα τραύματα και αντιφατικότητα της. Σχολιάζοντας την φράση του Αγίου Σιλουανού Αθωνίτου «κράτα το νου σου στον Άδη και μην απελπίζεσαι….» ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης, αναφέρει: «Κρατώντας το νου σου στην κόλαση ταπεινώνεσαι, όχι ψυχολογικά, αλλά οντολογικά. Συμμετέχεις στην άβυσσο του μηδενός, όπου βρισκόσουν πριν ο Θεός σε φέρει στην ύπαρξη. Βιώνεις την απουσία του Θεού ως υπαρξιακό κενό και εκεί, σε αυτό το κενό, συναντάς τον προγεννήτορα σου Αδάμ να κλαίει και να θρηνεί για την απώλεια του παραδείσου. Ταυτίζεσαι έτσι με όλη την ανθρωπότητα, ιδιαίτερα στην πεπτωκυιά κατάσταση της, και ταυτιζόμενος με αυτήν στην πτώση της αποκτάς την αληθινή αυτογνωσία και παύεις να είσαι περήφανος για τον εαυτό σου – αυτή είναι η αληθινή ταπείνωση- ενώ την ίδια στιγμή νιώθεις συμπάθεια προς όλους εκείνους που σαν εσένα είναι αμαρτωλοί, συμπεριλαμβανομένων των εχθρών σου, και έτσι τους αγαπάς όλους, όχι συναισθηματικά αλλά υπαρξιακά, όχι υποχρεωμένος να το κάνεις αυτό λόγω κάποιας ηθικής επιταγής, αλλά συμμετέχοντας στην δική τους ύπαρξη, στον χωρισμό τους από το τον Θεό, στον θάνατο τους».
Ο αμαρτωλός άνθρωπος υποφέρει. Προσπαθεί με λάθος τρόπους να βρει την χαρά και ευτυχία. Κάθε αμαρτία είναι μια λανθάνουσα πράξη ελευθερίας. Σε κάθε πάθος και λάθος, διεκδικούμε το δικαίωμα στο αληθινό. "Δεν αντέχετε η ζωή με κενά", έλεγε ο Άγιος Πορφύριος, γι αυτό εναγωνίως ψάχνουμε να βάλουμε κάτι στην θέση αυτού του υπαρξιακού κενού. Δεν έχουμε όμως την υπομονή και σοφία, να θέσουμε την αλήθεια του Θεού, το πρόσωπο του Χριστού, στο σκοτάδι που ζητά να γίνει φως και εκεί κάπου αρχίζει ένα φαύλος κύκλος οδύνης. Αυτή την ανθρώπινη τραγωδία την γνώριζαν καλά οι άγιοι γι’ αυτό αγαπούσαν τους αμαρτωλούς γιατί ήξεραν τα τραύματα τους.
Ο κόσμος αυτός, μέχρι να συναντήσει την ολοκλήρωση και έσχατη φανέρωση του σχεδίου του Θεού, που είναι η αιώνια Βασιλεία Του, θα ζει με αντιφάσεις. Θα ζει ανάμεσα στην θεία και την ανθρώπινη δικαιοσύνη για να θυμηθούμε τον Παπαδιαμάντη στο διήγημα του, «Η Φόνισσα», όπου η Φραγκογιαννού, η τραγική αυτή γυναίκα που γίνεται φόνισσα μικρών κοριτσιών, θα πεθάνει έχοντας την πλάτη της τις σφαίρες των χωροφυλάκων και μπροστά στα μάτια της το εκκλησάκι του Αγίου Σώστη. Πίσω ως παρελθόν η δίκη του νόμου, μπροστά ως βλέμμα ελπίδας το έλεος του Θεού.
Στην ιστορία αυτού του κόσμου η ανθρώπινη καρδιά θα παραδέρνεται στις αντιφάσεις της, στο φως και το σκοτάδι, ανάμεσα στην ανθρώπινη και την θεία δικαιοσύνη. Ο ανθρώπινος νόμος θα δικάζει το παρελθόν μας και η Θεία αγάπη θα φωτίζει το μέλλον μας. Καμία ηθική δεν μπορεί να νικήσει τον θάνατο, παρά μονάχα η αγάπη. Κι αυτή η αγάπη δεν είναι συναίσθημα ή ιδέα, αλλά πρόσωπο και είναι ο Χριστός.
