Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο πνευματικότατο βιβλίο του Πνευματικά Γυμνάσματα (Μελέτη ΙΔ ) αναπτύσσει με πολλά επιχειρήματα πόσο μεγάλη ζημιά προξενούν τα λεγόμενα ελαφρά η μικρά η συγγνωστά αμαρτήματα.
Δυστυχώς πολλοί άνθρωποι, επισημαίνει ο Άγιος, με ελαφρά συνείδηση δικαιολογούν πολλές παρεκκλίσεις τους από το θέλημα του Θεού, λέγοντας, δεν είναι τίποτε που είπα ένα μικρό ψεματάκι, δεν είναι τίποτε…, που αστειεύθηκα, που κάπνισα, που θύμωσα, που είπα πειρακτικούς λόγους εις βάρος του αδελφού μου, που έφαγα περισσότερο απ’ όσο χρειαζόταν και παραγέμισα το στομάχι μου.
Η Αγία Γραφή μας βεβαιώνει ρητώς ότι και για τους αργούς λόγους θα δώσουμε λόγο στο Θεό (βλ. Ματθ. ιβ 36)· και για την εμπεπλησμένη γαστέρα και για τους γέλωτες θα δώσουμε λόγο στο Θεό (βλ. Λουκ. ς 25). Αν πούμε λόγου χάριν ψέματα, είτε μικρά είναι είτε μεγάλα, αμαρτάνουμε ενώπιον του Θεού. Μικρά ονομάζονται χάριν διακρίσεως, για να ξεχωρίζουν από τα θανάσιμα. Μια λίμνη ονομάζεται μικρή, όταν συγκρίνεται με τον ωκεανό. Αλλά αυτή καθ’ εαυτήν δεν είναι μικρή. Έχει χιλιάδες και εκατομμύρια κυβικά νερού. Άρα όλα τα αμαρτήματα έχουν το βάρος τους, είτε μικρά ονομάζονται είτε μεγάλα.
Μας ζημιώνουν λοιπόν και τα λεγόμενα ελαφρά η μικρά αμαρτήματα. Πρωτίστως διότι ασχημίζουν την ψυχή, την στερούν από την αφθονία της θείας Χάριτος, ψυχραίνουν τη θερμότητα της αγάπης της προς τον Θεό, εξασθενίζουν τις νοερές δυνάμεις της, αδυνατίζουν τις καλές συνήθειές της. Μειώνουν λόγου χάριν τα ψέματα είτε μικρά είναι είτε μεγάλα τον ενθουσιασμό για τους αγώνες της ευσεβείας, συνηθίζουν τη θέληση να κλίνει με ευκολία προς το κακό, ξηραίνουν τα δάκρυα από τους οφθαλμούς.
-Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος στην Ομιλία του «Εις τον Στ Ψαλμόν» παρατηρεί: «Αν απ’ την αρχή εξαλείψουμε τα μικρά, δεν θα ακολουθήσουν τα μεγάλα. Εκείνος που φροντίζει να μη βρίζει, δεν θα μάθει ούτε να φιλονικεί. Εκείνος που κατόρθωσε ν’ αγαπά, δεν θα έχει εχθρό. Εκείνος που δεν έχει εχθρό κι εκδηλώνει την αγάπη του, θα κατορθώση όλη γενικά την αρετή. Ας μη παραμελούμε λοιπόν τα πρώτα, για να μη προχωρούν προς τα μεγαλύτερα τα κακά. Ο Ιούδας, εάν καταπολεμούσε την αγάπη προς τα χρήματα, δεν θα ήταν δυνατόν να φτάση στην ιεροσυλία. Εάν συγκρατούσε αυτήν, δεν θα ήταν δυνατόν να προχωρήση στο αποκορύφωμα των κακών. Για τούτο κι ο Χριστός δεν απαγορεύει μόνο την πορνεία ούτε τη μοιχεία, αλλά και το ακόλαστο βλέμμα (Ματθ. 5, 28), αποκόπτοντας από κάτω τη ρίζα, ώστε να είναι και ευκολώτερο να υπερνικήση κανείς την κακία.
-Στο βιβλίο «Σελίδες ημερολογίου» † Μελετίου Μητρ. Νικοπόλεως αναφέρεται: «Ένας πλούσιος άνθρωπος, μια παλαιότερη εποχή, έβγαλε αγγελία ότι ζητούσε ένα νέο, να οδηγεί το αμάξι του· με καλό μισθό.
Παρουσιάστηκαν τρεις νέοι, διεκδικώντας την θέση.
Τους κάλεσε και τους τρεις μαζί, και τους θέτει το ερώτημα:
–Πόσο κοντά σε λάκκο, σε ένα χαντάκι, μπορείς να οδηγείς το αμάξι με σιγουριά;
Λέει ο πρώτος:
–Εγώ, Ένα πόδι! Και πολύ πάει!
Λέει ο δεύτερος:
–Εγώ, Πέντε δάχτυλα! Και πολύ είναι!
Ρωτάει τον τρίτο:
–Εσύ τι λες;
Απάντησε ο τρίτος:
–Όσο πιο μακριά, τόσο πιο καλά.
Και ο άνθρωπός μας προσέλαβε τον τρίτο!…
Γιατί ήθελε καλύτερα, να το έχη σίγουρο ότι εξακολουθεί να ζη, παρά να έχη αρχιτσαχπίνη οδηγό, και κάθε ημέρα να κινδυνεύει.
-Ο Απόστολος Παύλος συμβουλεύει τους Κορινθίους: «Ο δοκών εστάναι βλεπέτω μη πέση» (Α Κορ. ι 12). Μη πιστέψετε ποτέ, ότι είσαστε ακλόνητοι στην πίστη και στην υπακοή στο θέλημα του Θεού. Όποιος «το παίζει» ακλόνητος, ας προσέχη μη πέση!
Γι’ αυτό, κρατάτε αποστάσεις από τις αφορμές της αμαρτίας. Μη περπατάτε άκρη-άκρη στον γκρεμό. Μη παριστάνετε τα «παλληκάρια».
Δεν ήταν ανόητοι οι άγιοι, που περπατούσαν, όσο μπορούσαν πιο μακριά από τους γκρεμούς της φιληδονίας, της φιλαργυρίας και της φιλοδοξίας.
Κράτα και συ αποστάσεις από τέτοια «χαντάκια». Ταπεινώσου. Γνώρισε την αδυναμία σου. Και περιφρούρησε τον εαυτό σου. Ο Θεός στους ταπεινούς δίνει τη χάρη Του. Και τους προστατεύει.
Αντίθετα παίρνει την χάρη Του από τους «πεποιθότας εαυτοίς» (Λουκ. ιη 9). Και επιτρέπει να πέσουν. Για να ξυπνήσουν. Να συνετισθούν. Και να ταπεινωθούν. Και να καταλάβουν, ότι: Όσο πιο μακριά από τις αφορμές των πτώσεων στην αμαρτία, τόσο πιο καλά!
-Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός μας προτείνει πως να καταργήσουμε τα πάθη.
Η κατάργηση των οκτώ παθών ας γίνεται με τον εξής τρόπο:
Με την εγράτεια καταργείται η γαστριμαργία.
Με το θείο πόθο και την επιθυμία των μελλόντων αγαθών καταργείται η πορνεία.
Με την συμπάθεια προς τους φτωχούς καταργείται η φιλαργυρία.
Με την αγάπη και την καλωσύνη προς όλους καταργείται η οργή.
Με την πνευματική χαρά καταργείται η κοσμική λύπη.
Με την υπομονή, την καρτερία και την ευχαριστία προς τον Θεό καταργείται η ακηδία.
Με την κρυφή εργασία των αρετών και την συνεχή προσευχή με συντριβή καρδιάς, καταργείται η κενοδοξία.
Με το να μη κρίνη κανείς τον άλλο η να τον εξευτελίζη, όπως έκανε ο αλαζόνας Φαρισαίος, αλλά να νομίζη τον εαυτό του τελευταίο από όλους, καταργείται η υπερηφάνεια.
Έτσι λοιπόν, αφού ελευθερωθή ο νους από τα παραπάνω πάθη και ανυψωθή στο Θεό, ζη από εδώ τη μακάρια ζωή και δέχεται τον αρραβώνα του Αγίου Πνεύματος. Και όταν φύγη από εδώ, έχοντας απάθεια και αληθινή γνώση, στέκεται μπροστά στο φως της Αγίας Τριάδας και καταφωτίζεται μαζί με τους αγίους αγγέλους στους απέραντους αιώνες.
