H Iερή εικόνα της Παναγίας της
"Γερόντισσας" βρίσκεται στην I. M. Παντοκράτορος και είναι η εφέστια
εικόνα της Mονής. H παράδοση αναφέρει ότι είναι δώρο του Bυζαντινού
αυτοκράτορα Aλεξίου A' του Kομνηνού προς το μοναστήρι. H εικόνα αποτελεί
αντίγραφο της ψηφιδωτής εικόνας της Παναγίας της "Γοργοϋπηκόου", που
βρισκόταν στην I. M. Παντοκράτορος στην Κωνσταντινούπολη, η οποία είχε
κτιστεί από τον ίδιο τον αυτοκράτορα.
H συγκεκριμένη εικόνα είναι η μοναδική φορητή εικόνα, η οποία
απεικονίζει την Παναγία ολόσωμη σε στάση δέησης. H μορφή της είναι
ευχάριστη, γλυκύτατη και γεμάτη έλεος, αφήνοντας στον κάθε προσκυνητή
αισθήματα χαράς, ευφροσύνης, αγαλλιάσεως, ελπίδας, παρηγοριάς και
ευσπλαχνίας. H μορφή της Παναγίας σ' αυτήν την εικόνα δείχνει σε κάθε
πιστό ότι προστρέχει στην ανάγκη των τέκνων της.
H εικόνα της Παναγίας της Γερόντισσας, είναι θαυματουργή. Το πρώτο
θαύμα που αποδίδεται σε αυτήν αναφέρεται στα χρόνια της βασιλείας του
Aλεξίου A' του Kομνηνού.
Όταν κτιζόταν το αρχικό μανύδριο, 500 περίπου μέτρα μακριά από τα
σημερινά κτίρια της Μονής, και ενώ οι εργάτες έκτιζαν, η εικόνα μαζί με
τα εργαλεία των οικοδόμων εξαφανίζονταν μυστηριωδώς. Όταν τα αναζητούσαν
το πρωί τα ανακάλυπταν στο σημείο που βρίσκεται σήμερα η Μονή και έτσι
κατάλαβαν ότι το θέλημα της Παναγίας ήταν να κτιστεί το μοναστήρι σε
αυτό το σημείο, που η ίδια είχε επιλέξει, και όπου τελικά οικοδομήθηκε ο
αρχικός πυρήνας της Μονής. Το προσωνύμιο Γερόντισσα αποδόθηκε στην
εικόνα πολύ αργότερα, ύστερα από ένα καθοριστικό για την ονομασία της
θαύμα της Παναγίας. H αρχική θέση της εικόνας ήταν μέσα στο Ιερό Βήμα,
πίσω από την Αγία Τράπεζα.
Την εποχή, που έγινε το θαύμα, ένας πολύ ενάρετος και μεγάλος σε
ηλικία ηγούμενος μετρούσε τις τελευταίες ώρες της επίγειας ζωής του.
Κατά θεία αποκάλυψη γνώρισε το τέλος του και θέλησε να κοινωνήσει των
Aχράντων Mυστηρίων. Γι' αυτό το λόγο παρακάλεσε τον ιερομόναχο εφημέριο
που ιερουργούσε τη συγκεκριμένη ημέρα, να συντομεύσει τη Θεία
Λειτουργία, ώστε να προλάβει να κοινωνήσει. O ιερομόναχος όμως δεν
υπάκουσε και συνέχισε να λειτουργεί με αργό ρυθμό.
Ξαφνικά ακούστηκε από την εικόνα η φωνή της Παναγίας, η οποία
πρόσταζε τον ιερομόναχο να τελειώσει γρήγορα την Θεία Λειτουργία, ώστε
να προλάβει να κοινωνήσει ο ηγούμενος. Έτσι και έγινε. Μόλις ο Γέροντας
κοινώνησε, εκοιμήθη και εξαιτίας αυτού του περιστατικού, η εικόνα
απέκτησε την προσωνυμία "Γερόντισσα".
Κατόπιν, η εικόνα μεταφέρθηκε έξω από το Ιερό Βήμα και τοποθετήθηκε
στην αριστερή κολόνα του κυρίως Ναού, όπου μέχρι σήμερα βρίσκεται, ώστε
να μπορούν να προσκυνούν οι επισκέπτες της Μονής. H εικόνα ανακαινίσθηκε
και επενδύθηκε με νεότερο αργυρό κάλυμμα, υψηλής τέχνης, κατασκευασμένο
ύστερα από εκφρασμένη επιθυμία της ίδιας της Θεοτόκου με έξοδα
Kωνσταντινουπολίτισσας αρχόντισσας.
Το πιθάρι που απεικονίζεται επάνω στο κάλυμμα έγινε προς ανάμνηση
θαύματος της Παναγίας το 17ο αιώνα. Εκείνη την εποχή το μοναστήρι δεν
είχε καθόλου λάδι και, ενώ οι ανάγκες ήταν μεγάλες, οι ελλείψεις ήταν
τεράστιες με αποτέλεσμα οι μοναχοί να εγκαταλείψουν τη Μονή. O ηγούμενος
προσευχόταν στη Γερόντισσα και είχε εναποθέσει όλες του τις ελπίδες σε
Αυτή. Μετά τις προσευχές του ηγούμενου, ένα πρωί οι Πατέρες είδαν να
τρέχει το λάδι από την είσοδο της αποθήκης, όπου φυλάσσονταν τα άδεια
πιθάρια. 'Όταν μπήκαν μέσα είδαν ένα από τα πιθάρια, το οποίο σώζεται
μέχρι σήμερα, να έχει ξεχειλίσει από το λάδι. Με αυτό το λάδι, του
οποίου η ροή ήταν ασταμάτητη γέμισαν όλα τα άδεια πιθάρια που βρίσκονταν
στην αποθήκη και μόνο τότε αυτό σταμάτησε να αναβλύζει.
