Ακούμε την επιτυχία του συνανθρώπου μας, ένα κατόρθωμά του, τις πολλές ή λίγες αρετές του. Και σπεύδουμε αμέσως να βάλουμε ερωτηματικό. Κι ακόμη: ψάχνουμε να βρούμε το ελάττωμά του. Αναζητούμε δηλαδή το σκοτάδι εκεί που υπάρχει το φως. Κι αρχίζουμε και χαιρόμαστε, γιατί ψάχνοντας νομίζουμε ότι βρήκαμε το μείον και το ελάττωμα. Νιώθουμε καλά πια, γιατί το ύψος του κατορθώματος του άλλου έχασε τη λάμψη του. Η επιτυχία του λίγο αμαυρώθηκε. «Είπα κι εγώ. Σιγά μην είναι έτσι όπως τα λένε».
Δεν αντέχουμε ο άλλος να υπέρκειται σε οτιδήποτε σε σχέση με μας – θέλουμε τον καθένα στα δικά μας μέτρα. Γιατί μάλλον πρέπει να αισθανόμαστε ανώτεροι. Το καταλαβαίνουμε έστω κι αν δεν το ομολογούμε: λειτουργεί μέσα μας η ουσία της αμαρτίας, ο εγωισμός. «Ποιος να συγκριθεί μαζί μου»; Γι’ αυτό και η αρετή του άλλου που εμείς δεν έχουμε, η επιτυχία που έκανε, μας… πληγώνει: γίνεται μέτρο που αποκαλύπτει τη δική μας μικρότητα. Ας τον κάνουμε… πέρα λοιπόν. Ας ρίξουμε λάσπη. Ας βρούμε το ελάττωμα. Οπότε καταλαβαίνουμε ότι έχουμε γίνει ο ορισμός της ανοησίας. Είμαστε ανόητοι.
Να ξυπνήσουμε! Ο όσιος μας κτυπά το καμπανάκι: να γίνουμε σαν τον καλό «ραγολόγο»: να μαζεύουμε τα καλά σταφύλια και ν’ αφήσουμε τα άγουρα και τα ξινά – ό,τι είναι το αυτονόητο! Να συνηθίζουμε δηλαδή να βλέπουμε τα καλά σημεία του συνανθρώπου μας, τις αρετές του, γιατί αυτό θα μας προσφέρει διπλό καλό: πρώτα θα μας κάνει πιο ταπεινούς, δεύτερον θα μας παρακινήσει να παλέψουμε κι εμείς για να τα αποκτήσουμε.
Ο μέγας Αντώνιος έγινε «θεοφιλής», αγαπήθηκε δηλαδή ιδιαιτέρως από τον Θεό και γέμισε από το Πνεύμα Του, γιατί όπου πήγαινε και συναντούσε ανθρώπους, ιδίως ασκητές, σημείωνε τα καλά τους σημεία, τις αρετές τους. Ο όσιος Παΐσιος άγιασε γιατί αγωνίστηκε να γίνει, όπως έλεγε και στους άλλους να γίνουν, «μέλισσα και όχι μύγα». «Η μέλισσα έστω κι αν υπάρχουν ακαθαρσίες κάπου, πηγαίνει πάντοτε στα λουλούδια. Η μύγα, έστω κι αν υπάρχουν λουλούδια και άλλες ομορφιές, πηγαίνει αμέσως στις ακαθαρσίες».
Να γίνουμε μέλισσες και όχι μύγες. Να γίνουμε «καλοί ραγολόγοι». Έτσι θα φύγουμε από την ανοησία και θα γίνουμε συνετοί και σοφοί κατά Θεόν.
Και το σημαντικότερο: λειτουργώντας έτσι, θα μάθουμε το «μυστικό» της πνευματικής ζωής: να ελέγχουμε τους λογισμούς μας. Όχι ό,τι μας έρχεται στον νου από τα πάθη μας ή από τον Πονηρό διάβολο, αλλ’ ό,τι εμείς με τη χάρη του Θεού θα σκεπτόμαστε. Δηλαδή θα βλέπουμε τον νου μας να γίνεται πράγματι ηγεμόνας του εαυτού μας· να γίνεται ένας… βασιλιάς. Ο απόστολος Παύλος μας βοηθάει: «όσα αγνά, όσα σεμνά, όσα δίκαια, όσα αληθή, όσα προσφιλή, ει τις αρετή και ει τις έπαινος, ταύτα λογίζεσθε».
