Η σημερινή Κυριακή, αγαπητοί μου αδελφοί, είναι η τελευταία Κυριακή του Πεντηκοσταρίου, η Κυριακή των αγίων Πάντων, κατά την οποία η Εκκλησία μας καθιέρωσε να εορτάζουμε όλους μαζί τους άγιους σε μια κοινή εορτή και πανήγυρη. Το μεν αποστολικό ανάγνωσμα που ακούσαμε προηγουμένως είναι μια περικοπή από την προς Εβραίους επιστολή του αποστόλου Παύλου, το δε ευαγγελικό, αποσπάσματα περικοπών από το 10ο και 19ο κεφάλαιο του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου.
Η σημερινή εορτή μπορούμε να πούμε ότι είναι τρόπον τινά συνέχεια της εορτής της Πεντηκοστής, διότι η Εκκλησία, τιμώντας και προβάλλοντας τους αγίους, μας παρουσιάζει τους καρπούς της παρουσίας του αγίου Πνεύματος στη ζωή της. Μ’ άλλα λόγια η Εκκλησία μας σήμερα, προβάλλοντας και εγκωμιάζοντας όλους τους αγίους, που έζησαν διά μέσου των αιώνων στην ιστορική πορεία της, θέλει να διακηρύξει ότι το Πνεύμα το άγιο που ήρθε και εσκήνωσε στην Εκκλησία την ημέρα της Πεντηκοστής, έφερε καρπούς. Πολλοί ήταν εκείνοι, που πίστευσαν στο κήρυγμα των αποστόλων και των διαδόχων τους και έγιναν μέλη της Εκκλησίας. Αγάπησαν τον Χριστό με όλη τη δύναμη της ψυχής τους, μέχρι θανάτου και αγωνίστηκαν να τηρήσουν με ακρίβεια και πιστότητα τις ευαγγελικές εντολές. Με πολλούς ασκητικούς κόπους και ιδρώτες ενέκρωσαν τον παλαιό άνθρωπο και έκαναν κτήμα τους τις αρετές. Έφθασαν σε μεγάλα μέτρα πνευματικής τελειώσεως, αξιώθηκαν πολλών και υπερφυσικών χαρισμάτων και επεσφράγισαν την ουρανόδρομη πορεία τους, άλλοι μεν εξ’ αυτών με την οσιακή ζωή τους, άλλοι δε με το μαρτυρικό τους θάνατο. Όλα δε αυτά τα επέτυχαν ενδυναμούμενοι από την Χάρη του αγίου Πνεύματος, το οποίο από την ημέρα της Πεντηκοστής μέχρι σήμερα εξακολουθεί να παραμένει στην Εκκλησία και να μεταδίδεται στους πιστούς διά μέσου των αγίων Μυστηρίων.
Το γεγονός ότι η Εκκλησία από της ιδρύσεώς της την ημέρα της Πεντηκοστής και επί 20 αιώνες μέχρι σήμερα συνεχώς αναδεικνύει αγίους και μάρτυρες και ομολογητές και οσίους, αποδεικνύει την συνεχή παρουσία του αγίου Πνεύματος σ’ αυτήν. Και τούτο διότι, όπως τονίσαμε προηγουμένως, οι άγιοι δεν είναι τίποτε άλλο παρά οι καρποί, τα προϊόντα του αγίου Πνεύματος. Μ’ άλλα λόγια όπου υπάρχουν οι άγιοι, εκεί υπάρχει και το άγιο Πνεύμα και αντιστρόφως. Το γεγονός δηλαδή ότι μόνον η Ορθόδοξη Εκκλησία εξακολουθεί μέχρι σήμερα να αναδεικνύει αγίους, αποδεικνύει ότι μόνον σ’ αυτήν υπάρχει το άγιο Πνεύμα, το οποίο κατασκευάζει τους άγιους. Και αντιστρόφως το γεγονός ότι ούτε στον Παπισμό, ούτε στον Προτεσταντισμό, ούτε στις άλλες αιρέσεις και θρησκείες υπάρχουν άγιοι, αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει σ’ αυτές το Πνεύμα το άγιο. Οι αιρετικοί και οι αλλόθρησκοι, καλούς και ηθικούς ανθρώπους έχουν, αγίους όμως δεν έχουν. Το ισχυρότερο τεκμήριο επομένως που αποδεικνύει ότι μόνον η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η αληθής, η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία του Χριστού, είναι ακριβώς η παρουσία των αγίων σ’ αυτήν.
Επομένως εάν κάποιος ετερόδοξος, Παπικός, ή Προτεστάντης, έρθει και μας ρωτήσει: Πως μπορείτε να αποδείξετε, ότι μόνον εσείς οι Ορθόδοξοι αποτελείτε την αληθή Εκκλησία του Χριστού; Το καλύτερο αποδεικτικό στοιχείο που έχουμε να προσκομίσουμε σ’ αυτούς, είναι ακριβώς οι άγιοι, η αγιότητα των οποίων αποδεικνύεται τόσον από τα θαύματά τους, εν ζωή και μετά θάνατον, όσον επίσης και από την ευωδία των αγίων λειψάνων τους. Το τονίζουμε αυτό διότι στην εποχή μας, όπου κυριαρχεί η παναίρεση του Οικουμενισμού, η φοβερότερη αίρεση όλων των αιώνων, κατά κόρον προβάλλεται από τους θιασώτες της η πεπλανημένη αντίληψη, ότι όχι μόνον στην Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά και στις αιρέσεις, ακόμη και στις άλλες θρησκείες, μπορεί να βρεί κανείς τον αγιασμό και τη σωτηρία.
Οι άγιοι με την αγία ζωή τους αποδεικνύουν ακόμη σε όλους εμάς, ότι δεν είναι ανεφάρμοστο το Ευαγγέλιο. Αποδεικνύουν ότι όταν ο άνθρωπος αγαπήσει με όλη του την καρδιά τον Χριστό, μπορεί με την δύναμη της Χάριτος να τηρήσει όλες τις εντολές του Ευαγγελίου και να φθάσει στον αγιασμό και την θέωση. Το γεγονός μάλιστα ότι ακόμη και μέχρι την εποχή μας, που είναι μια εποχή στην οποία κατ’ εξοχήν οργιάζει η αποστασία και η αμαρτία νομιμοποιείται και έχει γίνει τρόπος ζωής, υπάρχουν άγιοι, δείχνει ακριβώς ότι ακόμη και σήμερα μπορεί ο σύγχρονος Χριστιανός να τηρήσει τις εντολές και να φθάσει στον αγιασμό.
Το λέμε αυτό, διότι πολλοί Χριστιανοί σήμερα προβάλλουν την δικαιολογία, ότι στην εποχή μας το Ευαγγέλιο είναι ανεφάρμοστο. Ότι οι σημερινές κοινωνικές συνθήκες είναι τέτοιες, ώστε είναι αδύνατον ο σημερινός Χριστιανός να εφαρμόσει με συνέπεια και πληρότητα τις ευαγγελικές εντολές. Το γεγονός ότι η Εκκλησία μας έχει να προβάλει αγίους σε όλες τις εποχές, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης και από όλα τα επαγγέλματα, αποδεικνύει ότι οι Χριστιανοί παντού και πάντοτε και ασκώντας οποιοδήποτε επάγγελμα, (με εξαίρεση βέβαια ορισμένα διαβεβλημένα επαγγέλματα), μπορεί να φθάσει στον αγιασμό και την θέωση. Το γεγονός πάλι ότι συναντούμε αγίους όχι μόνο στον χώρο του Μοναχισμού, αλλά και μεταξύ εκείνων που ζουν μέσα στην κοινωνία και έχουν οικογένειες και παιδιά, αποδεικνύει ότι ούτε η κοινωνική ζωή, ούτε η οικογένεια αποτελούν εμπόδιο, για να φθάσει ο πιστός στον αγιασμό και να επιτύχει τη σωτηρία του. Το τονίζουμε αυτό, διότι σε πολλούς υπάρχει και μια άλλη προκατάληψη, ότι για να επιτύχει κανείς τον αγιασμό και τη σωτηρία του πρέπει να απαρνηθεί τον κόσμο και να γίνει μοναχός.
Το ότι η χριστιανική ζωή μέσα στον κόσμο μας φαίνεται ακατόρθωτη, οφείλεται στη ραθυμία και στην αμέλειά μας. Στο ότι δεν αγαπήσαμε τον Χριστό περισσότερο από κάθε άλλο πρόσωπο, ή πράγμα στον κόσμο αυτόν. Ο λόγος του Κυρίου εν προκειμένω είναι σαφέστατος: «Ο φιλών πατέρα, ή μητέρα υπέρ εμέ, ουκ έστι μου άξιος. Και ο φιλών υιόν, ή θυγατέρα υπέρ εμέ, ουκ έστι μου άξιος», (Ματθ. 10,37). Οφείλεται στο ότι δεν πήραμε τη σταθερή και γενναία απόφαση, να αγωνιστούμε ενάντια στα πάθη μας και να καταβάλλουμε κόπους και θυσίες, για να κάνουμε κτήμα μας τις αρετές. Δεν έχουμε δυστυχώς την διάθεση οι περισσότεροι από μας, να κάνουμε υπακοή στο θέλημα και στις εντολές του Χριστού. Δεν θέλουμε να σηκώσουμε τον σταυρό των θλίψεων της παρούσης ζωής, αλλά αγαπούμε κατά βάθος την κοσμική ζωή και θέλουμε χωρίς κόπους να επιτύχουμε τη σωτηρία μας. Στο αποστολικό ανάγνωσμα που ακούσαμε προηγουμένως ο απόστολος Παύλος περιγράφει τα θαυμαστά κατορθώματα, που επέτυχαν οι άγιοι με τη δύναμη της πίστεως. Έφραξαν στόματα λεονταριών, έσβησαν την καταστρεπτική δύναμη της φωτιάς, αναδείχθηκαν ισχυροί και ανίκητοι στον πόλεμο με τις σκοτεινές δυνάμεις. Υπέμειναν θλίψεις, διωγμούς, εξορίες, καθαιρέσεις, φυλακίσεις, ενώ οι άγιοι μάρτυρες δεν δίστασαν να θυσιάσουν ακόμη και την ζωή τους για την αγάπη του Χριστού. Αν συγκρίνουμε τη ζωή μας με τη ζωή, τις θυσίες και τα κατορθώματα των αγίων, θα δούμε πόσο μεγάλη απόσταση μας χωρίζει απ’ αυτούς.
Ο μεγάλος Σέρβος θεολόγος και σύγχρονος άγιος της Εκκλησίας μας, Ιουστίνος ο Πόποβιτς έλεγε: «Οι βίοι των αγίων είναι Ορθόδοξη Εγκυκλοπαίδεια…Εάν ποθείς την αγάπη, την αλήθεια, την δικαιοσύνη, την ελπίδα, την πραότητα, την ταπείνωση, την μετάνοια, την προσευχή, ή οποιαδήποτε αρετή και άσκηση, στους βίους των αγίων θα βρείς ένα πλήθος αγίων διδασκάλων για κάθε άσκηση και θα λάβεις τη βοήθεια της Χάριτος για κάθε αρετή. Εάν περνάς μαρτύρια για την πίστη σου στον Χριστό, οι βίοι των αγίων θα σε παρηγορήσουν και θα σε ενθαρρύνουν, θα σε ενδυναμώσουν και θα σε αναπτερώσουν, ώστε τα μαρτύριά σου να μεταβληθούν σε χαρά. Οποιοδήποτε πειρασμό οι βίοι των αγίων θα σε βοηθήσουν να τον νικήσεις και τώρα και πάντοτε…». Με τους παρά πάνω λόγους του ο άγιος μας διδάσκει, ότι οι βίοι των αγίων δεν είναι τίποτε άλλο, παρά το ίδιο το Ευαγγέλιο, εφαρμοσμένο στην πράξη. Μας διδάσκει ακόμη, πόσο μεγάλη ωφέλεια αποκομίζουμε από τη μελέτη του βίου των αγίων.
Ας αγαπήσουμε λοιπόν και εμείς, αγαπητοί μου αδελφοί, τα Συναξάρια και τα Μαρτυρολόγια, που μας περιγράφουν τους βίους και τα μαρτύρια των αγίων. Ας μελετήσουμε ο καθένας μας τουλάχιστον τον βίο του αγίου, που φέρουμε το όνομά του, ή του προστάτου και πολιούχου μας. Αλλά δεν αρκεί μόνον η μελέτη. Οφείλουμε να εμπνευσθούμε από τους αγίους και να τους μιμηθούμε κατά δύναμη. Εκείνοι καταφρόνησαν την παρούσα ζωή, εμείς ας καταφρονήσουμε την καλοπέραση. Εκείνοι έριξαν τα σώματά τους στη φωτιά, εμείς ας ρίξουμε χρήματα, ή άλλα είδη πρώτης ανάγκης στα χέρια των φτωχών. Εκείνοι καταπάτησαν τη φωτιά, εμείς ας καταπατήσουμε τη φλόγα της κακής επιθυμίας. Βέβαια φαίνονται κουραστικά αυτά, φέρνουν όμως μεγάλο πνευματικό κέρδος. Ας μη βλέπουμε μόνο τα παρόντα λυπηρά, αλλά και τα μέλλοντα, που υπερβαίνουν κάθε περιγραφή. Ας μη προσέχουμε μόνο στους κόπους και τα παθήματα, αλλά και στις αιώνιες αμοιβές και τα στεφάνια, που μας ετοίμασε ο Χριστός στη Βασιλεία του. Έτσι μόνο θα αξιωθούμε και εμείς, μαζί με όλους τους αγίους, να γίνουμε μέτοχοι των αιωνίων αγαθών, τα οποία εύχομαι όλοι μας να απολαύσουμε με την Χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, τις πρεσβείες της Κυρίας Θεοτόκου και όλων των αγίων. Αμήν.
Απολυτίκιον
Ήχος πλ. α’. Τόν συνάναρχον λόγον
(Ποίημα Κυρίλλου πατριάρχου Κων/πόλεως)
Τών αγίων Πάντων οίκος ο πάνσεπτος, ουρανός ώς τις άλλος αστράπτει αίθριος, εν μέσω έχων τόν Χριστόν, ώς περ ήλιον λαμπρόν, τήν παρθένον Μαριάμ, σελήνην ως πλησιφαή, καί κύκλω καθάπερ άστρα, χορούς τε πάντων αγίων, αεί πρεσβεύοντας σωθήναι ημάς.
