ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ– Του Επισκόπου Μεσαορίας Γρηγορίου
Σήμερα, Δευτέρα μετά την εορτή της Πεντηκοστής, Δευτέρα του Αγίου
Πνεύματος και η Εκκλησία μας εορτάζει το Τρίτο πρόσωπο της Αγίας
Τριάδος, το Άγιο Πνεύμα.
«….Καὶ εἰς τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον, τὸ κύριον τὸ ζωοποιόν, τὸ ἐκ τοῦ
πατρὸς ἐκπορευόμενον, τὸ σὺν πατρὶ καὶ υἱῷ συμπροσκυνούμενον καὶ
συνδοξαζόμενον, τὸ λαλῆσαν διὰ τῶν προφητῶν….».
Το Άγιο Πνεύμα είναι το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας, το οποίο
εκπορεύεται εκ του Πατρός αιώνια και πέρα από τα όρια του χρόνου.
Αποστέλλεται, στον κόσμο την ημέρα της Πεντηκοστής, εν χρόνω, και από το
δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, τον Υιό και Λόγο του Θεού.
Είναι ομοούσιο με τα πρόσωπα του Πατρός και του Υιού και, κατά το
Σύμβολο της Πίστεως, ίσο κατά τη λατρεία και την τιμή.
Δεῦτε λαοί, τὴν τρισυπόστατον Θεότητα προσκυνήσωμεν, Υἱὸν ἐν τῷ
Πατρί, σὺν ἁγίῳ Πνεύματι· Πατὴρ γὰρ ἀχρόνως ἐγέννησεν Υἱόν, συναΐδιον
καὶ σύνθρονον, καὶ Πνεῦμα ἅγιον ἦν ἐν τῷ Πατρί, σὺν Υἱῷ δοξαζόμενον, μία
δύναμις, μία οὐσία, μία Θεότης, ἣν προσκυνοῦντες πάντες λέγομεν· Ἅγιος ὁ
Θεός, ὁ τὰ πάντα δημιουργήσας δι’ Υἱοῦ, συνεργίᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος,
Ἅγιος ἰσχυρός, δι’ οὗ τὸν Πατέρα ἐγνώκαμεν, καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον
ἐπεδήμησεν ἐν κόσμῳ, Ἅγιος ἀθάνατος, τὸ Παράκλητον Πνεῦμα, τὸ ἐκ Πατρὸς
ἐκπορευόμενον, καὶ ἐν Υἱῷ ἀναπαυόμενον, Τριὰς ἁγία, δόξα σοι.
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρει: «Τα χαρίσματα του Αγίου
Πνεύματος ξεπερνούν την ανθρώπινη λογική. Γι’ αυτό ας χαρούμε όλοι μαζί
και σκιρτώντας από αγαλλίαση ας ανυμνήσουμε τον Κύριό μας. Γιατί η
σημερινή ημέρα είναι για μάς εορτή και πανήγυρις. Πριν από λίγο καιρό
εορτάσαμε τον σταυρό, το πάθος και την Ανάσταση, και ύστερα από αυτά την
Ανάληψη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού στους ουρανούς. Σήμερα φθάσαμε
στην κορωνίδα των εορτών, και βρισκόμαστε πια στην πραγματοποίηση των
επαγγελιών του Κυρίου.
Χάρη στη δύναμη του Αγίου Πνεύματος απαλλαχτήκαμε από τις αμαρτίες,
και ξεπλύναμε την ψυχή μας από κάθε ρύπο. Ενώ ήμασταν άνθρωποι, γίναμε
άγγελοι, χωρίς να αλλάξει η φύση μας, αλλά, κι αυτό είναι το πιο αξιοθαύμαστο, διατηρήσαμε την ανθρώπινη φύση μας και με αυτή επιδείξαμε αγγελική συμπεριφορά».
Επισημαίνει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: «Το Άγιο Πνεύμα
πάντοτε υπήρχε και υπάρχει και θα υπάρχει, δεν έχει ούτε αρχή ούτε
τέλος, αλλ’ είναι πάντοτε ενωμένο και αριθμείται μαζί με τον Πατέρα και
τον Υιό.
Διότι δεν θα άρμοζε ποτέ να ελλείπει ο Υιός από τον Πατέρα ή το
Πνεύμα από τον Υιό, επειδή θα ήταν σε μέγιστο βαθμό άδοξη η θεότητα, σαν
από μεταμέλεια ακριβώς να ήλθε σε συμπλήρωση για να γίνει τέλεια. [Το
Άγιο Πνεύμα] λοιπόν πάντοτε και αιώνια μεταλαμβάνεται [με τις θείες
ενέργειές Του], δεν μεταλαμβάνει• οδηγεί στην τελείωση [τους ανθρώπους],
δεν τελειώνεται• παρέχει την πνευματική πλήρωση, δεν έχει ανάγκη
πληρώσεως• αγιάζει, δεν αγιάζεται• κάνει [τους ανθρώπους] θεούς, δεν
θεώνεται αυτό προς Εαυτό, και προς εκείνους με τους οποίους είναι
ενωμένο, είναι πάντοτε το ίδιο και απαράλλακτο• αόρατο, άχρονο, αχώρητο,
αναλλοίωτο, υπεράνω από κάθε έννοια ποιότητας, ποσότητας και μορφής,
αψηλάφητο, κινούμενο αφ’ Εαυτού, κινούμενο συνεχώς, έχοντας αφ’ Εαυτού
εξουσία, έχοντας αφ’ Εαυτού δύναμη, παντοδύναμο (αν και ως προς την
πρώτη αρχή, όπως ακριβώς όλα τα αναφερόμενα εις τον Μονογενή Υιό, έτσι
και του Πνεύματος ανάγεται [εις τον Θεό Πατέρα]). Είναι ζωή και πρόξενος
ζωής, το φως και χορηγεί φως, αφ’ Εαυτού αγαθό και πηγή αγαθότητας.
Πνεύμα ευθές, ηγεμονικό, κύριο [καλεί και] αποστέλλει [τους άξιους,
όπως ο Πατήρ και ο Υιός], θέτει όρια [σε όλη την κτίση] κάνει τους
ανθρώπους ναούς οίκους Του, οδηγεί, ενεργεί όπως θέλει, διανέμει
χαρίσματα. Είναι Πνεύμα υιοθεσίας [κάνει τους ανθρώπους υιούς του Θεού],
αληθείας, σοφίας, συνέσεως, γνώσεως, ευσέβειας, βουλής, δυνάμεως, φόβου
[θείου], όσων έχουν απαριθμηθεί. Δια του Αγίου Πνεύματος γνωρίζεται ο
Πατήρ και δοξάζεται ο Υιός, και από Αυτούς μόνο γνωρίζεται Αυτό, είναι
δηλαδή τα τρία πρόσωπα Εν, μία είναι η λατρεία και η προσκύνηση [που
προσφέρεται], μία η δύναμη, η τελειότητα, ένας ο αγιασμός [που
παρέχεται]. Και γιατί να μακρολογώ; Όλα όσα έχει ο Πατήρ, είναι του
Υιού, εκτός από την αγεννησία. Όλα όσα έχει ο Υιός, είναι του Αγίου
Πνεύματος, εκτός από την γέννηση. Αυτά (τα ιδιώματα), όσο βέβαια μπορώ
να εκφρασθώ με τον λόγο μου, δεν ξεχωρίζουν ουσίες, αλλ’ ορίζουν την μία
και ενιαία ουσία της θεότητας.
… Σήμερα ας υψώσουμε μ’ ευλάβεια όλο μας τον νου στο θείο μυστήριο
[της καθόδου του Αγίου Πνεύματος], ας κάνουμε αύριο ανάλυση λέξεων
σήμερα ας εορτάσουμε [με κατάνυξη], ας ειπωθεί κάτι άξιο ντροπής [από
τους αντιλέγοντες] αύριο. Αυτά γίνονται με τρόπο μυστικό [στο ταμείο της
ψυχής ενώπιον του Θεού], εκείνα γίνονται με τρόπο πομπώδη [ενώπιον
των ανθρώπων]• αυτά γίνονται στις εκκλησίες, εκείνα στις αγορές• αυτά
αρμόζουν σε ανθρώπους σώφρονες και νηφάλιους, εκείνα σε ανθρώπους που
μεθούν αυτά είναι όσων ενεργούν με σοβαρότητα [όση αξίζει στο μεγάλο
μυστήριο], εκείνα όσων παίζουν κατά του Πνεύματος. Αφού λοιπόν
απαλλαγήκαμε απ’ ό,τι είναι αλλότριο [της ευσεβείας], ας καταρτίσουμε το
δικό μας [το λόγο περί του Αγίου Πνεύματος].
Τὴν μεθέορτον πιστοί, καὶ τελευταίαν ἑορτήν, … ἐν ταύτῃ γὰρ τὸ πῦρ,
τοῦ Παρακλήτου εὐθύς, κατέβη ἐπὶ γῆς, ὥσπερ ἐν εἴδει γλωσσῶν, καὶ
Μαθητὰς ἐφώτισε, καὶ τούτους οὐρανομύστας ἀνέδειξε. Τὸ φῶς ἐπέστη, τοῦ
Παρακλήτου, καὶ τόν κόσμον, ἐφώτισε.
Επειδή, αυτή η εβδομάδα είναι αφιερωμένη στο Πανάγιο Πνεύμα όλες οι
ημέρες είναι καταλύσημες, δηλ. δεν τηρείται νηστεία την Τετάρτη και την
Παρασκευή.
Έτσι, με την αποφυγή της νηστείας, διδάσκονται οι πιστοί
ακόμη μια φορά, μέσα στην πορεία του εκκλησιαστικού έτους, ότι η νηστεία
δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά είναι μέτρο άσκησης και εγκράτειας για
απόκτηση των αρετών εν Αγίω Πνεύματι.
