Από
την προηγούμενη Κυριακή ακολουθούμε τον Κύριο στις ανοιξιάτικες
περιοδείες Του. Ο «λίμνας και πηγάς και θαλάσσας ποιήσας», το «ζων
ύδωρ», προσκαλεί κοντά Του τα πλήθη, για να σβήσουν την προαιώνια δίψα
τους. «Ταπεινούμενος δι’ ευσπλαχνίαν», περιφέρει εν σαρκί τη θεότητα,
για να λυτρώσει και να αγιάσει τους πάσχοντες αδελφούς Του.
Πολλές συναντήσεις Του με αμαρτωλούς, περιφρονημένους, παρακατιανούς,
που μετανοούν και σώζονται,πληροφορούμαστε από τα Ευαγγέλια. Μα, σαν τη
συνάντηση με τη Σαμαρείτιδα, θαρρώ πως δεν είναι άλλη. Ας προσπαθήσουμε
να προσεγγίσουμε τα δρώμενα που περιγράφει ο Ιωάννης και τα βαθιά
νοήματα του Θείου Λόγου.
Στο πηγάδι του Ιακώβ
Το κεντρικό μέρος της Αγίας Γης, ανάμεσα, δηλαδή, στην Ιουδαία
και τη Γαλιλαία, καταλαμβάνει η Σαμάρεια. Μια περιοχή με περιπετειώδη
ιστορία και την ομώνυμη πόλη, τη μεγαλύτερή της, γνωστή ως Σεβάστεια στα
χρόνια του Χριστού. Με διώξεις, εκτοπίσεις, αιχμαλωσίες των κατοίκων
της. Με μετοικήσεις και ανάμιξη λαών, θρησκευτικών παραδόσεων,
πολιτιστικών στοιχείων, ηθών και συνηθειών. Έτσι εξηγούνται η
περιφρόνηση και η απομόνωση των Σαμαρειτών από τους Ιουδαίους, καθώς
οι τελευταίοι τους θεωρούσαν αιρετικούς και ειδωλολάτρες. Στην αρχή,
ακόμα, της δημόσιας δράσης Του, ο Κύριος αφήνει την Ιουδαία. Πορευόμενος
προς τη Γαλιλαία, «έδει διέρχεσθαι δια της Σαμαρείας». Και,
βεβαίως, ακολουθεί το δρόμο αυτό.
Περπατώντας για αρκετές ώρες ο Ιησούς στο χωματόδρομο προς τα βόρεια,
μέσα στον καυτό ήλιο της Ανατολής, φτάνει με τους μαθητές Του,
κουρασμένος, κατά το μεσημέρι, στον σκιερό τόπο με το πηγάδι που είχε
δώσει στο γιο του ο Ιακώβ. Σύμφωνα με τον ιερό Χρυσόστομο, τίποτα δεν
ήταν τυχαίο. Ως παντογνώστης, ήξερε πως την ώρα εκείνη θα ερχόταν το
«πνευματικό θήραμα» να αντλήσει νερό. Καθώς, μάλιστα, οι μαθητές θα
πήγαιναν στην κοντινή πόλη Συχάρ να αγοράσουν τρόφιμα, η φτωχή,
περιφρονημένη κι αξιολύπητη γυναίκα δε θα έφευγε αμέσως μακριά,
ξαναγυρίζοντας στην άστατη ζωή της.
«Δός μοι πιείν». Η πείνα, η δίψα, ο πόνος, η χαρά κι
όλα τα άλλα «αδιάβλητα πάθη» του Κυρίου ήταν πραγματικά, ως ιδιότητες
της ανθρώπινης φύσης Του. Όμως, ζητώντας νερό από μια γυναίκα, και
μάλιστα Σαμαρείτισσα, περιφρονημένη κι αμαρτωλή, της δίνει την ευκαιρία
να αποδεσμευτεί από το «ακοινώνητον» του εαυτού της και των συνανθρώπων
της. Να σπάσει τα δεσμά παθών, κοινωνικών αντιλήψεων και προκαταλήψεων
και να οδηγηθεί στην ανάνηψη και τη λύτρωσή της.
Καθώς ο συναρπαστικός διάλογος, με τη σοφή παιδαγωγία του Διδασκάλου
προχωρεί, από τον ψυχικό κόσμο της γυναίκας αναδύονται, όχι μόνο αρετές
που κανείς δεν υποψιαζότανε-όπως, ειλικρίνεια, ταπεινοφροσύνη, σεβασμός
σε θρησκευτικές παραδόσεις και προσωπικότητες, γνώση θρησκευτικών
ζητημάτων- αλλά και βαθύτερες, πνευματικές αναζητήσεις. «Η πηγή της
ζωαρχίας, Ιησούς ο Σωτήρ ημών…ο σοφός δημιουργός μετοχετεύει αυτήν, ταις
γλυκείαις προσρήσεσι, μάλλον προς αίτησιν του αιδίου ύδατος», κατά τον υμνογράφο (Δοξαστικό της Κυριακής).
Αποκαλύψεις
Ο Χριστός βοηθάει αυτή την ξεπεσμένη γυναίκα να αποκτήσει τη χαμένη
αυτοπεποίθησή της. Να ανακαλύψει τη φθαρμένη εικόνα Του στα βάθη της
υπάρξεώς της. Καθώς της αποκαλύπτει το παρελθόν της, αυτή τον θεωρεί
προφήτη.
Ποιος, αλήθεια, θα περίμενε από μια τέτοια γυναίκα να ενδιαφέρεται και
για θέματα δογματικά; Κι όμως, με την άδολη συμπεριφορά της, «αναγκάζει»
τον Κύριο να της μιλήσει για τη σωστή λατρεία του Θεού: «εν πνεύματι και αληθεία».
Εκείνη, δηλαδή, με την ποία, πέρα και πάνω από ναούς, θυσίες, νηστείες,
τελετές, Αυτός αναπαύεται στα βάθη της υπάρξεώς μας, καθώς καλούμαστε
να γίνομε «ναός» του Αγίου Πνεύματος, μετέχοντας στις άκτιστες ενέργειες
του Θεού. Στην αιώνια δόξα και ζωή.
Στο αποκορύφωμα αυτού του εκπληκτικού διαλόγου, ο Κύριος
αυτοαποκαλύπτεται ευθέως ως ο αναμενόμενος Μεσσίας: «εγώ ειμι ο λαλών σοι»! Για να γίνει, αμέσως, η Σαμαρείτιδα, «πηγή ύδατος αλλομένου εις ζωήν αιώνιον».
Αφού η διψασμένη καρδιά της δροσίστηκε από την αγάπη του Σωτήρα κι ο
νους της φωτίστηκε από την προσωπική γνωριμία της με Κείνον, που είναι η
Αλήθεια και η Ζωή, η ζωή της άλλαξε ριζικά. Έγινε Ιεραπόστολος και
Μάρτυρας του Χριστού!
Καινούργια ζωή
Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης δίνει τη συνέχεια των γεγονότων: οι μαθητές
επιστρέφουν από την πόλη και συζητούν με τον Κύριο για το έργο Του, ενώ
οι Σαμαρείτες, μόλις πληροφορήθηκαν από τη συντοπίτισσά τους τα
γεγονότα, ήρθαν να τον ακούσουν. Τον φιλοξένησαν για δυο μέρες,
πίστεψαν κι άλλαξαν τρόπο ζωής.
Αμέτρητα μηνύματα μπορεί να πάρει κανείς από τη διήγηση του σημερινού
Ευαγγελίου, ιδιαιτέρως επίκαιρα στην εποχή μας, με τις πολυποίκιλες
ρατσιστικές ιδέες, στάσεις, συμπεριφορές. Βλέπομε τον Ιησού, στα μάτια
των έκπληκτων μαθητών, που κουβαλούν τις στενές ιουδαϊκές αντιλήψεις για
το Θεό, τις γυναίκες, τις κοινωνικές τάξεις, να ανοίγει έναν εντελώς
νέο, άγνωστο κόσμο, με καινούργιες ανθρώπινες σχέσεις. Μια καινούργια
ζωή.
Καθώς ακούμε την ωραία ευαγγελική περικοπή, η σκέψη μας περιτριγυρίζει
σ’ εκείνο το αγιασμένο τοπίο, με το ιστορικό πηγάδι του Πατριάρχου
Ιακώβ, που, από το δροσερό νερό του αμέτρητες γενιές ξεδίψασαν, από τα
πανάρχαια χρόνια μέχρι την εποχή μας. Στη μνήμη μας έρχεται και ο άγιος
Φιλούμενος, που δολοφονήθηκε άγρια μέσα στο ναό και ο Κύριος χαρίτωσε
το σκήνωμά του!
Μπορούμε να πούμε ότι η Σαμαρείτιδα και οι συντοπίτες της συμβολίζουν τη
σύγχρονη ανθρωπότητα, που παραπαίει μέσα σε αναρίθμητες πλάνες, στην
ειδωλολατρία, τη διαφθορά, το δαιμονισμό. Βλέπουμε, όμως, πώς η αγάπη
του Κυρίου ανασταίνει από τον άδη της αμαρτίας και οδηγεί στην αγιότητα
αμέτρητες σκοτεινιασμένες ψυχές. Κι εμείς, ας μιμηθούμε τον ευλογημένο
δρόμο της Αγίας Φωτεινής, που, πολύ ωραία συνοψίζει το Κοντάκιο της
Κυριακής:
«Πίστει ελθούσα εν τω φρέατι, η Σαμαρείτις εθεάσατο το της σοφίας
ύδωρ σε, ω ποτισθείσα δαψιλώς βασιλείαν την άνωθεν εκληρώσατο, αιωνίως η
αοίδιμος».
