Πρωτ. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Στη ζωή μας συναντούμε σκληρούς και
άδικους ανθρώπους. Αναρωτιόμαστε πολλές φορές για τα κίνητρα της
συμπεριφοράς τους, όχι μόνο έναντί μας, αλλά και έναντι των άλλων
ανθρώπων. Πώς μπορούν να κάνουν κακό; Πώς μπορούν να αισθάνονται ήρεμοι
με τον εαυτό τους και την συνείδησή τους, όταν δεν δείχνουν ανθρωπιά,
αγάπη, συμπαράσταση στους υπολοίπους, αλλά είναι έτοιμοι να βλάψουν, να
στενοχωρήσουν, να προχωρήσουν με γνώμονα το συμφέρον τους, αδιαφορώντας
για τα δάκρυα, τον πόνο, τον θυμό που προκαλούν;
Συνήθως είναι η εξουσία αυτή που οδηγεί τον άνθρωπο σε μία υπερήφανη και σκληρή και ιδιοτελή στάση.
Ακόμη κι αν έχει αρχές και αξίες οι οποίες τον εμπνέουν μέχρις ενός
σημείου, όταν καταλάβει την εξουσία ή στην προοπτική αυτής είναι
διατεθειμένος να βάλει στο περιθώριο κάθε τι το καλό για τους πολλούς,
να γίνει ψεύτικος και να μιλά με ψέματα, μόνο και μόνο για να
επικρατήσει ή για να διακρατήσει την εξουσία του, αλλά και δεν
ενδιαφέρεται για το αληθινό καλό των άλλων, παρά μόνο για το δικό του.
Δεν ενδιαφέρεται για την γνώμη των άλλων για το πρόσωπό του. Τον
ενδιαφέρει μόνο η κυριαρχία του. Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα γι’ αυτόν.
Άλλοτε, βέβαια, είναι και θέμα χαρακτήρα. Ο άνθρωπος μεγαλώνει
εκδικητικός, σκληρός, απαιτητικός και κάνει ό,τι μπορεί προκειμένου να
αποδείξει την δύναμή του στους άλλους. Έτσι, δεν ορρωδεί προ
ουδενός. Είναι έτοιμος και για το πιο απεχθές έγκλημα. Την πιο απεχθή
πράξη. Και βεβαίως πιστεύει ότι δικαιολογείται να πράξει το κακό. Ακόμη
κι αν γνωρίζει ότι όντως είναι κακό.
Η Εκκλησία μας, εορτάζοντας τη Γέννηση
του Χριστού, μας υπενθυμίζει ένα τέτοιο πρόσωπο, παραδομένο στο κακό.
Πρόκειται για τον Ηρώδη, τον βασιλιά των Ιουδαίων. Μας περιγράφει το πώς
συμπεριφέρθηκε τόσο έναντι των Μάγων, όσο και έναντι των νηπίων της
Βηθλεέμ, στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο για την
εξουσία του, τον οποίο πίστευε ότι αντιπροσώπευε ο Χριστός. «Ηρώδης
εθυμώθη λίαν» (Ματθ. 2,16). Ο Ηρώδης θύμωσε πολύ όταν
διαπίστωσε ότι το τέχνασμά του να παγιδεύσει τους Μάγους και να τον
ενημερώσουν πού βρίσκεται ο Χριστός δεν πέτυχε. Και τότε, προκειμένου να
διασφαλίσει τον θρόνο του, διέταξε να γίνει ένα από τα απεχθέστερα εγκλήματα στην ανθρώπινη ιστορία: αυτό της σφαγής των νηπίων της Βηθλεέμ. Ο στόχος του βέβαια δεν επετεύχθη. Όμως, εκτός από τη θανάτωση των αθώων βρεφών, οδήγησε τον Χριστό στον πρώτο μεγάλο διωγμό: αυτόν της προσφυγιάς.
Έδειξε έτσι ότι ο Κύριος δεν είχε να περιμένει από τους ισχυρούς της
γης αποδοχή, αλλά απόρριψη. Το ίδιο και όσοι Τον ακολουθούνε. Μπορεί ο
Ηρώδης να απέτυχε, ωστόσο μας έδειξε τι σημαίνει ο άνθρωπος να
είναι νεκρός κατά Θεόν, να βιώνει τον πνευματικό θάνατο της
εξουσιομανίας, της κακίας, της απουσίας σύνεσης. Και, όπως
αναφέρει η παράδοση, ο Ηρώδης βρήκε φρικτό θάνατο μέσα από επονείδιστη
ασθένεια. Την σκληρότητα του πνευματικού θανάτου επεκύρωσε η σκληρότητα
του σωματικού. Η εξουσία του κράτησε για λίγο. Όμως μας δίδει την
δυνατότητα να σκεφτούμε τις προεκτάσεις που ο τρόπος του αφήνει στον
χρόνο, ιδιαιτέρως στο σήμερα, για να προβληματιστούμε. Διότι τελικά δεν
είναι ένας ο Ηρώδης, αλλά πολλοί.
Σήμερα υπάρχει ο Ηρώδης του πολιτισμού και του τρόπου ζωής της κοινωνίας μας. Ο
σύγχρονος πολιτισμός εξορίζει τον Χριστό από τις καρδιές των ανθρώπων
αντικαθιστώντας Τον με τα υλικά αγαθά, το δικαίωμα στην ικανοποίηση
κάθε αμαρτωλής επιθυμίας, τον θρίαμβο των παθών και την απενοχοποίησή
τους, την αποθέωση της βίας και του ψέματος και την ελπίδα στην εξουσία,
οικονομική, πολιτική και τηλεοπτική. Και οι άνθρωποι δεν κατανοούμε
ότι ο χρόνος μας κατατρώγεται από τον τρόπο αυτό, με αποτέλεσμα τα
περιθώρια για αγάπη, για ταπείνωση, για ελευθερία να μειώνονται. Οι
ανθρώπινες σχέσεις έχουν ως γνώμονα το «εγώ» και ο θάνατος βασιλεύει
στις καρδιές μας. Άλλωστε απουσιάζει η ελπίδα στην Ανάσταση και την
αιωνιότητα.
Σήμερα υπάρχει ο Ηρώδης του πειρασμού, του διαβόλου, του κοσμοκράτορος του αιώνος τούτου.
Μας κυβερνούν οι λογισμοί μας. Δεν θέλουμε να τους αποκρούσουμε, αλλά
νομίζουμε ότι το δίκαιο βρίσκεται στο να τους εκπληρώσουμε. Έτσι
κυριαρχεί ο θυμός όταν δεν γίνεται το θέλημά μας. Η απόρριψη των άλλων. Η
αίσθηση ότι υπάρχουν για να τους χρησιμοποιούμε και όχι για να μας
προσφέρουν αγάπη και να τους προσφέρουμε αγάπη. Οι ανθρώπινες σχέσεις,
δια των λογισμών, γίνονται πεδία διαμάχης, επικράτησης, εξουσίας. Το
όνομα του Θεού δεν συγκινεί. Και ο πειρασμός έχει πετύχει να μας πείσει
ότι δεν υφίσταται, ενώ καραδοκεί στις επιδιώξεις και τις φιλοδοξίες μας,
στις επιθυμίες που δεν έχουν να κάνουν με την αγάπη.
Σήμερα υπάρχει ο Ηρώδης της σχηματοποιημένης μοναξιάς.
Ο άνθρωπος, έχοντας ως γνώμονα και κέντρο της ζωής του τον εαυτό του,
πιστεύει ότι είναι μόνος του στον κόσμο, καθώς έχει χτίσει τείχη γύρω
του, τα οποία δεν του επιτρέπουν να έχει αληθινή κοινωνία με τους
άλλους. Θέλει τους άλλους τέλειους έναντί του. Να προλαβαίνουν τις
επιθυμίες του. Να τον καταλαβαίνουν. Να του αναγνωρίζουν το δίκαιό του.
Να είναι παρόντες στη ζωή του, χωρίς να χρειάζεται ο ίδιος να είναι
παρών στη δική τους. Και έτσι απουσιάζει και ο Χριστός από τη ζωή του,
διότι ο Χριστός ζητά καρδιές που ανοίγονται, που προσφέρονται, που
δίνουν, ακόμη κι αν δεν πάρουν. Η σχηματοποιημένη μοναξιά κάνει τον
άνθρωπο θυμωμένο και την ίδια στιγμή μελαγχολικό και απογοητευμένο.
Κατατρώγει την καρδιά του και τον κάνει εχθρό με τους άλλους. Έτσι, τον
ρίχνει στον καιάδα της ιδιοτέλειας, της κακίας, της ουσιαστικής
ακοινωνησίας.
Ρίζα των πάντων η παράδοσή μας στον πνευματικό θάνατο, στην απουσία της κοινωνίας με το Θεό. Ελπίδα μας η μετάνοια. Η ανάνηψη. Η εκζήτηση της πίστης. Η ανταπόκρισή μας στην κλήση του Θεού να τον δεχτούμε στις καρδιές μας, η οποία κάθε στιγμή μας προσφέρεται δια της Εκκλησίας. Και τρόπος υπέρβασης του θυμού η ταπεινή καρδιά και η αγάπη που μπορεί να νικήσει.
Ο Χριστός έφυγε από την Βηθλεέμ για να αποφύγει τον δικό Του Ηρώδη. Απέναντι στους ανθρώπους με σκληρότητα και κακία η φυγή είναι μία λύση. Αν όμως δεν μπορούμε να τους αποφύγουμε, η υπομονή και η ταπείνωση είναι ο άλλος δρόμος. Και βεβαίως η δυνατότητα να μην επιβραβεύεται η συμπεριφορά τους και η στάση ζωής τους. Ο λόγος και ο έλεγχος. Η αλήθεια. Η
αγάπη που ξέρει να γιατρεύει πληγές ρίχνοντας κρασί, για να
καυτηριαστούν, αλλά και την ίδια στιγμή, λάδι για να γλυκάνει ο πόνος.
Εμείς μπορούμε να χτίσουμε στην καθημερινότητά μας έναν διαφορετικό
πολιτισμό. Αφήνοντας στην άκρη τον διάβολο και το κακό και ανοίγοντας
την καρδιά μας. Και ο γεννηθείς Κύριος θα συνδράμει ώστε ο χρόνος μας να
γίνεται ζωή και όχι παραμονή και προσδοκία θανάτου.
