« Ός δ’ αν απολέση την εαυτού ψυχήν ένεκεν εμού και του ευαγγελίου, ούτος σώσει αυτήν» (Μάρκ. 8, 35). « Όποιος χάσει την ζωή του εξαιτίας μου και εξαιτίας του ευαγγελίου, αυτός θα την σώσει).
Μία
από τις βασικές αρχές του πολιτισμού μας είναι η ανταποδοτικότητα.
Σκοπός του συστήματος ζωής είναι να κερδίζουμε. Είτε αυτό βαφτίζεται
συμφέρον είτε επιθυμία, είτε ευχαρίστηση, νόημα έχει όταν πράττουμε κάτι
προς όφελός μας. Το κέρδος, το όφελος, και ό,τι συνεπάγεται εξ αυτού
γίνεται στόχος ζωής.
Έτσι
μετράμε τους άλλους, την γνώση, τις σχέσεις. Με βάση την χρηστικότητα
και την ωφέλεια. Αν δεν μας χρειάζεται κάποιος ή κάτι για να κερδίσουμε,
ας μείνει στην άκρη. Ακόμη και ο έρωτας κρύβεται στην σκιά της
απόλαυσης. Κλειδί το σώμα. Εχθρός η πλήξη. Πλήττω με τον άλλον σημαίνει
ότι δεν έχει να μου δώσει κάτι παραπάνω και την ίδια στιγμή μπαίνω στον
πειρασμό να τον συγκρίνω με άλλον ή με άλλη που θα είναι μία νέα
εμπειρία. Γι’ αυτό και ο γάμος
σκοτώνει τον έρωτα. Τον εισάγει σε μία βασιλεία ανίας, υποχρεώσεων,
συμβιβασμών. Τον κάνει δηλαδή σχέση συμφέροντος, ανταποδοτική. Κι αν τα
συμφέροντα δεν είναι επαρκή για να αντισταθμίσουν την πλήξη, τότε ο
γάμος διαλύεται είτε εν τοις πράγμασι είτε και εν νόμοις.
Αντίθετο της πλήξης είναι
η έκ- πληξη, η έξοδος από την πλήξη. Και η έκπληξη έρχεται όταν ο
άνθρωπος είναι έτοιμος να μετρήσει την ζωή όχι με το τι κερδίζει, αλλά
με το τι είναι έτοιμος να χάσει. Κι αυτή είναι η οδός του Σταυρού.
Ο
Χριστός δεν έχει καμία σχέση με κανέναν θεό που οι άνθρωποι πιστέψαμε
και πιστεύουμε. Οι θεοί στις θρησκείες είναι δυνατοί, κάποτε
παντοδύναμοι. Δεν επιτρέπεται να δείξουν αδυναμία, να χάσουν. Αντίθετα,
οι άνθρωποι χρειάζεται μπροστά τους να είμαστε ταπεινοί. Να δηλώνουμε
ότι υπακούμε στους νόμους και τις εντολές τους, ώστε να μην
κινδυνεύσουμε να χάσουμε την εύνοια, την βοήθεια στα συμφέροντά μας, την
ευχαρίστηση ότι έχουμε προστάτες και μπορούμε να πορευθούμε ήσυχοι.
Κι αν ακόμη πράττουμε κάτι αντίθετο με τα θελήματα των θεών, αρκεί η
εξιλέωση. Η αναπλήρωση του κακού και η θεραπεία των ενοχών μας με μία
καλή πράξη, μία δωρεά χρηματική, μία τιμωρία, ώστε να πληρώσουμε το
χρέος μας και να μπορούμε να είμαστε καλά.
Ο
Χριστός όμως είναι κάτι άλλο. Παραιτείται από την αποκλειστικότητα του
να είναι θεός, και προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση, ταπεινούμενος. Ενώ
οι δύο φύσεις είναι ενωμένες και επομένως η ανθρώπινη φύση εξαγιάζεται
από την θεϊκή, θεοποιείται, εντούτοις Τον βλέπουμε να ζει όλα τα
ανθρώπινα. Να πεινά. Να διψά. Να κουράζεται. Να λυπάται. Να χαίρεται. Να
έχει φίλους. Να αγωνιά στον θάνατο. Να ανεβαίνει στον σταυρό και να
πεθαίνει. Χάνει, για να κερδίσει, όχι κάτι για Εκείνον, διότι δεν του
λείπει τίποτε. Χάνει για να κερδίσει όλους εμάς, διότι αυτό συμβαίνει
επάνω στον σταυρό. Χάνει από αγάπη, για να προσφέρει την ζωή που δεν
έχει τέλος, την αγάπη που δεν έχει τέλος, το νόημα που δεν έχει τέλος
στον καθέναν μας ως δυνατότητα ύπαρξης. Κι όλα αυτά εν ελευθερία.
Γνωρίζοντας ότι πολλοί θα πούνε ΟΧΙ.
Χάνω,
για να κερδίσω. Δεν αρνείται ο Χριστός την δίψα μας για κέρδος. Μόνο
που την βάζει σε μία άλλη προοπτική. Όποιος πιστεύει σ’ Αυτόν δεν παλεύει να κάνει πράξη τις επιθυμίες του, αλλά εμπιστεύεται το θέλημα του Θεού γι’ αυτές.
Τις βλέπει στην προοπτική του Ευαγγελίου και ακόμη κι αν είναι
σύμφωνες, δεν τις θεοποιεί. Αυτός που έχει συμφέρον, δεν βλέπει τον άλλο
με βάση το τι συμφέρει τον ίδιο, αλλά με βάση την αξία του άλλου ως
ανθρώπου που είναι μοναδική και ανεπανάληπτη. Σε βλέπω ως άνθρωπο κι αν
μπορώ να εκπληρώσω αυτό που είναι ωφέλιμο, αυτό που μπορεί να σου δώσει
χαρά, αυτό που μπορεί να σε ευχαριστήσει χωρίς να σε βλάψει, είμαι
πρόθυμος να θυσιάσω χρόνο, διάθεση, κόπο, ακόμη και τι συμφέρει εμένα.
Να χάσω για να κερδίσεις. Και μέσα από το δικό σου κέρδος, έχω κερδίσει
τελικά κι εγώ. Γιατί το να δίνεις χαρά στους άλλους και να βγαίνεις από
το εγώ σου είναι η ωραιότερη έκπληξη!
Ο
έρωτας είναι η απόφαση να βλέπεις τον άλλον ως πρόσωπο που αξίζει,
σωματικά και ψυχικά, ακέραια δηλαδή και πέρα από τον χρόνο και τα λάθη. Ο
έρωτας είναι η απόφαση να αφήσεις στην άκρη το εγώ σου. Να συνεχίσεις
να χαίρεσαι όχι γιατί ο άλλος σου δίνει, αλλά γιατί υπάρχει. Μόνο στην
χριστιανική θεώρηση, στον τρόπο του Σταυρού, μπορεί ο έρωτας να
παραμείνει έκπληξη, όπως και κάθε γεγονός της ζωής, κάθε εργασία, κάθε
στιγμή.
Χάνω
για να κερδίσω ή καλύτερα χάνω για να κερδίσεις. Η οδός του Σταυρού, η
οποία κλείνει μέσα της ακόμη μία μεγαλύτερη έκπληξη. Δεν απαιτώ να
κερδίσεις. Από αγάπη χάνω κι ας μην θελήσεις ποτέ να κερδίσεις. Η αγάπη
δεν μετριέται με την αποτελεσματικότητα και την ανταποδοτικότητα. Αυτή
είναι η οδός των αγίων, των μαρτύρων, των ασκητών, των εγγάμων και των
αγάμων. Αυτή είναι η οδός των ερωτευμένων με τον Εσταυρωμένο και
Αναστάντα, η οδός της Εκκλησίας που λησμονήσαμε να ζήσουμε και να
δείξουμε στους καιρούς μας. Κι αυτή είναι η ομορφιά που δεν έχει τέλος!
