Στην
παράδοση των απόκρυφων ευαγγελίων η Εκκλησία έχει επιλέξει ορισμένες
αφηγήσεις τις οποίες έκανε αποδεκτές για το γεγονός ότι ανταποκρίνονταν
στο βίωμά της, στις μαρτυρίες που οι άνθρωποι των προηγούμενων καιρών
είχαν αφήσει. Στο λεγόμενο «Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου» διασώζεται
η αφήγηση για την Γέννηση της Υπεραγίας Θεοτόκου, την οποία εορτάζουμε
στις 8 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο, στην αρχή της εκκλησιαστικού έτους.
Σημείο κλειδί για την αφήγηση είναι το γεγονός ότι ο Ιωακείμ και η Άννα,
οι γονείς της Παναγίας και Θεοπάτορες, υπέφεραν τον ονειδισμό της
στειρότητας, η οποία θεωρούνταν όχι απλώς δοκιμασία, αλλά τιμωρία του
Θεού στους ανθρώπους για κάποια αμαρτία που είχαν κάνει.
Η
δοκιμασία της στειρότητας για το ζευγάρι των Θεοπατόρων είχε τρεις
διαστάσεις. Η πρώτη είχε να κάνει με την αδυναμία τους να εκπληρώσουν
έναν από τους σκοπούς της ανθρώπινης
φύσης, που είναι η γέννα παιδιών. Η αναπαραγωγή είναι φυσική
λειτουργία. Η αδυναμία τεκνοποίησης κάνει τον άνθρωπο να λυπάται επειδή
υστερεί. Και η υστέρηση γεννά μελαγχολία, λύπη, θρήνο. Αυτό για το οποίο
είμαστε προορισμένοι, δηλαδή η παράταση της ζωής, μία μορφή αθανασίας
για μας, δεν εκπληρώνεται.
Η
δεύτερη διάσταση είναι θρησκευτική και κατά συνέπεια κοινωνική. « Τα
δώρα του Ιωακείμ αποστρέφονται» μας λέει ένα από τα στιχηρά των
Αποστίχων του Εσπερινού της εορτής. Στην αφήγηση διαβάζουμε ότι ο πλούσιος Ιωακείμ προσέφερε τα δώρα που ο νόμος όριζε για τον Θεό και τότε ένας Ιουδαίος του λέει: «
Δεν επιτρέπεται να προσφέρεις τα δώρα σου, διότι δεν έδωσες απογόνους
στον Ισραήλ». Οι άλλοι βλέπουν την ατεκνία και απορρίπτουν συνολικά τον
άτεκνο. Δεν χωρά στην θρησκευτική κοινότητα. Δεν χωρά στην κοινωνική και
εθνική ομάδα, ακριβώς διότι υστερεί. Χωρίς να εξετάζουν αν φταίει ή
όχι, τον θεωρούν καταραμένο από τον Θεό και απορρίπτοντας τα δώρα του,
απορρίπτουν τον ίδιο.
Η
τρίτη διάσταση έχει να κάνει με την σχέση του ανθρώπου με τον Θεό.
Σαράντα μέρες μας λέει η αφήγηση ότι ο Ιωακείμ ανεβαίνει στο όρος Χοζεβά
και προσεύχεται λυπημένος, διότι αισθάνεται ότι δεν τον έχουν απορρίψει
μόνο οι άνθρωποι, αλλά και ο ίδιος ο Θεός. Χωρίς Θεό η ζωή του δεν έχει
νόημα. Και όταν ο Θεός δεν ακούει τις προσευχές του, δεν δέχεται τις
προσφορές του, τον αφήνει σταυρωμένο και συντετριμμένο στα μάτια των
ανθρώπων, ποιο το νόημα της ζωής;
Σήμερα,
στον μοντέρνο κόσμο μας, θα λέγαμε για την δεισιδαιμονία των ανθρώπων
εκείνης της εποχής. Κάποιοι θα λέγαμε ότι ο Θεός δεν τιμωρεί τον άνθρωπο
και επομένως η αντίληψη περί στειρότητας είναι απορριπτέα. Θα
προσπαθούσαμε να εξηγήσουμε ιατρικά το φαινόμενο. Άλλοι πάλι θα λέγαμε
ότι αυτό είναι το θέλημα του Θεού. Άλλοι πάλι θα τα βάζαμε με τον Θεό,
χωρίς να κάνουμε τίποτα για να Τον πλησιάσουμε. Άλλωστε ζούμε στην εποχή
που δικαιούμαστε τα πάντα και από τον Θεό και από τους ανθρώπους.
Δύσκολα όμως θα μπαίναμε στην θέση του Ιωακείμ και της Άννας και ίσως
ακόμη πιο δύσκολα θα κάναμε ό,τι έκαναν εκείνοι.
Γιατί
στην δοκιμασία της στειρότητας, της ατεκνίας, πέρα από τα ανθρώπινα
συναισθήματα, τόσο ο άντρας όσο και η γυναίκα δεν έπαψαν να πιστεύουν.
Να τηρούν τις εντολές του Θεού. Να προσφέρουν τα δώρα. Να προσεύχονται.
Να αφήνονται στο έλεός Του. Και να μην νικιούνται από την οργή για έναν
κόσμο σκληρό, άδικο και εύκολο στην κριτική.
«Ουκέτι
τα δώρα του Ιωακείμ αποστρέφονται». Γιατί τελικά αυτό το «γενηθήτω το
θέλημά Σου» είναι το μεγαλύτερο δώρο που έδωσε ο Ιωακείμ στον Θεό. Το
δώρο της εμπιστοσύνης. Το δώρο της επιμονής. Το δώρο της συνέπειας στις
εντολές του Θεού. Και βέβαια, το δώρο της ενότητας και της αγάπης με την
σύζυγό του, η οποία για εκείνους τους καιρούς θεωρούνταν ως η
αποκλειστική υπαίτιος για την στειρότητα. Ίσως για εκείνη να πονούσε
περισσότερο ο Ιωακείμ. Για το ότι υπέφερε ενοχικά. Και η αγάπη τελικά
των δύο γεννά καρπό χαράς, καρπό ευλογίας.
Τα
δώρα του Ιωακείμ δεν τα αποστρέφεται ο Θεός. Του τα ανταποδίδει με ένα
δώρο αγάπης προς όλο τον κόσμο. Και μας δείχνει τι σημαίνει πίστη σε
καιρούς ανυπομονησίας, εύκολης κριτικής, επίθεσης εναντίον του Θεού,
θριάμβου του ατομικού θελήματος, θέασης της ζωής με βάση την δική μας
φύση! Η Παναγία, καρπός αγάπης, προσευχής, εμπιστοσύνης στον Θεό θα
μεγαλώσει με αυτά τα στοιχεία στην καρδιά της και θα γίνει η πρόξενος
της σωτηρίας για όλους.
Ποια είναι άραγε τα δικά μας δώρα;
