«Η Γέννησίς Σου, Χριστέ ο Θεός ημών, ανέτειλε τω κόσμω το φως το της γνώσεως· εν αυτή γαρ οι τοις άστροις λατρεύοντες, υπό αστέρος εδιδάσκοντο, Σε προσκυνείν, τον Ήλιον της δικαιοσύνης, και Σε γινώσκειν εξ ύψους ανατολήν, Κύριε, δόξα Σοι». (Απολυτίκιο των Χριστουγέννων, ήχος δ΄).
Το απολυτίκιο των Χριστουγέννων, το γνωστότερο ίσως τροπάριο της Δεσποτικής αυτής εορτής, συνοψίζει σε λίγες γραμμές το νόημά τους. Γεννάται στον κόσμο ως απλός άνθρωπος Εκείνος που είναι Κύριος ο Θεός μας. Με τον ερχομό Του φανερώνεται η αλήθεια περί Θεού και ρίχνεται άπλετο φως εκεί που προηγουμένως επικρατούσε σκοτάδι και άγνοια λόγω της αμαρτίας και των παθών του ανθρώπου. Πριν την ενανθρώπηση του Χριστού ο,τι γνώση είχε ο άνθρωπος περί Θεού ήταν όχι απλώς περιορισμένη, αλλά στο μεγαλύτερο ποσοστό της πλανεμένη. Η πτώση του στην αμαρτία, ήδη από την πρώτη εποχή της δημιουργίας του, τον έκανε να βρίσκεται σε μία θόλωση και ταραχή της διανοίας και των λοιπών δυνάμεών του με αποτέλεσμα να έχει χάσει την επαφή με τον Δημιουργό και Θεό του. Έτσι αυτό που λάτρευε ως θεό ή θεούς ήταν ο καρπός του διεστραμμένου νού του, φτιασίδια του ίδιου του εαυτού του, συνεπώς το τίποτε ή τα δαιμόνια. Το φράγμα που είχε θέσει ο ίδιος ανάμεσα σ’ αυτόν και τον αληθινό Θεό ήταν τέτοιο που μόνος του αδυνατούσε να το υπερβεί. Σ’ αυτήν την αδυναμία του ανθρώπου να βρεί τον Θεό απαντά, την κατάλληλη ώρα, ο ίδιος ο Θεός: κατέρχεται στον κόσμο ως άνθρωπος κι ανατέλλει την αληθινή γνώση Του, ως «Ήλιος της Δικαιοσύνης»· ότι δεν είναι απειλή και φόβητρο, αλλά ο Πατέρας, ο φίλος και ο αδελφός. Κι αυτό φανερώνεται και στους καλοπροαίρετους Ιουδαίους, αλλά και στους καλοπροαίρετους ειδωλολάτρες, όπως τους βλέπουμε στο πρόσωπο των μάγων της Ανατολής. Κι αξίζει να προσθέσουμε ότι μιλώντας για την αληθινή γνώση του Θεού δεν εννοούμε μία εγκεφαλικού τύπου γνώση, αλλά εκείνη που αγκαλιάζει ολόκληρη την ύπαρξη του ανθρώπου, εκείνη που κάνει τον άνθρωπο μέτοχο της ίδιας της ζωής του Θεού. Όπως θα το πεί και ο μέγας Πατήρ της Εκκλησίας, άγιος Γρηγόριος Νύσσης: «γνώσίς εστι μετουσία».
