Οι πατέρες και μητέρες της ερήμου μας διδάσκουν μια μεγάλη ρεαλιστική αλήθεια. Ότι το σημαντικό όταν περνάς μια δοκιμασία δεν είναι να λες τι έπαθα αλλά τι έμαθα. Δηλαδή αντί να καταναλώνεις την ενέργεια σου στο «γιατί» της δοκιμασίας, να αναζητά το νόημα και το μάθημα που αυτή μπορεί να σου προσφέρει στο πνευματικό σου ταξίδι.
Με την μιζέρια και την κλάψα δεν ωφελείσαι. Κανένας ποτέ δεν ωφελήθηκε από τα «γιατί». Ναι είναι ανθρώπινα, σαφέστατα, αλλά δεν σε πάνε μπροστά. Εάν όταν σου πετάξουν ένα μολυσμένο βέλος, αντί να το βγάλεις, εσύ αρχίζεις να ρωτάς «γιατί» μου το έριξαν, «ποιος» μου το έκανε, μέχρι να βρεις τις απαντήσεις θα έχεις πεθάνει από το δηλητήριο.
Αντιθέτως η νηπτική ευθύνη και εγρήγορση, δεν σε αφήνει να ψάχνεις, αλλά να ενεργείς. Όχι σκαλίζοντας τα σκοτάδια, αλλά κοιτώντας το φως, το θετικό, τον Χριστό. Έλεγε ο Άγιος Πορφύριος, ««Μην πολεμάτε να διώξετε το σκοτάδι απ ’ το δωμάτιο της ψυχής σας. Ανοίξτε μια τρυπίτσα, για να έλθει το φως, και το σκοτάδι θα φύγει..». Δηλαδή με λίγα λόγια διαλέγετε θετικούς τρόπους διόρθωσης και πνευματικού αγώνα. Κάνε κάτι θετικό αντί να κλαις και να μιζεριάζεις για το κακό που σε βρήκε. Δράσε πνευματικά και προσευχητικά, κίνησε την ψυχή, το πνεύμα, το σώμα σου.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι όπως μας χρειάζεται η αγάπη, το χάδι, η αγκαλιά, το χαμόγελο και η χαρά στην ζωή μας, άλλο τόσο μας βοηθάει απίστευτα να προχωράμε στο πνευματικό μας ταξίδι οι πειρασμοί και οι δοκιμασίες. Αναφέρει η Αμμά(Μητέρα)Θεοδώρα, ««αυτή η εποχή είναι βαρυχειμωνιά, και χωρίς πολλές θλίψεις και πειρασμούς δεν θα μπορέσουμε να γίνουμε κληρονόμοι της βασιλείας των ουρανών.» (Αποφθέγματα Γερόντων, Θεοδώρα, 2).
Εκπαιδευμένοι επι δεκαετίες στον ηθικισμό και νομικισμό, δεν μπορούμε να καταλάβουμε τέτοια αποσπάσματα των πατέρων και μητέρων της εκκλησίας, και τα παρερμηνεύουμε. Το ίδιο κάνουμε και με το παραπάνω απόφθεγμα που υπάρχει και σε άλλες μορφές αλλά με το ίδιο νόημα και άλλους αγίους.
Δηλαδή εκλαμβάνουμε την φράση αυτή με νομικισμό και ενοχικότητα, δηλαδή ότι εφόσον έχουμε αμαρτίες πρέπει να τις πληρώσουμε για να εξιλεωθούμε και να σωθούμε. Αυτή η ερμηνεία όμως δεν έχει καμία σχέση με το νόημα του πατερικού αποφθέγματος. Με απλά λόγια οι πατέρες και μητέρες της ερήμου μας λένε ότι είναι απαραίτητοι οι πειρασμοί και οι δοκιμασίες, γιατί μέσα από αυτές ωριμάζουμε, γνωρίζουμε τον εαυτό μας, αποκτούμε υπομονή, σιωπή, πίστη και ελπίδα, κατανόηση και αγάπη για τους άλλους. Κανείς δεν μπορεί να σωθεί δηλαδή να ωριμάσει πνευματικά εάν δεν πονέσει, πάθει, μάθει, πλατύνει και ανθίσει κατά Χριστόν. Οπότε όταν μας βρίσκει μια δοκιμασία μην λέμε «αχ τι έπαθα, αλλά τι έμαθα;».
