ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ;

π. Αντώνιος Καλλιγέρης

Οι λέξεις βαριές, σαν σύννεφα μαβιά, κατάφορτα από τα δάκρυα που προκάλεσε ο αιφνίδιος αμφίστομος πόνος του άδικου χαμού τόσων ανθρώπων. Στέκομαι άφωνος μπροστά στις συνταρακτικές εικόνες από την καταστροφή που προκάλεσε η φωτιά.

Θέλω ημέρες τώρα να γράψω μερικές σκέψεις. Όμως είναι απείθαρχες. Δεν μπορούν να στοιχηθούν από την λογική. Τις δικαιολογώ! Πόση λογική μπορεί να κρύβεται πίσω από τον θάνατο ενός και μόνου ανθρώπου, πόσο μάλλον 92 ή καλύτερα πόσο λογικό μπορεί να είναι το γεγονός του θανάτου;

Σκέφτομαι τα μάτια των μαθητών μου ή τόσων ανθρώπων, οι οποίοι θα περιμένουν μια λέξη από εμένα η οποία δεν θα είναι ούτε συστημική, ούτε εκτός συναισθήματος. Δυστυχώς δεν μπορώ ούτε τα συναισθήματα να πειθαρχήσω. Σκέπτομαι τη συντριβή εκείνων που έχασαν τους ανθρώπους τους, εκείνους που η αγκαλιά τους ξαφνικά ορφάνεψε μένοντας κενή από το χαμόγελο του έρωτα και των παιδικών προσώπων.

Θυμάμαι μια ηλικιωμένη γυναίκα που ήρθε στον Ναό την επόμενη ημέρα από την καταστροφή στο Μάτι, περιγράφοντας 5 ώρες αναμονής μαζί με τον εγγονό της μέσα στη θάλασσα, αναζητώντας ένα χέρι σωτηρίας το οποίο, ευτυχώς, ήρθε για εκείνους. Περιέγραφε την εμπειρία της, δοξάζοντας τον Θεό.

«Οι άλλοι όμως;» με ρώτησε ξαφνικά, «Γιατί χάθηκαν; Σε ποιο σχέδιο και ποια λογική πειθαρχεί ο θάνατος των 26 που ήταν απέναντί μου; Τους έβλεπα, πάτερ, να τους σκεπάζουν οι καπνοί και η φωτιά, οι φωνές χανόντουσαν από τις εκρήξεις…». Μου κρατούσε το χέρι.

«Ξέρεις να μου πεις;» συνέχισε. Γνωρίζω;

Περπατώντας στους δρόμους αντικρίζω τα πρόσωπα των περαστικών να σκαλώνουν πάνω μου. Η έκφρασή τους μοιάζει να με ρωτά: «Πες μας κάτι που να μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε. Να συλλάβουμε τις αιτίες, που είτε τον χειμώνα είτε τώρα στέρησαν την ζωή τόσων ανθρώπων. Μπορώ;

«Ποιος είναι ο Θεός σας;», με ρωτά ένας τριαντάχρονος, επίσης συγκλονισμένος από την φρίκη που ζήσαμε όλοι τη Δευτέρα 23 Ιουλίου. Ερώτημα παλαιό. Απασχόλησε τους Εβραίους φιλοσόφους μετά το Άουσβιτς: «Πού ήταν ο Θεός στη φρίκη των στρατοπέδων;». «Πού ήταν ο Θεός στην φρίκη των χαρακωμάτων του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου;», αναρωτήθηκαν πολλοί διανοούμενοι καθώς η ανθρωπότητα έβγαινε ματωμένη από αυτά γεμάτη πληγές! Στις γενοκτονίες των Αρμενίων, των Ποντίων, των Μικρασιατών και τόσων άλλων λαών;

Πού ήταν ο Θεός στις θηριωδίες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, στις μεταπολεμικές γενοκτονίες που συνέβησαν στην Αφρική και την Ασία;

«Πού είναι ο Θεός;» αναρωτήθηκαν πολλοί χριστιανοί θεολόγοι αντικρίζοντας την αναίτια πείνα, τη φτώχια, την περιθωριοποίηση και τον αποκλεισμό τόσων ανθρώπων και πάλι στην Ασία και την Αφρική;

Ποιος είναι ο Θεός μου; Γράφτηκαν πολλά στηριζόμενα μάλιστα σε χωρία της Αγ. Γραφής. Δεν δίνουν απαντήσεις όμως! Και αν το επιχειρούν, προκαλούν πόνο, διότι εδώ κρύβεται η αδυναμία πολλών χριστιανών κληρικών και λαϊκών. Αδυνατούν να αντιληφθούν ότι δεν είναι ο Θεός. Και κυρίως αδυνατούν να αντιληφθούν την έννοια της διαχρονικότητας. Διαχρονικός δεν σημαίνει κατάργηση της ιστορίας και της κοινωνίας. Διαφορετικά πέφτουμε στο μέγα αμάρτημα της ανιστορικότητας.

Αδυνατούν επίσης να αντιληφθούν ότι ο Θεός οδηγεί την ιστορία, δεν την αντικαθιστά. Αδυνατούν να αντιληφθούν ότι η δικαιοσύνη του Θεού δεν είναι ανεξάρτητη της αγάπης Του και κυρίως ότι Ενσαρκώθηκε! Αυτή είναι η κύρια και βαρύτερη αμαρτία των χριστιανών. λησμονούν και παραθεωρούν τις συνέπειες του θεόρατου για τον άνθρωπο γεγονότος της Ενανθρωπίσεως. Φυσικά δεν αναλύεται ευκαιριακά. Έχουν γραφτεί πολύτιμοι θησαυροί από τους Αγίους μας γι’ αυτό. Αυτοί μου δίνουν το δικαίωμα να γνωρίζω τον Θεό μου. Να γνωρίζω ότι δεν είναι αδυσώπητος, καταστροφέας, ούτε μεροληπτεί.

Είναι Εκείνος που δημιούργησε τον άνθρωπο, δωρίζοντας του τη δυνατότητα να αγαπά, να δημιουργεί ομορφιά και να είναι ελεύθερος.

Είναι Εκείνος που αγάπησε τον άνθρωπο τόσο, ώστε εξήλθε από την θέση Του προκειμένου να τον βοηθήσει να αντιμετωπίσει τη διαστρέβλωση που προκάλεσε με την αμαρτία του. Να τον διδάξει εξ αρχής να αγαπά, δημιουργώντας σχέσεις που δεν δηλητηριάζονται από τον εγωισμό και την εκμετάλλευση.

Να είναι ελεύθερος, αλλά έχοντας μια ελευθερία που δεν πνίγεται στο χρυσωμένο χάπι της κατανάλωσης, που να έχει τη δυνατότητα να προσφέρεται και να αγωνίζεται για ιδέες, για την ακεραιότητα του ανθρώπινου προσώπου, του οποίου η αξία υπερέχει από κάθε άλλη αυτού του κόσμου.

Είναι Εκείνος που, παραφράζοντας τον Αγ. Ιω. Χρυσόστομο «γίνεται πατέρας, αδελφός, οικία, τροφή, ένδυμα, ρίζα, θεμέλιο, κάθε τι το οποίο θέλουμε· για να μην έχουμε ανάγκη από τίποτε.

Που υπηρετεί· γιατί ήλθε να υπηρετήσει, όχι να υπηρετηθεί.

Είναι φίλος και μέλος του σώματος και κεφαλή και αδελφός και αδελφή και μητέρα….

Είναι εκείνος που λέγει σε όλους μας «Εγώ έγινα πτωχός για σένα· έγινα και επαίτης· ανέβηκα επάνω στο σταυρό, κατέβηκα στον τάφο· στον ουρανό άνω για σένα παρακαλώ τον Πατέρα· κάτω στη γη εστάλην από τον Πατέρα ως μεσολαβητής για σένα.

Τα πάντα για μένα είσαι συ· και αδελφός και συγκληρονόμος και φίλος και μέλος του σώματος.….»

Σε κάθε κεφάλαιο και στίχο της Κ. Διαθήκης ο Χριστός μαθαίνει τον άνθρωπο να είναι άνθρωπος. Δημιουργός δηλαδή. Υπεύθυνος επειδή αγαπά. Υπεύθυνος να φροντίζει κάθε άνθρωπο, κάθε σημείο της γης που μένει γιατί είναι αυτός που αγαπά. Γιατί είναι συνδημιουργός και συγκληρονόμος. Να οργανώνει θεσμούς και κοινωνίες που προστατεύουν την ανθρώπινη ζωή με αυτό το πνεύμα.

Ο Θεός δεν χρειάζεται να ανεβοκατεβαίνει στους ουρανούς για να γίνει βακτηρία των ανθρώπων. Μας δημιούργησε συνομιλητές Του, μας δίδαξε πώς να κατορθώσουμε να είμαστε φίλοι και αδελφοί Του. Ας θυμηθούμε που μας είπε ότι οι μαθητές Του θα γίνονται αντιληπτοί από την αγάπη που έχουν μεταξύ τους, από τον τρόπο που θα αντικρίζουν τους ανθρώπους και τη δημιουργία.

Μήπως τελικά η συνεχής αναζήτηση των ευθυνών του Θεού δεν είναι χριστιανική; Πού είναι μαθητές Του; Ποια είναι η ευθύνη των μαθητών Του για τη φροντίδα της κτίσεως και την προστασία της ανθρώπινης ζωής; Πώς υπηρετούν τη μεταμόρφωση της κτίσεως με τις αρετές του Ευαγγελίου;

Δυστυχώς φαίνεται ότι σε όλο το μήκος της ιστορίας που αναζητείται ο Θεός, θα έπρεπε να αναζητείται ο άνθρωπος. Η φρίκη των πολέμων, των γενοκτονιών, της φτώχειας, των ανισοτήτων, της περιθωριοποίησης και του αποκλεισμού, της θέσπισης κοινωνιών 2/3 δεν δημιουργήθηκαν από τον Θεό αλλά από ανθρώπους. Κυρίως χριστιανούς! Οι οποίοι ξεχνούν! Λησμονούν ότι η αγάπη δεν είναι συναίσθημα, αλλά υπεύθυνη στάση ζωής, ότι η ελευθερία δεν είναι η δυνατότητα επιλογής ανάμεσα σε ράφια πολλών super –market ή διακοπών, αλλά υπέρβαση από κάθε πραγματικότητα που μειώνει το ανθρώπινο πρόσωπο.

Η οικονομική κρίση δεν φαίνεται να μας βοήθησε να θυμηθούμε κάτι από την κλίση μας, ίσως να αναγνωρίσουμε τις πνευματικές ρίζες της. Η προσπάθεια για αλλαγή δεν είναι ακόμα φανερή. Οι χριστιανοί, αγνοώντας τις πηγές που ζητούν τη μεταμόρφωση των όρων που προκαλούν όλα όσα περιγράψαμε, αρκέστηκαν στην ανακούφιση των πασχόντων, συνεχίζοντας παράλληλα τη στήριξη των δομών που γεννούν αδύναμους, φτωχούς και περιθωριοποιημένους. Η φιλανθρωπία που σημαίνει κένωση, όπως μας δίδαξε ο Χριστός με την Ενανθρώπιση, κατέληξε να σημαίνει στήριξη αν όχι συμμαχία με τα εγκόσμια οικονομικά συστήματα που κατασκευάζουν τη φρίκη. Μετά όλοι ξεχνάμε, γιατί νιώθουμε νικητές. Αυτοί που εφαρμόζουν στην πράξη την πίστη μας αγνοώντας ότι «η φιλανθρωπία των πλουσίων ισοδυναμεί με επιστροφή των κλοπιμαίων».

Ο θάνατος τόσων ανθρώπων μάς υποχρεώνει να μην ξεχάσουμε. Να μην αρκεστεί κανείς σε ημέρες μνήμης, σε τυχαία μέτρα ανακούφισης ή εφαρμογής του νόμου για μερικές μόνο ημέρες, στην πολύτιμη ή πολύπλευρη στήριξη των πληγέντων. Ο σκοπός πρέπει να είναι μόνο ένας: Να μην επιτρέψουμε με τον τρόπο της ζωής μας άλλη καταστροφή.

Η απώλεια 92 ανθρώπων έρχεται να προστεθεί στην απώλεια των 30 στην περιοχή της Μάνδρας, των μαθητών στις εθνικές οδούς και τόσων άλλων στα προηγούμενα χρόνια. Δεν έχουμε άλλο περιθώριο για απώλεια ανθρώπων.

Αυτό σημαίνει ότι, κυρίως όσοι θεωρούν πως είναι χριστιανοί, θα αναλάβουμε την ευθύνη της μεταμόρφωσης του κόσμου. Το δρόμο τον δείχνει η παραβολή της τελικής κρίσης. Κάθε άνθρωπος είναι ο ίδιος ο Χριστός. Χωρίς ηθικές ή άλλες κατηγοριοποιήσεις. Είναι ο μόνος δρόμος ευθύνης, ο μόνος δρόμος μνήμης όσων αδίκως έχασαν την ζωή τους.