Ημέρα μνήμης, τιμής και χρέους για τα 353 000 θύματα μιας απάνθρωπης θηριωδίας. Ημέρα μνήμης του συγκλονιστικού δράματος ενός λαού, ενός τόπου, της γης του Πόντου, που για 3000 περίπου χρόνια υπήρξε το θερμοκήπιο μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε και διατηρήθηκε το αρχαίο ελληνικό πνεύμα και η Ορθοδοξία.
Η μνήμη στο μαρτύριο που πέρασε ο Ελληνισμός του Πόντου δεν είναι απλώς μια υποχρέωση. Είναι γνώση και ένδειξη σεβασμού σε όλους εμάς που έχουμε ρίζες «εκεί».
Είναι διδαχή, υπενθύμιση και αγώνας όλων των πολιτισμένων λαών να μην επιστρέψουμε να ξανασυμβούν παρόμοια τερατουργήματα.
Οι αγριότητες που διέπραξαν οι Οθωμανοί Τούρκοι εναντίον των Ελλήνων στις περιοχές της Μαύρης Θάλασσας αλλά και όλων των Χριστιανικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας είχαν βάση τις ιδεολογίες των Νεοτούρκων, οι οποίοι ανέλαβαν την εξουσία το 1908 και των μετέπειτα νεοτουρκικών κυβερνήσεων .
Γράφει ο Χρήστος Σαμουηλίδης , στο βιβλίο του ¨Μαύρη θάλασσα». « Κανένας ωστόσο Ρωμιός δεν κατάλαβε σωστά τη βαθύτερη σημασία του κινήματος που ξέσπασε στην Θεσσαλονίκη κι απλώθηκε σ’ όλη την επικράτεια, γιατί η εντύπωση που δημιουργήθηκε ήταν σατανικά απατηλή και παραπλανητική. Οι πρωτεργάτες Εμβέρ, Ταλααάτ, Νιαζί έριξαν ένα φωτεινό προπέτασμα μεθυστικού καπνού που ζάλισε τα μάτια και τα μυαλά του κόσμου με τα πολύχρωμα οράματα. Όλοι (ιδίως οι μειονότητες) πίστεψαν σε μια αναπάντεχη αναμόρφωση του απολυταρχικού κράτους. Αφιονίστηκαν ….»
Και όμως. Τα «σημάδια» της καταιγίδας που έρχονταν φάνηκαν πολύ νωρίς και από πολλές μεριές.
Εφημερίδα ΝΕΑ ΑΛΗΘΕΙΑ Θεσσαλονίκης,13 Ιανουαρίου 1912. « Και οι τρείς αυστριακαί εφημερίδες εξιστορούσαι εν ολίγοις τα υπό της Τουρκικών Κυβερνήσεων διαπραχθέντα εις μίαν καταλήγουσι προτροπήν: Να παύσωσιν οι Νεότουρκοι τας αποπείρας των προς εκτουρκισμόν των άλλων εθνοτήτων, …., τους Αλβανούς, τους Άραβας, του Έλληνας και τους Αρμενίους ως αποτελούντας τα παραγωγικώτερα στοιχεία του οθωμανικού Κράτους… Ούδ’ ετόλμησαν καν να διαψευσωσιν τα εν ταις μυστικαίς συνεδρίαις του Κομιτάτου αυτών εν Θεσσαλονίκη απεφάσισαν και μέχρι κεραίας εφήρμοσαν, αποτελούντα δε την πολιτικήν αυτών καταδίκης ενώπιον του πεπολιτισμένου κόσμου, …»
Στην εφημερίδα «Χαδδέμ-ι-Μιλλέτ» της Κερασούντας, τον Μάιο του 1912, διαβάζουμε: «Την εν των κόσμω ζωήν διοικούσι δύο δυνάμεις, η Πολιτική και η Σπάθη, … Ημείς οι Τούρκοι δεν δυνάμεθα να διακρίνωμεν την λεπτότητα της πολιτικής διότι η ανατροφή μας δεν γνωρίζει πολιτική, …. Την μεταχείρησιν όμως της σπάθης γνωρίζωμεν καλώς,… Από δύο αιώνων η πολιτική αύτη διιμοίρασε την πατρίδα μας παραδίδουσα αυτήν εις τους σκύλους. Ουδένα πλέον διαμελισμόν δυνάμεθα να υποφέρωμεν,.. Αι κυβερνήσεις των πιστευόντων εις τον Σταυρόν, συνεννοηθείσαι διαβολικώς απέναντι του αθώου Ισλαμικού κόσμου, απέδειξαν ότι έλαβον το θάρρος τούτο και την αυθάδειαν πάντοτε από την ημετέραν υπομονήν και σιγήν ως και εκ της αδιαφορίας μας…. Είναι καιρός πλέον να τοις δοθεί εν μάθημα. Δια να δυνηθώμεν να αποκτήσωμεν πατρίδα ευτυχή, να ζήσωμεν εις ισχυράν Τουρκικήν Αυτοκρατορίαν, μια μόνη οδός υπάρχει, η σπάθη. Η σπάθη εις χείρας μεν των εχόντων την ημισέλινον είνε όργανον φωτός δυνάμενον να αμβλύνει την όρασιν των σταυροπιστευόντων, ..» (ΝΕΑ ΑΛΗΘΕΙΑ, 25 Μάιου 1912)
Το πρόγραμμα τίθεται σε εφαρμογή. Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΊΑ 15 Απριλίου 1914.
« Ενεργούντες προπαγάνδαν εις την Μακεδονίαν προσελκύουσι του μουσουλμάνους ( της Μακεδονίας) εις την Θράκην, εκδιώκουσι και διαρπάζουσι τα περιουσίας των (Ελλήνων της Θράκης) δια να τας διανείμουν εις τους Μουσουλμάνους. Η σύλληψις του Τούρκου πράκτορος αφ ενός , αφ ετέρου δε το αποκαλυφθέν έγγραφον διαγράφουν σαφή την δράσιν των Νεοτούρκων, ήτις συνίσταται εις την εξόντωσιν των Ελλήνων και τον εκτουρκισμόν της Θράκης….»
Στην ίδια εφημερίδα και με τίτλο «Η εξόντωσις του Ελληνισμού της Τουρκίας» , 19 Μαϊου 1914, διαβάζουμε: « Η συνάδελφος «Λιμπερτέ» υπό τον τίτλον η «Τουρκική τρέλλα» δημοσιεύει την ακόλουθον συνομιλίαν ανωτέρου τούρκου αξιωματικού μεθ’ ενός μέλους της πατριαρχικής αποστολής. .. -Η κυβέρνησις μας (των Νεοτούρκων) όχι μόνον συμμετέχει εις την εξόντωσιν του εν τη Τουρκία Ελληνισμού, αλλά διοργανώνει και υποβοηθά αυτήν. …Εις όλα τα χωρία θα εγκαταστήσωμεν τούρκους πρόσφυγας εκ Βουλγαρίας, Σερβίας και Ελλάδος. Μην εκπλήττεσθε. Είνε το πρόγραμμα μας και θα ιδήτε ότι θα εφαρμοσθή πριν ακόμη παρέλθη μην. … , »
Αμέσως μετά σειρά έχει η Μ. Ασία. «Επειδή δε ο σκοπός της νεοτουρκικής Κυβερνήσεως επετεύχθη καθ’ όλην την γραμμήν της ατυχούς Θράκης, έστρεψε τώρα την προσοχήν της και εις την Μικρά Ασίαν. … Ούτω εις τα πέριξ χωρία της περιοχής Αδραμυτίου εγκαταστάθησαν Πομάκοι οι οποίοι φροντίζουσι να δημιουργώσι ζητήματα εις βάρος των Ελλήνων. Πανταχόθεν αγγέλονται κακκώσεις, βεβηλώσεις, παρανομίαι και πλείστα όσα, τα οποία δυνάμεθα να συνοψίσωμεν εις μίαν λέξιν ήτοι νεοτουρκισμοί. …» (ΜΑΚΕΔΟΝΊΑ, 21 Μαΐου 1914, ανταπόκριση από Σμύρνη)
Αλλά και στον Πόντο. Με τίτλο «ο διωγμός εις Αμισσόν», εφημ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ-24 Μαϊου 1914, διαβάζουμε: «Περί του διωγμού των Ελλήνων επί τη επαρχία Αμισσού…. Ο αρχηγός χωροφυλακής ηπείλησε τους Χριστιανούς κατοίκους του Καραλή ότι θα καύση το χωρίον των εάν δεν δεχθώσι μουσουλμάνους πρόσφυγας. Ο Χριστιανοί ηρνηθησαν. …»
Σύμβουλοι στις σατανικές μεθοδεύσεις οι Γερμανοί. Στο βιβλίο «Berlin – Bagdad» του Gerhard Albert Ritter (1929 – 2015), διαβάζουμε: «Αδειάστε την Μικρά Ασία από τα ιθαγενή στοιχεία που σας στέκονται εμπόδιο, έλεγε εκείνο τον καιρό η Πρωσσική κυβέρνηση στους Ταλαάτ και Εμβέρ. Είσαστε δάσκαλοι στην τέχνη της εκκένωσης. Και εμείς θα αντικαταστήσουμε τους σκύλους τους Έλληνες, τους ταραχοποιούς και άχρηστους με καλούς και τίμιους Γερμανούς, υποταγμένους και υπάκουους, οι οποίοι θα σας αποδώσουν στο εκατονταπλάσιο αυτό που η εξαφάνιση των Ελλήνων θα σας έχει στερήσει. Και τα οφέλη από την επιχείρηση θα είναι για σας σημαντικότερα απ΄ ότι όλοι οι θησαυροί του χαλίφη».
Να και ο «στρατηγός « Λίμαν πασάς», καθοδηγητής και συμβουλάτορας των μέτρων εξόντωσης του Χριστιανικού πληθυσμού.: « .. Ο Γερμανός στρατηγός Λίμαν πασάς ευρισκόμενος από ημερών εν Σμύρνη επιβλέπει αυτοπροσώπως εις την κατασκευήν έργων. .. ο Λίμαν πασάς εξέφρασε την γνώμην ότι εν περιπτώσει ελληνοτουρκικού πολέμου, τα ελληνικά στρατεύματα θα θελήσουν να δράσουν εις την Μικράν Ασίαν αποβιβαζόμενοι στον κόλπον του Γέροντα.»
- Η εξόντωση ενός λαού, των Αρμενίων,. Ο Αρμενικός λαός έζησε την πιο ακραία μορφή εθνικιστικού φανατισμού με σκοπό τον αφανισμό ενός ολοκλήρου Έθνους.
Αμέσως μετά η σειρά των Ελλήνων. «Αμποτε και ς’ σού Ρωμανίων! Ατουνούς πα’ αέτς’ θα ‘φτάμε!» (Κάποτε και στων Ελλήνων! Και αυτούς έτσι θα κάνουμε). Μετά την κατακραυγή για την βιαιότητα της Γενοκτονία των Αρμενίων εφευρίσκονται νέοι τρόποι εξόντωσης για να μην προκληθεί ο «πολιτισμένος» κόσμος. Φωτιές, λεηλασίες, σκοτωμοί, ακολασίες, τα διαβόητα “Αμελέ Ταμπουρού”. Ατέλειωτες πορείες «λευκού θανάτου» για τους γέροντες και τα γυναικόπαιδα, στο κρύο και στην παγωνιά, σχεδόν γυμνοί, κάτω από βροχή αλλά και την τρομερή ζέστη του καλοκαιριάτικου ήλιου, χωρίς νερό και τροφή. Δικαστήρια παρωδίες στήνονται για να δικαστούν και να καταλήξουν στην κρεμάλα, με συνοπτικές διαδικασίες, η θρησκευτική, πολιτική και πνευματική ηγεσία της Αμισού, της Πάφρας, αλλά και άλλων περιοχών. Κακουχίες, σκοτωμοί, βιασμοί ήταν το αποκορύφωμα της θηριωδίας που κράτησε χρόνια.
Οι Έλληνες του Πόντου θυσιάστηκαν. Και την θυσία αυτή θρήνησε και θρηνεί όλη η Ελλάδα. Πέθαναν αλλά η μνήμη τους είναι αθάνατος. Μνήμη που την σηκώνουμε στους ώμους μας.
Οι διώξεις, οι βιαιότητες, οι θηριωδίες, οι εκτοπισμοί εις βάρος των προγόνων μας αναγκάζουν τους Έλληνες του Πόντου να ανέβουν στα βουνά οργανώνοντας αντάρτικο. Τα θύματα της γενοκτονίας θα ήταν πολύ περισσότερα, αν δεν υπήρχε το επικό και ακατάβλητο ποντιακό αντάρτικο που έσωσε άμαχο πληθυσμό.
Αντών πασάς (Χατζηελευθερίου Αντώνης), Ιστίλ Αγάς (Στυλιανός Κοσμίδης), Κισά Μπατσάκ (Κυριάκος Παπαδόπουλος), Πίτς Βασίλ (Βασίλειος Τσαουσίδης), Βασίλ Ουστά (Βασίλειος Ανθόπουλος), Πελαγία Εξούζογλου, Καπετάν Ευκλείδης (Κουρτίδης Ευκλείδης), Κοτζά Αναστάς (Παπαδόπουλος Αναστάσιος) και άλλοι πολλοί. Ονόματα ηρώων, απόντα από τα βιβλία της Ιστορίας μας, άγνωστα στους περισσότερους. Άνθρωποι απλοί. Άντρες και γυναίκες. Ξεχώρισαν για το θάρρος, την δύναμη, την μαχητικότητα και την ανδρεία τους
Τα αντάρτικα σώματα του Πόντου ήταν μια από τις μορφές αντίστασης του ποντιακού ελληνισμού και μάλιστα η κορυφαία. Η μοναδική οργανωμένη αντίσταση στον Ελληνισμό της Ανατολής. Με κύριο χαρακτηριστικό τους την αυτοθυσία και το πείσμα. Χωρίς βοήθεια από πουθενά, από καμιά μεγάλη δύναμη, ούτε καν από τη μητροπολιτική Ελλάδα.
Από την αρχαιότητα κατάγονταν οι παλιοί κάτοικοι που ρίζωσαν στη γη Πόντου, μεγαλούργησαν ως άποικοι μακριά από τον τόπο τους και ίδρυσαν πόλεις όπως η Σινώπη , η Αμισός, η Αμάσεια , η Τραπεζούντα, η Κερασούντα η Κοτυώρα , κ.α. Που γαλούχησαν τους προπάτορες μας και δίδαξαν Ελληνισμό μέσα στο βαθύ σκοτάδι του μουσουλμανικού χάους με τα 1400 σχολεία και ανέδειξαν πνευματικές μορφές όπως ο Διογένης ο(Κυνικός από την Σινώπη, ο Διονυσόδωρος από την Αμισό, ο Στράβων από την Αμάσεια κ.α.
Που οικοδόμησαν Ορθοδοξία με τις 1890 εκκλησιές, τους δεκάδες Αγίους και οσιομάρτυρες όπως ο Μέγας Βασίλειος, ο Άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης , ο Μεγαλομάρτυς Θεόδωρος ο Στρατηλάτης και ο Μεγαλομάρτυς Θεόδωρος ο Τήρων, ο Μεγαλομάτρυς Θεόδωρος Γαβράς, η Μεγαλομάρτυς Κυριακή κ.π.α
Είναι αυτοί που έστησαν το βασίλειο των Κομνηνών στην Τραπεζούντα, αυτοί που οικοδόμησαν το μεγαλείο της σκέψης μας με τα φροντιστήριο και τα ευαγή ιδρύματα του νεότερου Πόντου. Που πρωτοστάτησαν στην Ανάσταση του γένους με την Φιλική Εταιρεία, οι Υψηλάντηδες και Μουρούζηδες.
Κάποτε ήρθε το τέλος. Οι ελληνικοί πληθυσμοί πήραν τον δρόμο της προσφυγιάς. Στις νέες πατρίδες, με τα νοσταλγικά δάκρυα πόνου και αγάπης για την πατρίδα που άφησαν και τους νεκρούς που μείναν σ’ εκείνα τα Άγια χώματα, μόχθησαν, δημιούργησαν και ρίζωσαν.
Η «φωνές» των αθώων θυμάτων μας καλούν. Ήρθε η ώρα να διεκδικήσουμε το δικαίωμα στην μνήμη. Οι ένοχοι να αναγνωρίσουν το έγκλημα τους.
Ο αγώνας της διεκδίκησης δεν έχει τα χαρακτηριστικά του μίσους και της αντεκδίκησης. Μοναδικός στόχος είναι η δικαίωση και η ήττα των πολιτικών νοοτροπιών.
«Η έλλειψη αναγνώρισης και η αδιαφορία της Διεθνούς Κοινότητας επιτρέπει την αναβίωση αντιδημοκρατικών και νεοναζιστικών συμπεριφορών και κινημάτων στο διεθνές προσκήνιο, ευτελίζοντας έτσι τους δημοκρατικούς θεσμούς, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις αξίες της ανθρωπότητας.
Israel W. Charny, Ισραηλινός ψυχολόγος και μελετητής γενοκτονίας
Όλοι εμείς, απόγονοι εκείνων οφείλουμε να παραδειγματιστούμε από τα έργα και την θυσία τους. Όλοι εμείς που κουβαλάμε μέσα μας την νοσταλγία για τις χαμένες πατρίδες. Και μαζί με αυτό τον πόνο, την αναγκαιότητα να μην υπάρξει ξανά ούτε Αρμενικό ’15, ούτε ελληνικό ’22. Πουθενά και για κανέναν στον κόσμο.
Και στα χνάρια των λόγων του Αρμένικής καταγωγής Ουίλιαμ Σαραγιάν, να πούμε:
«Ορίστε, νομίσατε ότι εξολοθρεύσατε έναν λαό.
Νομίσατε ότι μπορείτε να το κάνετε.
Τους στείλατε από τα σπίτια τους στις ερήμους
Τους αφήσατε δίχως ψωμί και δίχως νερό
Κάψατε τα σπίτια και τις εκκλησιές τους
Αλλά δέστε. Γελούν και πάλι
Δέστε τους πως τραγουδούν και πως προσεύχονται ξανά
Είμαστε εδώ. Είμαστε αυτοί που επέζησαν από την Γενοκτονίας σας.
Και είμαστε πολλοί.
Διεκδικούμε την δικαίωση της μνήμης τους…και δεν θα πάψουμε να αγωνιζόμαστε για αυτήν.»
