“ Ἐν ᾧ καὶ ὑμεῖς συνοικοδομεῖσθε εἰς κατοικητήριον τοῦ Θεοῦ ἐν Πνεύματι” (Ἐφεσ. 2,22).
“Ὁ Κύριος οἰκοδομεῖ κι ἐσᾶς μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους, γιὰ νὰ γίνετε πνευματικὴ κατοικία τοῦ Θεοῦ”
Η πρόθεση “συν” είναι ένα δύσκολο συνθετικό στη ζωή του σύγχρονου
ανθρώπου, στη ζωή του σύγχρονου κόσμου. Το “συν” από μόνο του θέτει μία
μεγάλη προϋπόθεση, για να εφαρμοστεί: την υπέρβαση του ατόμου. Όχι την
κατάργησή του, αλλά την απόφαση να δει ο άνθρωπος τον εαυτό του στην
προοπτική της σχέσης, της συνάντησης, της συνύπαρξης, της συνοδοιπορίας.
Και αυτό μοιάζει απίστευτα δύσκολο και ακατόρθωτο, σε μια εποχή όπου
όλα αρχίζουν και τελειώνουν στο άτομο, στο “εγώ μόνο” ως κριτήριο
ευτυχίας.
Οι νεώτεροι αναρωτιούνται: “και τι έγινε αν δεν είμαστε μαζί με άλλους; μπορούμε και μόνοι μας”. Συνήθως, θέλουν τους άλλους κοντά τους μόνο υπό τον όρο να τους ακολουθούν και να συμμορφώνονται με τον δικό τους τρόπο σκέψης και ζωής. Ακόμη και στις σχέσεις, που ξεκινούν από τον έρωτα, δηλαδή τη διάθεση για κοινωνία, για έξοδο από την προτεραιότητα του εαυτού, οι πολλοί σήμερα ζητούν από τους άλλους να προσαρμοστούν στο “συν”, το απαιτούν μάλιστα, και εύκολα είναι έτοιμοι να απομακρυνθούν, κάποτε και με βίαιο τρόπο, αν δεν βλέπουν τέτοια συμμόρφωση. Η ευτυχία δεν θεάται στην προοπτική της κοινότητας και της συνύπαρξης και αυτό είναι η πλάνη του ανθρώπου που θεωρεί ότι ο πολιτισμός της ατομικότητας, κορυφαία έκφραση του οποίου είναι η οθόνη του κινητού, είναι ικανή συνθήκη για να τον βγάλει από τη σκοτούρα της συνύπαρξης. Όμως η ευτυχία δεν μπορεί να είναι ατομικό γεγονός, καθότι είμαστε πλασμένοι για να συνυπάρχουμε. Χάνουμε πολύν χρόνο, κάποτε και όλη τη ζωή μας, μη αποδεχόμενοι αυτό το κύριο συστατικό της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, δώρο αληθινό του Θεού, κατά την εικόνα Του. Ο Τριαδικός Θεός υπάρχει εν σχέσει, εν αλληλοπεριχωρήσει, ο Πατήρ, ο Υιός, το Άγιο Πνεύμα, αγαπώντας τα τρία Πρόσωπα το ένα το άλλο, μέσα στην θεϊκή ουσία που είναι “ομοούσια” και για τα τρία, αλλά και μέσα στην διαφορετικότητα των προσώπων, όπως η ουσία τους υποστασιάζεται.
Ο απόστολος Παύλος, γράφοντας στους χριστιανούς της Εφέσου, και κατ’ επέκτασιν και σε μας, αναφέρεται στην ανάγκη της συνοικοδόμησης, δηλαδή της αρμονικής συνύπαρξης όλων των πιστών σε ένα σώμα, αυτό της Εκκλησίας, για να γίνουμε πνευματική κατοικία του Θεού, ψυχή τε και σώματι. Για να επισυμβεί αυτό όμως προϋποτίθεται η ειρήνη του Χριστού. Η σχέση μαζί Του. Η υπόμνηση σε όλους μας, ανεξαρτήτως από ποιες προϋποθέσεις ξεκινάμε, και αυτές έχουν να κάνουν με τη διαφορετικότητά μας, που δεν είναι όμως αναφορικά με την ουσία μας, καθότι είμαστε όλοι κτιστές υπάρξεις, δημιουργήματα του Θεού , η ουσία μας είναι δηλαδή ανθρώπινη, χωρίς εξαιρέσεις, είμαστε όμως διαφορετικοί ως πρόσωπα, ως χαρίσματα, ως όψεις, ως σώματα και ψυχές που συναποτελούμε ο καθένας την εικόνα του Θεού. Είμαστε κεκλημένοι στην Εκκλησία να ζούμε την ενότητα εν τη ποικιλία. Για να γίνει αυτό καλούμαστε να συνυπάρξουμε αφήνοντας κατά μέρος το ένα και μεγάλο πάθος: αυτό της εξουσίας του άλλου, για να αποδείξουμε ότι εμείς είμαστε οι δυνατότεροι και να τον χρησιμοποιήσουμε για τη δική μας ευτυχία. Αν δεν ειρηνεύσουμε εντός μας με την παρουσία του Χριστού και δεν ακολουθήσουμε την οδό της αγάπης, τότε ούτε γνήσιες σχέσεις μπορούμε να χτίσουμε, ούτε μέλη της Εκκλησίας με επίγνωση να είμαστε.
Θέλει κόπο και χρόνο κάτι τέτοιο. Πρωτίστως όμως θέλει Χριστό. Θέλει πίστη και αγάπη. Και μιαν αποδοχή εντός μας ότι ευτυχισμένος δεν είναι ο εξουσιάζων, ο απολαμβάνων, ο ακολουθών τα πρότυπα του κόσμου, αλλά ο άγιος, ο κάθε άγιος ανάλογα με τα χαρίσματά του, κυρίως όμως με βάση την αποδοχή του θελήματος του Θεού και την μετοχή στη ζωή της Εκκλησίας. Στο “συν” που γεννά η αγάπη, όταν προσφέρεται ελεύθερα. Στο “συν” που κάνει τον άνθρωπο να παλεύει εναντίον των παθών του, όχι μόνο διότι τον βλάπτουν ηθικά, αλλά διότι δεν του επιτρέπουν να συνυπάρξει αυθεντικά και με αγάπη με τον κάθε πλησίον του. Στο “συν” που αναπληρώνει την αδυναμία μας με την χάρη του Θεού και τη δύναμη των μυστηρίων που κοινωνούμε στη γιορτή κάθε θείας λειτουργίας, δηλαδή την παρουσία του Χριστού της αγάπης που γίνεται ενεργός εντός μας και μας κάνει να Τον εμπιστευόμαστε και να Τον βλέπουμε στο πρόσωπο-τόπο του αδελφού μας. Εκεί που ως λογικά υποκείμενα γεννιόμαστε (Λακάν).
Οι νεώτεροι αναρωτιούνται: “και τι έγινε αν δεν είμαστε μαζί με άλλους; μπορούμε και μόνοι μας”. Συνήθως, θέλουν τους άλλους κοντά τους μόνο υπό τον όρο να τους ακολουθούν και να συμμορφώνονται με τον δικό τους τρόπο σκέψης και ζωής. Ακόμη και στις σχέσεις, που ξεκινούν από τον έρωτα, δηλαδή τη διάθεση για κοινωνία, για έξοδο από την προτεραιότητα του εαυτού, οι πολλοί σήμερα ζητούν από τους άλλους να προσαρμοστούν στο “συν”, το απαιτούν μάλιστα, και εύκολα είναι έτοιμοι να απομακρυνθούν, κάποτε και με βίαιο τρόπο, αν δεν βλέπουν τέτοια συμμόρφωση. Η ευτυχία δεν θεάται στην προοπτική της κοινότητας και της συνύπαρξης και αυτό είναι η πλάνη του ανθρώπου που θεωρεί ότι ο πολιτισμός της ατομικότητας, κορυφαία έκφραση του οποίου είναι η οθόνη του κινητού, είναι ικανή συνθήκη για να τον βγάλει από τη σκοτούρα της συνύπαρξης. Όμως η ευτυχία δεν μπορεί να είναι ατομικό γεγονός, καθότι είμαστε πλασμένοι για να συνυπάρχουμε. Χάνουμε πολύν χρόνο, κάποτε και όλη τη ζωή μας, μη αποδεχόμενοι αυτό το κύριο συστατικό της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, δώρο αληθινό του Θεού, κατά την εικόνα Του. Ο Τριαδικός Θεός υπάρχει εν σχέσει, εν αλληλοπεριχωρήσει, ο Πατήρ, ο Υιός, το Άγιο Πνεύμα, αγαπώντας τα τρία Πρόσωπα το ένα το άλλο, μέσα στην θεϊκή ουσία που είναι “ομοούσια” και για τα τρία, αλλά και μέσα στην διαφορετικότητα των προσώπων, όπως η ουσία τους υποστασιάζεται.
Ο απόστολος Παύλος, γράφοντας στους χριστιανούς της Εφέσου, και κατ’ επέκτασιν και σε μας, αναφέρεται στην ανάγκη της συνοικοδόμησης, δηλαδή της αρμονικής συνύπαρξης όλων των πιστών σε ένα σώμα, αυτό της Εκκλησίας, για να γίνουμε πνευματική κατοικία του Θεού, ψυχή τε και σώματι. Για να επισυμβεί αυτό όμως προϋποτίθεται η ειρήνη του Χριστού. Η σχέση μαζί Του. Η υπόμνηση σε όλους μας, ανεξαρτήτως από ποιες προϋποθέσεις ξεκινάμε, και αυτές έχουν να κάνουν με τη διαφορετικότητά μας, που δεν είναι όμως αναφορικά με την ουσία μας, καθότι είμαστε όλοι κτιστές υπάρξεις, δημιουργήματα του Θεού , η ουσία μας είναι δηλαδή ανθρώπινη, χωρίς εξαιρέσεις, είμαστε όμως διαφορετικοί ως πρόσωπα, ως χαρίσματα, ως όψεις, ως σώματα και ψυχές που συναποτελούμε ο καθένας την εικόνα του Θεού. Είμαστε κεκλημένοι στην Εκκλησία να ζούμε την ενότητα εν τη ποικιλία. Για να γίνει αυτό καλούμαστε να συνυπάρξουμε αφήνοντας κατά μέρος το ένα και μεγάλο πάθος: αυτό της εξουσίας του άλλου, για να αποδείξουμε ότι εμείς είμαστε οι δυνατότεροι και να τον χρησιμοποιήσουμε για τη δική μας ευτυχία. Αν δεν ειρηνεύσουμε εντός μας με την παρουσία του Χριστού και δεν ακολουθήσουμε την οδό της αγάπης, τότε ούτε γνήσιες σχέσεις μπορούμε να χτίσουμε, ούτε μέλη της Εκκλησίας με επίγνωση να είμαστε.
Θέλει κόπο και χρόνο κάτι τέτοιο. Πρωτίστως όμως θέλει Χριστό. Θέλει πίστη και αγάπη. Και μιαν αποδοχή εντός μας ότι ευτυχισμένος δεν είναι ο εξουσιάζων, ο απολαμβάνων, ο ακολουθών τα πρότυπα του κόσμου, αλλά ο άγιος, ο κάθε άγιος ανάλογα με τα χαρίσματά του, κυρίως όμως με βάση την αποδοχή του θελήματος του Θεού και την μετοχή στη ζωή της Εκκλησίας. Στο “συν” που γεννά η αγάπη, όταν προσφέρεται ελεύθερα. Στο “συν” που κάνει τον άνθρωπο να παλεύει εναντίον των παθών του, όχι μόνο διότι τον βλάπτουν ηθικά, αλλά διότι δεν του επιτρέπουν να συνυπάρξει αυθεντικά και με αγάπη με τον κάθε πλησίον του. Στο “συν” που αναπληρώνει την αδυναμία μας με την χάρη του Θεού και τη δύναμη των μυστηρίων που κοινωνούμε στη γιορτή κάθε θείας λειτουργίας, δηλαδή την παρουσία του Χριστού της αγάπης που γίνεται ενεργός εντός μας και μας κάνει να Τον εμπιστευόμαστε και να Τον βλέπουμε στο πρόσωπο-τόπο του αδελφού μας. Εκεί που ως λογικά υποκείμενα γεννιόμαστε (Λακάν).
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
